در راستای ارتقای سطح دانش سلامت مردم و برای حفظ و مراقبت از سلامت جسمی و روانی در جامعه و همچنین پیشگیری و آموزش شناخت برخی علایم و مشکلات زمینه‌ای بیماری‌ها، مطالب آموزشی و مصاحبه‌هایی را با بهره‌گیری از بهترین پزشکان کشور که هر هفته مهمان برنامه «مطب مجازی» هستند، منتشر می‌شود.
پروفسور اکبری فوق تخصص جراحی غدد و سرطان از دانشگاه جانزهاپکینز آمریکا و استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، رئیس مرکز تحقیقات سرطان و رئیس انجمن آموزش پزشکی «ج. ا. ا» برای پاسخگویی به سوالات مخاطبان مهمان سیزدهمین قسمت از برنامه « مطب مجازی » بودند.
در ادامه مشروح پرسش و پاسخ‌ها را می خوانید:
سؤال: آیا خانمی که به سرطان سینه مبتلا است می‌تواند باردار شود؟ زمان مناسب برای بارداری را اعلام کنید؟
اکبری: باروری یکی از مسائلی است که می‌تواند در پیشگیری از بروز سرطان سینه نقش مهمی ایفا کند و کسی نباید خانمی را که در سن باروری قرار دارد از این موضوع محروم کند و همچنین اگر کسی مبتلا به سرطان سینه باشد نیز می‌تواند با یک برنامه منظم اقدام به بارداری کند.
وظیفه پزشکان این است که درد بیمار را بکاهند و با انجام باروری می‌توان تخمدان و تخمک بانوان را حفظ کرد. بیمار مبتلا به سرطان سینه پس از پایان روند شیمی‌درمانی خود می‌تواند باردار شود.
در مواقعی نوع سرطان مشخص نیست و به همین دلیل توصیه می‌شود مادران به مدت دو سال از بارداری خودداری کنند تا نوع سرطان آنها مشخص شود و برای اقدام به بارداری پزشک متخصص باید یک برنامه دقیق در خصوص چگونگی قطع شدن دارو، چگونگی بارداری، اندازه گیری سطح هورمون‌های بدن و غیره به بیمار ارائه دهد.
متأسفانه در برخی موارد مشاهده می‌کنیم تعدادی از افراد می‌گویند که فردی که به سرطان مبتلاست تا 5 الی 10 سال نباید اقدام به بارداری کند که این موضوع هیچ گونه پایه علمی ندارد و نه تنها بانوان را از بارداری منع کرد بلکه باروری به بانوان توصیه می‌شود.
سؤال: آیا احتمال عود کردن سرطان فردی که تحت شیمی‌درمانی قرار داشته است وجود دارد؟
اکبری: در خصوص عود کردن سرطان باید گفت این قضیه در انواع مختلف سرطان متفاوت است اما 70 درصد سرطان‌های سینه پس از انجام جراحی و شیمی‌درمانی بهبود می‌یابند و فقط 30 درصد آنها در 5 سال اول عود می‌کند که پزشک می‌تواند با یک برنامه‌ریزی مناسب از شدت این قضیه بکاهد. معمولاً در 70 درصد از موارد عود کردن بیماری مشاهده نمی‌شود اما در سرطان‌هایی مانند پانکراس، معده و پروستات آمار بالاتری نسبت به سایر سرطان‌ها مشاهده می‌شود.
سؤال: بهترین روش برای از بین بردن سرطان معده چیست؟
اکبری: سرطان معده شایع‌ترین سرطان در مردان ایرانی است و متأسفانه از آن به عنوان کشنده‌ترین سرطان در زنان و مردان ایرانی یاد می‌شود. این سرطان قسمت‌های مختلف معده را درگیر می‌کند و در مواقعی نیز مری یا کاردیا را مبتلا می‌کند اما بهترین روش درمان برای این نوع سرطان جراحی بوده و هیچ درمانی جای جراحی را نمی‌گیرد ولی متأسفانه در مواقعی بیمار دیر متوجه ابتلا به سرطان شده و این موضوع امکان جراحی را از پزشک سلب می‌کند که در این موارد باید بیمار تحت شیمی‌درمانی و رادیوتراپی قرار گیرد.
در حال حاضر عرف است که در استیج‌های 3 و 4 شیمی‌درمانی به عنوان اولین روش درمان به فرد توصیه می‌شود و خصوصاً زمانی که تومور از معده بیرون زده باشد و غدد لنفاوی درگیر شده باشد توصیه می‌شود ابتدا بیمار تحت شیمی‌درمانی قرار گیرد اما یادمان باشد این یک قانون اصلی نیست و نباید این توصیه به همه بیماران ارائه شود.
همانطور که یکی از مخاطبان سؤال کرده است که مادر بنده مبتلا به سرطان بوده و سرطان وی توسط پزشکان تشخیص داده شده و پس از انجام شیمی‌درمانی اکنون از حال مناسبی برخوردار نیست و ما باید چه کنیم؟ در جواب این مخاطب باید گفت که دلیل بروز این مشکل انتخاب نامناسب شیوه درمان است و شاید اگر از ابتدا جراحی صورت می‌گرفت بیمار بهره‌مندی بیشتری از نحوه درمان داشت. توصیه می‌کنم به دسته‌بندی بیماران توجه زیادی شود و نمی‌توان انسان‌ها را از روی کاغذ درمان کرد و پزشک باید قدرت آنالیز بیمار را داشته باشد و برای هر بیماری بر اساس وضعیت او تصمیم‌گیری کند.
اگر بیماری دارای غده لنفاوی مثبت بود بهتر است یک دوره شیمی‌درمانی کوتاه‌مدت همراه با رادیوتراپی انجام دهد و سپس مورد جراحی قرار گیرد. شرط این موضوع این است که مطمئن باشیم این روش گرفتاری بیشتری برای بیمار به وجود نخواهد آورد.
سؤال: برای درمان سرطان معده چه زمانی لازم است تمام معده برداشته شود و آیا این روند مشکلی برای ادامه زندگی فرد ایجاد نمی‌کند؟
اکبری: بهترین روش برای درمان سرطان معده برداشتن تمام معده است به خصوص اگر تومور در ابتدای معده قرار گرفته باشد و زمانی که تومور در انتهای معده وجود داشته باشد پزشک می‌تواند با جراحی نیمی از معده را بردارد اما باید گفت برداشتن تمام معده نیز برای بیمار مشکلی به وجود نخواهد آورد و قسمتی از روده فرد جایگزین معده خواهد شد که بعد از انجام این عمل لازم است بیمار تا مدتی داروها و ویتامین‌های خاصی را استفاده کند که پس از سپری شدن دوره درمان نیاز به مصرف این داروها نخواهد بود.
سؤال: آیا در حال حاضر روش هدف‌درمانی در کشور ما مورد استفاده قرار می‌گیرد و آیا می‌توان از این روش به عنوان جایگزینی برای شیمی‌درمانی استفاده کرد؟
اکبری: در حال حاضر شیمی‌درمانی درمانی علمی پذیرفته شده در دنیا نیست و در سال‌های آتی هدف‌درمانی جایگزین این روش خواهد شد. در روش هدف‌درمانی دارو سلول‌های سرطانی را شناسایی و با آن مبارزه خواهد کرد. در حال حاضر برخی داروهای هدف‌تراپی وارد بازار شده‌اند که دوره درمانی آنها حدود 40 تا 50 میلیون تومان است ولی اغلب این داروها غیراثربخش بوده و حتی یک روز نیز طول عمر بیمار را اضافه نمی‌کند.
این موضوع تنها در کشور ما اتفاق نیفتاده بلکه مشابه این درمان و نتیجه نگرفتن توسط بیماران را پزشکان آمریکایی نیز گزارش داده‌اند. به همین دلیل این حق بیمار است که در خصوص روش درمانی خود از پزشک معالج سؤال کند و بداند که با کدام روش احتمال بهبودی وی وجود خواهد داشت.
سؤال: بهترین تغذیه برای افراد مبتلا به سرطان چیست؟
اکبری: اصولاً برای افرادی که مبتلا به سرطان هستند مصرف میوه‌ها و سبزی‌هایی که دارای آنتی‌اکسیدان هستند توصیه بیشتری می‌شود همچنین تمام میوه‌هایی که مزه ترش و رنگ‌های تیره دارند از آنتی‌اکسیدان فراوان برخوردار بوده و قدرت اثربخشی بیشتری خواهند داشت.
سؤال: بنده 30 سال است که سیگار می‌کشم و نگران ابتلا به سرطان هستم اگر مصرف دخانیات را ترک کنم به چه میزان خطر ابتلا به سرطان کاهش پیدا می‌کند؟
اکبری: 30 درصد مرگ‌های دنیا ناشی از استعمال دخانیات است که برخی از این مرگ‌ها با بیماری سرطان رخ می‌دهد، استعمال دخانیات با انواع سرطان‌ها خصوصاً سرطان‌های دستگاه تنفسی و ریه رابطه مستقیم دارد.
توجه کنید که افرادی که در معرض دود سیگار و سایر مواد دخانی هستند نیز خطر ابتلا به بیماری سرطان آنها را نیز تهدید می‌کند و هر چه میزان مصرف دخانیات بیشتر باشد احتمال بروز سرطان افزایش خواهد یافت اما توجه به این نکته ضروری است که هر زمانی که استعمال سیگار ترک شود به ازای هر سال 10 درصد خطر ابتلا به این بیماری کاهش پیدا می‌کند.
استعمال دخانیات نه تنها باعث بروز سرطان خواهد شد بلکه بیماری‌های متابولیک، فشار خون و غیره نیز از جمله عوارض استعمال دخانیات هستند.
