گیاه گل محمدی با نام علمی Rosa damascena میباشد محبوبیت اسانس و گلاب آن از سالیان دراز به علت خواص عرفانی و اقتصادی آن بوده است.در میان گونههای این جنس این گونه دارای گلبرگهای معطر و حاوی مقدار نسبتاً زیادی اسانس میباشد که به وسیله بخار و یا حلالهای فرار قابل استخراج و استحصال میباشند. این گیاه دارای ژنوتیپ بسیار متنوعی در کشور میباشد همچنین گلاب و اسانس از محصولات با ارزش این گیاه از ایران به بیشتر کشورهای جهان صادر میگردد.
گل محمدی در ایران معمولاً در مناطق مرتفع و خشک کشت می گردد (ارتفاعات بین ۲ تا ۳ هزار متر از سطح دریا) و استانهای اصفهان (کاشان)، کرمان، کرمانشاه، فارس و آذربایجان شرقی از تولیدکنندگان اصلی گل محمدی در کشور می باشند. تولید یک لیتر اسانس گل محمدی نیازمند استفاده از چهار تن گلبرگ است و به همین دلیل محصولی بسیار گرانبهاست.
البته کشت این گیاه در مناطق آب و هوایی مختلف تأثیر بسیار زیادی روی مواد ثانویه گل آن خواهد داشت همانطوری که گل محمدی به عنوان یک گیاه راهبردی در زمینه حمایت از اقتصاد روستائیان اشتغالزایی جوان (با توسعه صنایع کوچک) جایگاه خاصی را در جهان به خود اختصاص داده است تاکنون روشهای متعددی جهت استخراج اسانس و یا گلاب مطرح شده است بنابراین باید در زمینه شناسایی ژنوتیپها و ترکیبهای مهم آنها کوشا باشیم.
با نگرش به وجود مقدار سیتاتن، اسید گالیک، اسانس، مواد چرب و مواد رنگی در گلبرگهای گل سرخ و نیز داشتن اسید اسکوربیک (ویتامین c) در میوه و همچنین کاربرد آن در تقطیر و تهیه گلاب و اسانس که همگی از فراوردههای پایهای و مهم هستند کاربرد چندانی مانند تهیه مربا از گلبرگهای این گیاه نیز مرسوم میباشد.
همچنین از گذشته دور در پزشکی سنتی همانند یک داروی گیاهی برای بیماری بیرونروی (اسهال)، دردهای روماتیسمی، ناهنجاریهای خونی و گلودرد نیز کاربرد داشته است.
میوه گل محمدی دارای 5/0 تا 7/1 درصد ویتامین c میباشد که این مقدار ویتامین c بستگی به جای رویش گیاه، جایگاه کشت، آب و هوای منطقه، زمان گردآوری و روش خشک شدن دارد.
همچنین گلبرگهای گل سرخ به سبب داشتن تانن، قابض است و آن را به جای داروی قابض به کار میبرند. بخشی که در تهیه گلاب و اسانس کاربرد دارد همان گلبرگهای گل محمدی میباشد.
گل محمدی مرکب القوی است، و در بعضی انواع آن سرد و خشک ذکر شده ولی در کل این گیاه دارای مزاجی معتدل می باشد. در اول دوم خشک است و بویژه اگر خشک شده باشد و در آخر دوم سرد است.
روغن آن مرکب القوی می باشد و در کل معتدل است.
گلاب نیز مرکب القوی است، و مزاج آن سرد می باشد.
چای گل محمدی در بهبود دردهای قاعدگی موثر است.
۶۰ گرم از گلبرگ آن را یک روز کامل در یک قوری آب جوش دم کنید. بعد از صاف کردن ۱۰۰ گرم عسل به آن اضافه کنید. روی حرارت ملایم بگذارید تا مایع غلیظی به دست آید.این مایع برای مراقبت از دندان و التهابات لثه بسیار مفید است و به عنوان خلط آور، ضد عفونتهای تنفسی به صورت غرغره به کار میرود.
توجه:
زیادهروی در مصرف گل سرخ باعث ضعف قوای جنسی میشود.
گلاب از ترکیباتی است که می تواند سرفه و آلرژی تنفسی را تحریک یا تشدید کند.