دکتر محمدمهدی فیض‌آبادی توصیه می‌کند که افراد در معرض خطر بهتر است هر سال از شهریور تا آبان ماه با تزریق واکسن آنفلوآنزا، خود را از معرض سرماخوردگی و آنفلوآنزا دور نگاه دارند. مصاحبه کوتاه با رئیس انجمن میکروب‌شناسی ایران در ادامه بخوانید تا با جزئیات بیشتری درباره این نوع واکسیناسیون آشنا شوید:
چه تفاوتی میان واکسن سرماخوردگی و آنفلوآنزا وجود دارد؟
بیماری آنفلوآنزا با «فلو» یا سرماخوردگی متفاوت است. آنفلوآنزا نوعی بیماری ویروسی است که ناشی از ویروس آنفلوآنزاست. بسیاری از سرماخوردگی‌ها به دلیل ابتلا به ویروس آنفلوآنزا نیست و ممکن است به دلیل عوامل دیگر ویروسی غیر از آنفلوآنزا باشد. باکتری‌ها در بروز سرماخوردگی نقش کم‌رنگ‌تری دارند. ممکن است ویروس‌هایی باشند که نیازی به واکسن نداشته باشند؛ به طوری که ما برای همه ویروس‌ها واکسن نداریم جز آنفلوآنزا. واکسنی که به طور شایع در دنیا تزریق می‌شود و پزشکان توصیه می‌کنند افراد سالمند بیشتر آن را تزریق کنند، واکسن آنفلوآنزاست.
البته آنفلوآنزا تیپ‌های مختلف دارد. برخی تیپ‌ها حاد و فوق حادند و بعضی دیگر خفیف. گاهی ویروس‌هایی در طبیعت، بدن انسان را به عنوان میزبان انتخاب می‌کنند که از زیرگروه‌های آنفلوآنزا از این دست هستند و با ابتلا به آن، علائم خفیفی بروز می‌کند و سریع هم برطرف می‌شود؛ اما در افراد و گروه‌های مسن و حساس، مانند سالمندان و افراد دیابتیک و مبتلا به دیابت ممکن است نیاز باشد طبق نظر پزشک واکسن آنفلوآنزا تزریق شود.
چه زمانی برای تزریق واکسن آنفلوآنزا مناسب است؟
واکسن آنفلوآنزا باید هر سال تجدید شود و به نوعی هر واکسن آنفلوآنزایی که تزریق می‌شود فقط برای همان سال کافی است و برای سال بعد به دلیل تغییراتی که در آنتی ژن‌های آن رخ می‌دهد، باید بار دیگر تزریق شود و مرتب باید واکسن جدید آن ساخته شود. پزشک از این مسئله مطلع است که فصل پاییز با توجه به تغییرات آب و هوایی، با یک سری موج‌های سرماخوردگی مواجه است. فصل بهار هم به همین ترتیب است و پزشک معمولا زمان مناسب تزریق واکسن آنفلوآنزا را تشخیص می‌دهد. برای افراد حساس در این فصول واکسن تزریق می‌شود ولی برای سایر افراد لزومی به تزریق نیست. با نزدیک شدن به پاییز و زمانی که به تغییرات آب و هوایی نزدیک می‌شویم و به عبارتی، از اواخر شهریور تا اواسط آبان ماه بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفلوآنزاست.
آیا تزریق واکسن آنفلوآنزا به منزله عدم ابتلا به این بیماری است؟
واکسن‌ها تغییراتی در بدن ایجاد و سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کنند تا با این تحریکات، بدن آنتی‌بادی و سلول‌های ایمنی مؤثری بسازد اما واکسن نمی‌تواند با همه میکروب‌ها و ویروس‌ها مقابله کند چون همان تنوعی که در جمعیت انسان‌ها می‌بینیم، در میکروب‌ها هم این تغییرات را مشاهده می‌کنیم. میکروب‌ها و ویروس‌ها با هم متفاوتند؛ بنابراین حساسیت آنها نیز در مقابل واکسن متفاوت است. تزریق واکسن می‌تواند از شدت بیماری کم کند تا به جای شدید شدن بیماری، علائم خفیفی در فرد ایجاد شود. نه این که فرد بیمار نشود اما فردی که واکسن تزریق نکرده باشد، در صورت ابتلا علائم شدیدتری در او ظاهر می‌شود.
چه گروه‌هایی بیشتر در معرض خطر هستند و باید این واکسن را تزریق کنند؟
سالمندان و افراد مبتلا به دیابت از گروه‌های پرخطری هستند که در معرض ابتلا به آنفلوآنزا قرار دارند. ممکن است برخی افراد مبتلا به بیماری زمینه‌ای خاصی باشند که پزشک تشخیص می‌دهد باید با تزریق واکسن، سیستم ایمنی این طیف از بیماران تقویت شود. بدن این افراد قدرت لازم برای ساخت آنتی‌بادی سریع را ندارد که احتمالا دلیل ژنتیکی و زمینه‌ای دارد. این موارد باعث می‌شود که بتوانند با واکسن این ضعف را جبران کنند. افرادی که بسرعت سرما می‌خورند و تصور می‌کنند بدن ضعیفی دارند که در مقابل ویروس‌ها به سرعت واکنش نشان می‌دهند، باید تحت نظر پزشک اقدام به تزریق واکسن آنفلوآنزا کنند و هرگز خودسرانه این کار را نکنند. پزشکان طبق زمان‌سنجی بر اساس زمان همه‌گیری یا اپیدمی این بیماری در جامعه، و همچنین آگاهی از دوره فعالیت این ویروس، واکسن مطابق با آن ویروس خاص را تجویز می‌کنند. علاوه بر این، به دلیل تنوع ویروس‌ها، یک واکسن برای همه آنها وجود ندارد و بنابراین باید شناخت لازم از نوع ویروس وجود داشته باشد تا بتوان واکسن متناسب با آن را تزریق کرد.
