آمار پروندههای موجود در دادگاهها نشان میدهد که افراد زیادی درگیر دعاوی مختلف حقوقی و کیفری هستند و این به این معناست که برای اثبات ادعای خود یا دفاع از خود در مقابل ادعای دیگران، نیازمند رفت و آمد در دادگاهها و استفادهٔ صحیح از قانون هستند. گستردگی قوانین و گاهی تفاوت آنچه در قانون وجود دارد و آنچه در رویهٔ قضایی عمل میشود، باعث میشود افرادی که مطالعهای در حوزهٔ قوانین و مقررات ندارند، به سختی بتوانند کاری از پیش ببرند و از طرفی رسیدگی بعضی امور به تصریح قانون، نیازمند دخالت وکیل است. این امور نشان میدهد که همهٔ ما ممکن است روزی به کمک یک وکیل احتیاج داشته باشیم پس بهتر است بدانیم برای انتخاب وکیل چه نکاتی را باید در نظر بگیریم.
وکالت
وکالت به تصریح ماده ۶۵۶ قانون مدنی یک عقد است که نیازمند ایجاب یک طرف و قبول طرف دیگر است. تا زمانی که وکیل وکالت را قبول نکرده، این عقد محقق نمیشود.
برخی تصور میکنند برای انجام هر امری می توانند وکیل بگیرند. اما در حقیقت موکل فقط برای اموری میتواند وکیل بگیرد که خود اهلیت انجام آنها را داشته باشد. به طور مثال شخص ورشکسته که به دلیل ورشکستگی از تصرف در حقوق مادی خود منع شده، نمیتواند برای انجام امور مالی خود به دیگری وکالت بدهد. همین شخص چون از تصرف در حقوق غیرمالی خود ممنوع نیست، میتواند برای امور مالی وکیل بگیرد.
وکیل باید در حدود اختیاراتی که موکل به او اعطاء کرده عمل کند و اگر عملی خارج از این حدود انجام دهد، این اعمال غیرنافذ است و نیاز به تأیید موکل دارد تا دارای اثر شود. براساس ماده ۳۵ قانون آیین دادرسی مدنی، وکیل در دعاوی دارای تمام اختیارات لازم در امور مربوط به دعاوی خواهد بود، مگر اینکه موکل امری را استثناء کرده باشد یا وکالت دادن (توکیل) در این امر خلاف شرع باشد. اما برخی امور که در ماده ۳۵ همین قانون درج شده، مانند وکالت در مصالحه و سازش، وکالت در دعوای خسارت، وکالت در استرداد دعوا یا دادخواست و... لزوما باید در وکالت نامه قید شوند تا داخل در اختیارات وکیل باشند.
موکل نمیتواند به فردی وکالت بدهد تا به جای او در دعاوی ادای سوگند، شهادت، اقرار، لعان و ایلاء کند. این امور قائم به شخص طرف دعوا هستند و قابل واگذاری به غیر نیستند. وکالت از نظر موضوعی که در خصوص آن وکالت داده میشود میتواند عام یا خاص باشد. اگر فردی ادارهٔ تمام اموال خود را به وکیل بسپارد، این یک وکالت عام است. اما اگر امور جزئی به وکیل واگذار شود، خاص خواهد بود. در مورد حدود اختیارات، این اختیارات میتواند مطلق یا مقید باشد. به طور مثال اگر موکل تمام اختیارات فروش، اجاره و... را در خصوص یک واحد آپارتمان به وکیل واگذار کند، این وکالت مطلق است. اما اگر صرفا در خصوص فروش باشد، مقید است.
صداقت
مهارت
مسئولیتپذیری
قوانین مختلفی در خصوص وکلا وجود دارد که با مطالعهٔ آنها میتوان یک انتخاب درست داشت. فراموش نکنیم که انتخاب درست یا غلط ما در مورد وکیل در نتیجهٔ دعوایی که در دادگاه در جریان است، موثر خواهد بود.