مسعود نصرتی مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان اظهار داشت: محمود خان ملک الشعرا (صبا) 200 سال پیش در تهران متولد شد و در سن 80 سالگی درگذشت، پدرش محمد حسین خان متخلص به «عندلیب» و پدر بزرگ او «فتحعلی خان صبای کاشانی»، شاعر و ملک الشعرای دربار فتحعلی شاه قاجار بود.
وی افزود: صبا از دوران کودکی پیش عموی خود «محمد قاسم خان» ملقب به «فروغ» به تحصیل پرداخت و در نوجوانی شیفته هنر شد و به یادگیری فنون، اصول هنرهای سنتی و صنایع ظریفه پرداخت. او از پدر و پدر بزرگ خود لقب ملک الشعرایی را در دربار محمدشاه قاجار به ارث برد و در پایین تمام نقاشی هایش «بنده درگاه محمود» نوشته شده است که امضای آثار نقاشی صبا محسوب می شود.
مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان اظهار کرد: محمود خان گذشته از هنر نقاشی در فن شعر نیز استاد بوده و در فنون پیکر تراشی، منبت کاری، خوشنویسی و موسیقی از کم نظیران عصر خود به شمار می رود، از محمود صبا 27 اثر ارزشمند شامل نقاشیهای آبرنگ، رنگ و روغن، قلمدان، ماکت و کولاژ تمبر در کاخ گلستان بجای مانده است. بیشتر تابلوهای نقاشی این هنرمند از عمارت ها، فضاهای بیرونی و درونی کاخ های سلطنتی قاجار به تصویر کشیده شده است.
نصرتی تصریح کرد: سبک نقاشی صبا را می‌توان یکی از شاخص ترین نمونه‌ها و نمادهای تجدد در نقاشی دوره قاجار به شمار آورد که نه اصل و ریشه را گم کرده و نه در اصول هنر مدرن غرب غرق شده است، همچنین در آثارش ابتکار و خلق وجوه تازه از ترکیب سنت‌های هنری ایران با اصول و قواعد نقاشی اروپایی را به خوبی می‌توان مشاهده کرد.
وی ادامه داد: نقاشیهای این هنرمند قاجاری از بناها و فضاهای تهران عصر ناصری بسیار دقیق و مستند بوده و در آثارش به خوبی مهارت‌های بالای او در ژرف نمایی کیفیت‌های نوری نشان داده شده است. آثار صبا ساده و بی هیچ ادعایی، مظهر تحولی جهانی و بازتاب دوران این استاد است. به همین دلیل است آثارش هم ارزش هنری و هم ارزش تاریخی دارد.
هم اکنون 27 اثر نقاشی محمود خان ملک الشعرا (صبا) در موزه کاخ گلستان نگهداری می‌شود و این آثار 20 دی در نشست شورای ثبت ملی که در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برگزار شد در فهرست میراث منقول کشورمان به ثبت ملی رسید.
