بچه‌ها در هر سنی علایق و خواسته‌های متفاوتی دارند اما اسباب‌بازی تنها وسیله‌ای است که تا بزرگسالی هم همچنان جذاب است. تا به حال شده شما با فرزندتان در اسباب‌بازی فروشی قدم بزنید و دلتان بخواهد همه آنها را بخرید؟ خیلی وقتها دوست دارید خودتان با این اسباب‌بازی‌ها بازی کنید. لذت بازی با وسایل کوچک که از روی دنیای بزرگ ساخته‌شده از بدو تولد با انسان همراه است. برای شناخت بهتر اسباب‌بازی مناسب هر سن این گزارش را بخوانید.
تولد تا ۶ماهگی
در این سن مهارت‌های فیزیکی نوزادان شروع به رشد می‌کند، آنها با نگاه همه‌چیز را دنبال می‌کنند و جهت صدا را خوب تشخیص می‌دهند. در این سن اسباب‌بازی‌های آویزی که حالت کششی دارند تحرک، رسیدن و گرفتن و لگدپرانی را تشویق می‌کند برای بچه‌ها مناسب است.
انواع جغجغه با رنگ‌ها و بافت‌های ترجیحاً روشن برای همه بچه‌ها جذابیت دارد. مهارت‌های دستی نوزادان در این ۶ ماه تقویت می‌شود می‌توانند دستها را به هم بزنند و از ایجاد این صدا لذت می‌برند.اما چون همه‌چیز را به سرعت به سمت دهان می‌برند باید در انتخاب وسایل بازی دقت کنید. اسباب‌بازی با قطعات کوچک و جدا شونده اصلاً مناسب بچه‌های این سنی نیست. کتابهای نرم یا پهن یا مکعب‌های رنگی پارچه‌ای می‌تواند گزینه خوبی باشد.
۶تا ۱۲ ماهگی
بعد از ۶ ماهگی فعالیت‌های بچه بیشتر می‌شود، به‌طور میانگین اکثر بچه‌ها در ۴ یا ۵ ماهگی می‌توانند غلت بزنند، سر و گردن خود را به خوبی بالا نگه دارند، ماهیچه‌های بدن نوزاد قوی‌تر شده و با کمک گرفتن از کسی یا چیزی می‌تواند بنشیند. توانایی‌های ذهنی نوزادان بیشتر می‌شود، یادتان باشد او استفاده از چشم‌ها و گوش‌ها را به خوبی یاد گرفته و دیگر هیچ‌چیز و هیچ‌کس از دیدش پنهان نمی‌ماند.
نوزاد هنوز توانایی تحرک چندانی ندارند و نمی‌تواند خودش را از جایی به جایی ببرد. اما با چشم‌ها و گوش‌هایش به مکاشفه دنیای اطراف و آدم‌های پیرامون می‌پردازد و برای شناخت اطرافش از دست و پا و دهان استفاده می‌کند. در هشت ماهگی غریبه‌ها را به خوبی تشخیص می‌دهد و گاهی احساس غریبی می‌کند.
از صدا‌ها و کارهایی که می‌کند لذت می‌برد و رابطه علت و معلولی را کشف می‌کند. شروع کارهای تقلیدی از این سن است و کودک برحسب توانایی خود برای تقلید آنچه می‌بیند یا می‌شنود تلاش می‌کند. بهترین اسباب‌بازی برای بچه‌های این سنی آنهایی است که باز و بسته می‌شوند. اسباب‌بازی‌های ضربه زدنی مثل طبل و چکش که صدادار هم باشد، برای تشویق نوزادان به حرکت، ماشین‌هایی که به دنبال بچه کشیده می‌شود انتخاب خوبی است.
یک سری اسباب‌بازی‌ها هستند برای بچه‌هایی که شروع به راه رفتن می‌کنند مناسب‌اند، وسیله‌ای که بتوانند دستشان را به آن بگیرند و بلند شوند. البته دقت کنید همه بچه‌ها در این سن توانایی ایستادن یا راه رفتن ندارند. کتابهای ساده که عکس‌ها و کلماتی مرتبط با آن دارد برای تشویق بچه به کتاب خواندن خیلی خوب است.
بعد از یک‌سالگی
از ۱۲ ماهگی به بعد تقریباً همه بچه‌ها راه رفتن را شروع می‌کنند،مهارت‌های حرکتی ظریف آنها در این مرحله تکمیل‌تر می‌شود. کودکان نوپا اسباب‌بازی را کشف می‌کنند و کم‌کم شروع به حرف زدن می‌کنند. در این مرحله بازی‌هایی که به تقویت کلامی و حرکتی آنها کمک کند بهترین انتخاب است.
در این سن تقلید آنها بیشتر می‌شود. بازی‌هایی مثل مکعب‌های روی هم گذاشتنی و اسباب‌بازی‌های موزیکال برایشان خیلی جذاب است. کودکان نوپا می‌توانند در حد چند دقیقه آرام بنشینند و به صدای شما در حین خواندن قصه گوش دهند پس بهترین فرصت است آنها را بیشتر به کتاب نزدیک کنید.
در این سن تا حدودی مفهوم داستان‌ها را می‌فهمند. اسباب‌بازی‌هایی هستند که مثل پازل عمل می‌کنند اما برای کودکان نوپا است، قطعاتی بزرگ که در کنار هم شکل خاصی را می‌سازند این هم گزینه خوبی برای نوپایان است. تلفن‌های کوچک برای تقویت کلامی آنها مفید است. هر چیزی که به ساخت‌وساز مربوط باشد برایشان جالب است. اما یادتان باشد بچه‌ها در استعداد و توانایی باهم فرق دارند.
ممکن است تعجب کنید اگر ببینید بچه شما در این سن اصلاً تمایلی به بازی با اسباب‌بازی‌های خودش ندارد و بیشتر درگیر وسایل خانه است، کابینت‌های آشپزخانه بهترین سرگرمی بچه‌هاست. اما ناراحت نشوید این دوران به سرعت می‌گذرد همین‌که همه کابینت‌ها را کشف کردند و با وسایل آن آشنا شدند مرحله کشف و شهودشان طی می‌شود و دیگر با آن کاری نخواهند داشت.
۲تا ۳ سال
بعد از دوسالگی بچه‌ها می‌توانند به راحتی به مهدکودک بروند، پس توانایی‌های آنها تکمیل شده، رشد مفهومی و جهت‌یابی با سرعت بیشتری در حال پیشرفت است. در این مرحله ارتباطات و زبان بچه به‌طور کامل تکمیل شده بنابراین بازی‌های مخصوص او می‌تواند معماهای پیچیده، فعالیت‌های جاگذاری، مثل مکعب‌هایی که کنار و روی هم قرار می‌گیرد و کتابهای داستان پیچیده‌تر باشد.
دخترها در این سن عروسک و پسرها ماشین را بهترین وسیله بازی می‌دانند. اما در کنار آن سعی کنید برایشان بازی هایی مثل لگو و بازی‌های ساده روی صفحه بازی هم تهیه کنید. شاید استقبالی نکنند و خیلی با آن بازی نکنند،اما به تدریج علاقه‌مند می‌شوند.بازی‌های وانمود کردنی مثل خانه‌های عروسکی، سرویس چای‌خوری، سرویس پخت‌وپز و سرویس پزشکی از دیگر علایق بچه‌های این سنی است. اسباب‌بازی‌های هنری و کاردستی مثل کشیدن نقاشی بسته به علاقه و استعداد بچه می‌تواند سرگرمی خوبی باشد.
بالای سه سال
بعد از سه‌سالگی دیگر بچه علایقش تا حدودی شکل‌گرفته و احتمالاً تا یکی دو سال آینده خیلی تغییر نخواهد کرد. در این سن می‌توانید با هر وسیله یا کهبچه دوست دارد او را خوشحال کنید ولی در کنارش بازی هایی که به تقویت هوش و استعداد خاص او کمک می‌کند را فراموش نکنید.
خیلی از بچه‌ها در همین سن استعداد خود را در ورزش، موسیقی، نقاشی یا کاردستی نشان می‌دهند، سعی نکنید کودک را به راه دیگر تشویق کنید بگذارید در هر زمینه‌ای علاقه و استعداد دارد پیشرفت کند.
۵تا۸ سال
بچه‌ها در 5 سالگی حتماً به مدرسه یا پیش‌دبستانی می‌روند، زمان زیادی را در حال آموزش دیدن هستند بنابراین وقتی به خانه می‌آیند فقط دنبال بازیهستند و در این سن کاملاً درک درستی از اسباب‌بازی دارند و به تنهایی بازی می‌کنند.
آنها عاشق فیلم و کارتون و لباس و وسایل این شخصیت‌های کارتونی هستند، ممکن است ساعت‌ها با وسایل مربوط به این شخصیت‌ها بازی کنند. فقط اینکه در این سن معمولاً به کلکسیون جمع‌کردن علاقه دارند و شما را مجبور می‌کنند انواع مختلف یک اسباب‌بازی را بخرید. معمولاً این جمع‌آوری اسباب‌بازی در حوزه شخصیت‌های کارتونی و محبوب آنهاست.
۸ تا۱۲ سال
در این سن بچه‌ها مرحله کودکی را پشت سر گذاشته‌اند و وارد دوره نوجوانی می‌شوند. آنها بازی‌ها و اسباب‌بازی‌های خود را انتخاب می‌کنند و این یک چالش بزرگی برای آنهاست.
در این سن بازی‌ها و علایق دخترها و پسرها کاملاً متفاوت است، اما سن خوبی برای جمع‌آوری تجربه‌های شخصی است. دختران نوجوان اغلب از وسایل ساخت جواهرات و صنایع‌دستی لذت می‌برند و پسرها دنبال بازی‌های رقابتی و کامپیوتری با دوستان هستند.
۱۳سال به بالا
اوج سن نوجوانی و شروع دوره بلوغ بچه‌هاست. در این سن خیلی روحیات آنها متفاوت و اغلب سخت است. به راحتی نمی‌توان با آنها ایجاد ارتباط کرد. وسایل سرگرمی آنها در این سن فقط پول و کارت‌های هدیه است که بتوانند با سلیقه خود خرید کنند.
نسل جدید بازی با آی پد و همه وسایل الکترونیکی را به بودن با همسالان و خانواده ترجیح می‌دهند. بنابراین با توجه به تفاوت بچه‌های این نسل با نسل قبلی بازی‌های بیرون از خانه دیگر مفهومی ندارد.
انواع اسباب‌بازی
اسباب‌بازی به‌طورکلی به چند دسته تقسیم می‌شود. ساختنی، حرکتی، خلاق و دستی. هرکدام از این اسباب‌بازی‌ها در سنین مختلف برای بچه‌ها جذابیت دارد.
مثلاً اسباب‌بازی‌های موزیکال بعد از 3 سالگی خیلی برای بچه‌ها جذاب نیست اما وسایلی که به ساخت‌وساز مربوط می‌شود برایشان جالب‌تر است.
در این رابطه باید خصوصیات فردی هر بچه را هم در نظر گرفت. بعضی بچه‌ها دنبال سروصدا و شلوغی هستند (اکثراً پسرها) این‌ها ممکن است تا 5 سالگی هم بازی‌های موزیکال را دنبال کنند، اما بعضی بچه‌ها آرام‌ترند و بازی‌های نشستنی و ساختنی را ترجیح می‌دهند.
تأثیر اسباب‌بازی بر شخصیت بچه‌ها
برخی کارشناسان معتقدند بازی کردن بچه‌ها با اسباب‌بازی‌های خاص در شخصیت آنها تأثیر می‌گذارد. گرچه هنوز خیلی‌ها به این باور اعتقادی ندارند اما کم‌وبیش می‌توان نتیجه گرفت که مثلاً اگر پسربچه را از ابتدا با تفنگ و وسایل جنگی آشنا نکنید خیلی تمایلی به بازی با آن نخواهد داشت.
یا اگر برای دختربچه‌ها وسایل پسرانه نخرید خودبه‌خود گرایش به بازی‌های دخترانه پیدا می‌کنند. البته باید قبول کرد بعضی اتفاقات در زندگی افراد کاملاً غریزی است، نوزاد هم این غریزه را با خود می‌آورد، اگر در تخت خواب پسربچه‌ها انواع عروسک هم باشد باز به تنها ماشین گوشه اتاق جذب می‌شوند و دخترها برعکس.
اما در سنین بالاتر آشنایی با وسایل جنس مخالف ضرری ندارد. در یکسری از تحقیقات نشان دادند که بیش از 60 درصد بزرگسالان که در مشاغلی از جمله طراحی و معماری فعالیت می‌کنند خانه‌سازی با لگوها از بازی‌های موردعلاقه‌شان بوده است. بیش از 66 درصد کسانی که در مشاغلی مثل بانکداری یا حسابداری کار می‌کنند پازل اسباب‌بازی مورد علاقه دوران کودکی‌شان بوده است.
برای مثال نظر وزیر آموزش انگلیس الیزابت تراس در این مورد جالب است. او می‌گوید:"اسباب‌بازی کودکان می‌تواند روی انتخاب شغل آنها در آینده تأثیر بگذارد. اسباب‌بازی‌هایی که با توجه به جنسیت بچه‌ها ساخته می‌شوند به‌طور ویژه خطر اینکه دختران را از علوم و ریاضیات دور کند افزایش می‌دهد. او از پدر و مادرها خواسته برای دخترانشان لگو بخرند تا آنها را به مهندسی ترغیب کنند."
یکی از اساتید دانشگاه رو همپتون بکی فرانسیس، عقیده دارد که اسباب‌بازی‌ها می‌توانند در آینده شغلی افراد این تأثیر بگذارند.
او می‌گوید: "انواع اسباب‌بازی‌های مختلف پیام‌های متفاوتی در مورد اینکه انجام چه‌کارهایی برای دختران و پسران مناسب است به آنها می‌دهد واسباب‌بازی‌ها محتوای آموزشی متفاوتی دارند. هر دو این مشخصه‌ها مهم هستند و بر تحصیل و انتخاب شغل کودکان در آینده تأثیر خواهند داشت. "
او در یک تحقیق اسباب‌بازی‌های دختران و پسران را جدا کرد و به پسران اسباب‌بازی‌هایی داد با ترکیبی از فعالیت، ساخت‌وساز و ماشین‌آلات و به دختران عروسک و ابزارهایی داد که آنها را تشویق به آرایشگری می‌کرد. نتیجه‌ای که از این تحقیق گرفت این بود که پسران دریافتند باید چیزهایی بسازند و مشکلات را حل کنند و دختران فهمیدند باید مراقب بقیه باشند و مسئولیت تغذیه و پرورش را به عهده بگیرند.
فرانسیس بعد از این تحقیق توضیح داد: "اسباب‌بازی پسرها بیشتر آموزنده است و دارای اجزایی است که اطلاع و آموزش بیشتری به پسرها می‌دهد، با دستورات تکنیکی و اجزایی که باید در هم جا بیافتند. درحالی‌که اسباب‌بازی‌های دختران بیشتر خلاقیت و قوه تخیل آنها را پرورش می‌دهد."
آماندا گامر روانشناس کودک است او می‌گوید: "باید مطمئن شد که کودکان به یک برنامه بازی خوب و سالم دسترسی داشته باشند.نقش بازی برای کودکان این است که تا جایی که می‌توانیم یک دامنه وسیع از تجربه‌ها را در اختیار کودکان بگذاریم. مشکل این است که پدر و مادرها معمولاً آسان‌ترین گزینه‌ها را انتخاب می‌کنند.
ولی آنها باید در اسباب‌بازی به دنبال چیزهایی باشند که توانایی و خلاقیت کودک را افزایش می‌دهد. باید در انتخاب اسباب‌بازی‌ها سعی شود آن کلیشه‌های رایج هم شکسته شوند. مثلاً خیلی از پدر و مادرها به پسران خود اجازه نمی‌دهند که عروسک داشته باشند.مغازه‌ها هم لازم نیست همه صورتی‌ها و آبی‌ها را برای همیشه کنار بگذارند ولی باید یک سیاست میانه انتخاب کنند.
هیچ کودکی با بازی با لگوها ساختمان‌سازی یاد نمی‌گیرد ولی ممکن است یاد بگیرد چطور آنها را روی هم قرار دهد تا ستون‌ها و بدنه محکمی بسازد. بیشتر بحث اعتماد به نفس و آشنایی است تا مهارت اندوزی."
