علی اعطا در نطق پیش از دستور بیست و پنجمین جلسه شورای اسلامی شهر تهران گفت: همه ساله روز چهارم آذر، زادروز ابونصر فارابی، فیلسوف فرهنگ و نظریه پرداز مشارکت مدنی در سده های سه و چهار را گرامی می داریم و امروز در حالی از لزوم مشارکت شهروندان و ابزارهای تحقق آن سخن به میان می آوریم، که بیش از هزار سال پیش، ابونصر فارابی، در اثر درخشان خود در فن سیاست، یعنی کتاب آراء اهل مدینه فاضله، بر تعاون میان افراد و مشارکت مدنی تاکید کرده است.
وی ادامه داد: مبحث مشارکت شهروندان در جوامع امروزی، توجه بیشتری را در دهه های اخیر به خود جلب کرده است. جامعه نوین شهری با ویژگیهایی چون ناهمگونی جمعیتی، تحرک اجتماعی بالا، تفکیک و قشربندی اجتماعی گسترده و سازمان دهی اجتماعی جدید به همراه مطالبات گوناگون و پراکنده سیاسی، اجتماعی و مدنی شهروندان زمینه ساز شکل گیری روابط جدید میان آنان و حکومت های محلی یا به عبارتی دولتهای شهری شده است. دریافت سنتی از مشارکت و مصادیق آن را می توان با دریافت و درک سنتی از حکومت و مدیریت مرتبط دانست.
اعطا گفت: دیدگاه سنتی با بینشی انحصاری، مدیریت را در دایره تنگ دولت و سازمانهای دولتی محدود می کرد و بی توجه به همکاریهای میان بخشی، حقوق ناچیزی برای بخشها و نهادهای مدنی و غیردولتی در زمینه اداره امور شهرها قائل می شد و در نتیجه حداکثر مشارکت را نیز در حدود همان اطلاع رسانی تعریف می کرد. امروزه صاحبنظران با ارائه تعاریف دیگری از مدیریت و حکمرانی، آن را گسترده تر تصور کرده و صرفاً شامل دولت و نهادهای دولتی نمی دانند.
به گفته وی و بر اساس دیدگاههای جدید، حکمرانی شهری فرآیندی است که مشکلات و معضلات جامعه شهری و شهر با تلاش و تکاپوی جمعی و با اتکا به قدرت عمومی و به کارگیری آن حل می شود و سامان می یابد و هر گاه چنین مفهومی از حکمرانی بر کیفیت و نحوه انجام وظایف آن تاکید کند، مفهوم حکمرانی خوب مطرح می شود.
سخنگوی شورای شهر افزود: حکمرانی خوب یعنی فرآیند تدوین و اجرای خط مشی های عمومی در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی با مشارکت سازمان های مردم نهاد و مردم و رعایت اصول «شفافیت، پاسخگویی و اثربخشی» به گونه ای که ضمن برآوردن نیازهای اساسی جامعه به تحقق عدالت، امنیت و توسعه پایدار منابع انسانی و محیط زیست منجر شود.
وی تصریح کرد: بنابر گزارش برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد، در هر جا دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی با مشارکت یکدیگر به مدیریت امور عمومی پرداخته و نهادهای اداره کننده امور، دموکراتیک، سنجش پذیر و پاسخگو به نیاز و اولویت های شهروندان بوده اند، توانسته اند با بهبود شرایط زیست، امید به زندگی را 10 تا 15 سال افزایش دهند، از سوی دیگر حکمرانی شهری خوب و سنجش پذیر می تواند مشارکت شهروندان و نهادهای مدنی را به توسعه اقتصادی و اجتماعی شهری جلب کند.
اعطا گفت: تأکید بر کیفیت زندگی در تعریف حکمرانی خوب از یک سو و پذیرش حضور نهادهای مدنی و شهروندان در فرآیند مدیریت شهری از سوی دیگر، بیانگر این نکته مهم است که اداره امور و رفع معضلات شهری و دستیابی به اهداف مطروحه، منوط به هماهنگی و همکاری میان بخشی است.
وی با تأکید بر شفافیت، پاسخگویی و اثربخشی به عنوان مؤلفه ها و ویژگی های اصلی حکمرانی خوب گفت: این بیانگر رابطه ای مستقیم میان حق مشارکت شهروندان و نظارت همگانی، به عنوان تبلوری از این حق، از یک طرف و کارایی سازمانی از طرف دیگر است. براین‌اساس حقوق شهروندی واژه فرعی در نظامی که به‌عنوان حکمرانی خوب معرفی می‌شود به حساب نمی‌آید بلکه در قلب و مرکز آن قرار می‌گیرد؛ حقوقی که برای همه اقشار جامعه به صورت مساوی در نظر گرفته می‌شود و می‌تواند با پشتوانه‌های قانونی و حقوقی مناسب، بستری برای نظارت همگانی و همچنین دفاع از حقوق اقلیت‌ها، و نیز دفاع از حقوق مستضعفین جامعه شود.
وی افزود: همانگونه که در ابتدای عرایضم بیان کردم، به نظر می رسد با پیچیده شدن روابط و به تبع آن گسترده تر و پیچیده تر شدن مسائل و معضلات مبتلابه جامعه شهری، از جمله متغیرهای اساسی و تأثیرگذار که نظام مدیریت شهری یا شهرداریها را به عنوان یک حکومت محلی تحت تأثیر جدی خود قرار می دهد، چگونگی نظارت و کنترل در فرآیند مدیریت شهری است.
سخنگوی شورای شهر تصریح کرد: در واقع نظارت همگانی نماد بُعد تعاملی روابط شهروند و مدیر در مدیریت شهری است. با این معنا که اگر در برداشت و تلقی سنتی از نظارت تنها به اطلاعیه ها و گزارشهای یک جانبه مدیران، که شکلی مونولوگ داشت، بسنده می شد، با تکوین مفهوم نظارت همگانی و شکل گیری نهاد تبلوربخش آن، حال این مونولوگ تبدیل به یک دیالوگ و مفاهمه دوجانبه خواهد شد و سامان حیات شهری و مدیریت آن و همچنین دستیابی به اهداف سازمانی جز از طریق آن ممکن و میسر نخواهد شد.
وی افزود: نظارت همگانی را می توان ارزیابی شهروندان از فرآیند سیاستگذاری، برنامه ریزی و اجرا در حوزه مدیریت شهری تعریف کرد که به مثابه بازخورد می تواند در آسیب شناسی سازمان های شهری و تسهیل فرآیندها و افزایش کیفیت خدمات بسیار موثر عمل کند. بنا به تعریف، این نهاد، واسطه میان سیستم اداری و محیط شهروندی یا جامعه مدنی است و تلاش دارد تا با تجمیع و تبیین پیامها از محیط آن را به صورت بازخورد، جهت تغییر و اصلاح فرآیند به سیستم ارسال کند. تأکید در اینجا خصوصاً بر نهادها در کنار تک تک افراد است.
وی ادامه داد: نظارت همگانی آن زمانی به مفهومی حقیقی و غیرتشریفاتی بدل می‌شود که بتواند توسط نهادهای موجود در جامعه مدنی پیگیری شود. بسترسازی برای شکل‌گیری تشکل‌های اجتماعی، انجمن‌ها و گروه‌های مردم‌نهاد، تقویت سندیکاها، اصناف و تشکل‌های واسط عناصری خواهند بود که ضامن استمرار این نظارت همگانی و نهادینه‌شدن آن در جامعه خواهند بود.
وی گفت: مدیریت شهری و شهروندان باید به یک چارچوب مشترک یا به تعبیری یک چشم انداز یکسان از شرایط حال و آینده شهر دست یابند و به آن پایبند باشند و پیام شهروندان که چیزی جز بازخورد عملکرد مدیریت شهری نیست هم در همین چارچوب معنا شود. در همین چارچوب هم هست که نظارت همگانی با اهداف سازمانی رابطه ای معنادار پیدا می کند.
اعطا ادامه داد: مدیران اجرایی آمادگی شنیدن پیام شهروندان را داشته باشند و آن را در فرآیند اصلاح و برنامه ریزی مجدد به کار گیرند و این احساس در شهروندان تقویت شود که نظارت آنان، در مدیریت اصلاح و تغییر و همچنین در افزایش کیفیت خدماتی که به آنان ارائه می شود، اثرگذار است.
سخنگوی شورای شهر گفت: نتیجه تحقق این شروطی را می توان در ایجاد احساس مالکیت در شهروندان، نسبت به فرآیندهای تصمیم گیری و اعتماد به مدیران اجرایی مشاهده کرد و این امر به معنای افزایش و ارتقای سرمایه اجتماعی در حوزه درون و برون سازمانی است که در تسهیل فرآیندها، کاهش هزینه های تصمیم سازی و نظارت و کارآیی سازمانی بسیار مؤثر است.
اعطا افزود: تحولات گسترده ای که در زمینه IT و ICT به وجود آمده، امکانات گسترده ای در اختیار مدیران و شهروندان، در جهت برقراری تعاملی پویا قرار داده است. این رسانه ها با کوتاه کردن و حتی از بین بردن فاصله میان این مردم و مدیریت شهری، درک بسیاری از امور فنی و تخصصی حوزه شهری را برای شهروندان آسان کرده و مزیتهای بسیار زیادی در زمینه سرعت ارائه خدمات شهری به شهروندان و آموزش آنها، نظارت گسترده شهروندان بر برنامه ریزیها و امور اجرایی، در دسترس بودن مدیران شهری، گردش و جریان آزاد اطلاعات در درون و بیرون سازمان به وجود آورده اند.
وی با بیان اینکه شورای اسلامی شهر تهران لازم است با برنامه ریزی هدفمند در راستای ایفای نقش نظارتی خود، امکانات و زیرساخت های لازم را برای یک همکاری مؤثر، پویا و مستمر میان شهروندان، اعضای شورا و مدیران شهری فراهم آورد گفت: تا در قالب آن شهروندان در کلیه امور مربوط به مدیریت شهری، ضمن نظارت مستمر، عملاً در تصمیم سازیها، تصمیم گیری ها، تعیین خط مشی ها، برنامه ریزی ها و حل مشکلات و مسائل مربوط به شهر مشارکت نمایند.
اعطا گفت: بی شک در صورت تحقق این مهم، از طریق نظارت همگانی، زمینه و بسترهای توانمندسازی اجتماعی، افزایش مشارکت معنادار شهروندان، رضایتمندی عمومی ذینفعان، ارتقای سطح اعتماد و سرمایه اجتماعی و تواناسازی سیستم برای بهبود مستمر خود در جهت ارتقای سطح سلامت سازمانی و افزایش اثربخشی و کارآمدی فراهم خواهد شد.
سخنگوی شورای شهر ادامه داد: پنجم آذر سالروز تشکیل بسیج مستضعفین و آغاز هفته بسیج را نیز گرامی می دارم. بسیج نیز جلوه ای از تعاون و مشارکت اجتماعی است.
