اگر خارش بثورات و برجستگی نداشته باشد، به ان حَکّه میگویند اما اگر برجستگی داشته باشد به آن جَرَب میگویند، بُثور یعنی ضایعاتی که بعد از خارش پدید میآید.
وقتی خلط بخار میشود و به سطح پوست میآید و دردِ خارشی ایجاد میکند، اگر ماده خلط زیاد باشد، به جَرَب تبدیل میشود و به شکل دوندون میشود و باد میکند. (از زیر ذرهبین به شکل کنگرهای دیده خواهد شد)، در این صورت یعنی صفرا روی پوست آمده است.
اما اگر محل خارش و سوزش، گِرد و کوچک و کاملاً دایره و ریز و پخش است، این بخارِ خلطِ خون (دم) است که روی سطح پوست آمده است؛ اگر این بُثورات پهن باشد و گِرد نباشد، بخار بلغم است که روی سطح پوست آمده است و اگر این بُثورات دانههای قهوهای و تیره باشد، اَبخَره سوداوی روی سطح پوست آمده و خارش و سوزش ایجاد کرده است.
برای رفع خارش و سوزش، نخستین کاری که میتوان انجام داد، زدن گلاب به موضع خارش است؛ گلاب جزو مُفَتِحات است به محض نشستن روی پوست، عروق را باز میکند و باعث بیرون ریختن بخارات خلطی میشود و خارش و سوزش را رفع می کند.
گلاب مرکبالقواست یعنی اگر سرد مزاج آن را میل کند بدنش گرم و اگر گرممزاج آن را میل کند، بدنش سردی میگیرد.
برای رفع به اصطلاح اگزما و خارش و سوزش حاصل از دم، کم خوردن یکی از راهکارها است یعنی مقدار غذای بیمار کم شود تا خون کمتری تولید شود؛ برای رفع اگزمای حاصل از بخار خلط سودا، آب جوی طبی مقشر بهصورت ناشتا و شربت سکنجبین موقع خواب شبانه یک لیوان میل کنند.
برای رفع خارش و اگزمای حاصل از بخار خلط صفرا، حجامت با رعایت تدابیر حجامت انجام شود؛ برای رفع خارش و سوزش حاصل از اَبخَره بلغم، خاکشیر را در آب بجوشانید سپس تخم آن را دور بریزید و صاف کنید و آب حاصل را میل کنید.
دستور تهیه آب جوی طبی به این صورت است که 50 گرم جوی پوستکنده سالم (نه پرک و نه نیمکوب) را در ظرف مناسبی ریخته و روی آن چهار لیوان (یک لیتر) آب بیفزایید، درب ظرف را بگذارید و آن را با حرارت ملایم، آهسته آهسته بجوشانید تا وقتی که جوها به حالت شکفته و پخته برسند.
این زمان به طور متوسط 50 دقیقه طول میکشد؛ پس از آن، تا این جوشانده سرد نشده، آن را صاف کنید و در جای خنکی قرار دهید تا سرد شود؛ از این چهار لیوان آب، بیش از سه لیوان «جوآب» یا همان ماءالشعیر طبی به دست می آید که حداکثر دو روز در یخچال قابل نگهداری است؛ میتوانید در آب جو کمی سرکه سیب طبیعی بریزید تا مزه آن مَلَس شود.