کیست‌های تخمدان یکی از بیماری‌های شایعی است که احتمال بروز آن در هر سنی برای زنان وجود دارد؛ از جمله علائم شایع این عارضه می‌توان به احساس درد، سنگینی زیر شکم و اختلالات قاعدگی اشاره کرد، lما برای تشخیص دقیق مراجعه به پزشک ضروری است. در این مطلب به بیان مهم‌ترین نشانه‌های کیست تخمدان و انواع شایع این اختلال می‌پردازیم.
کیست های تخمدان
شیرین نیرومنش استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و فلوشیپ پریناتولوژی (حاملگی‌های پر خطر) اظهار کرد: کیست‌های تخمدان از بیماری‌های شایعی بوده که در هرسنی ممکن است در زنان اتفاق بیفتد.
وی با اشاره به متعدد بودن ضایعات تخمدان بیان کرد: کیست‌های ساده تخمدان از شیوع بالایی برخوردار هستند و اغلب به طور اتفاقی در سونوگرافی تشخیص داده می‌شوند. در صورتی که این کیست‌ها از حدود چهار تا پنج سانتی‌متر بزرگتر باشند برای بیمار ایجاد درد می‌کنند.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران عنوان کرد: از شایع ترین علائم این کیست‌ها می‌توان به احساس درد، سنگینی زیر شکم و اختلالات قاعدگی اشاره کرد. همچنین اگر زنان در سنین باروری (۱۵ تا ۴۵ سالگی) با اختلالات قاعدگی، احساس بزرگی در شکم و درد مواجه بودند باید به متخصصان زنان مراجعه کنند و در صورت نیاز سونوگرافی انجام دهند.
نیرومنش افزود: در سونوگرافی ساختمان رحم و تخمدان ها، ابعاد، تعداد و یک و دو طرفه بودن کیست‌ها بررسی می‌شود. از سوی دیگر تجزیه و تحلیل ساختمان (دیواره کیست و ترشحات درون آن) هم ضروری است.
وی تاکید کرد: در صورتی که زنان در سنین باروری به کیست‌های تخمدان با دیواره صاف، بدون وجود اجزای داخلی توپر و زیر شش یا هفت سانتی‌متر دچار شوند این کیست‌ها اغلب بدون مداخلات درمانی خود به خود بهبود پیدا می‌کنند. البته گاهی پزشکان برای مبتلایان به کیست‌های ساده یک تا دو دوره قرص‌های ضد بارداری تجویز می‌کنند که پس از اتمام مصرف این دارو‌ها باید دوباره سونوگرافی انجام شود
این فلوشیپ پریناتولوژی با بیان اینکه احتمال بدخیم بودن کیست‌های بزرگتر از هفت تا هشت سانتی‌متر با دیواره نامرتب و همراه با مایع در شکم وجود دارد، تصریح کرد: مبتلایان به کیست‌های بدخیم باید پیگیری‌های کوتاه مدت داشته باشند. همچنین انجام آزمایشات تومور مارکر در این گروه از افراد ضروری است. به کمک این آزمایشات نوع ترشحات کیست مشخص و گاهی بسته به نظر پزشک از MRI یا سی تی اسکناستفاده می‌شود.
نیرومنش گفت: در سنین قبل از بلوغ پیگیری کیست‌ها از اهمیت بسزایی برخوردار است و اگر در کودک با علائم بلوغ زود‌رس همراه باشند نیاز به درمان به موقع و گاهی جراحی دارند. همچنین اشخاصی که در سنین پس از یاسئگی قرار دارند و دچار کیست بزرگتر از سه تا چهار سانتی‌متر بوده که با سونوگرافی‌های مکرر بزرگتر شدن تدریجی آن‌ها قابل مشاهده باشد نیز باید به متخصص زنان مراجعه کنند.
کیست‌های شکلاتی
وی عنوان کرد:آمار ابتلا به کیست‌های شکلاتی (آندومتریوزی) نیز روز به روز در حال افزایش است، در بیماری آندومتریوز مخاط رحم در خارج از حفره رحم قرار گرفته و آندومتر اغلب تخمدان‌ها را درگیر می‌کند.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: مبتلایان به اندومتریوز احساس فشار در لگن دارند و در تخمدان این افراد ممکن است کیست‌هایی با جدار نسبتا ضخیم وجود داشته باشند که ماهانه در داخل آن‌ها خونریزی اتفاق بیفتد. این کیست‌ها معمولاً درمان نمی‌شوند و به تدریج اندازه آن‌ها افزایش پیدا می‌کند.
نیرومنش تاکید کرد: ازدواج دیر هنگام، تعداد حاملگی‌های کم، مواد شیمیایی و سم‌های موجود در محیط، ترکیبات پلاستیکی و لوازم آرایشی از جمله عواملی هستند که در شیوع بیماری اندومتریوز نقش بسزایی دارند.
تخمدان پلی کیستیک
وی گفت: از علائم تخمدان پلی کیستیک هم می‌توان به اختلال در قاعدگی، ریزش موی سر، موی ضخیم در صورت و جوش اشاره کرد.
این فلوشیپ پریناتولوژی عنوان کرد: بسیاری از افرادی که دچار تخمدان پلی‌کیستیک هستند از اضافه وزن رنج می‌برند و گروهی از آن‌ها نیز لاغر هستند. در این بیماری کیست بزرگی وجود ندارد بلکه کیست‌های چند میلیمتری به تعداد زیاد مشاهده می‌شود.
نیرومنش افزود: اگر مبتلایان به تخمدان پلی کیستیک دچار اضافه وزن باشند می‌توانند با ورزش منظم و رژیم غذایی مناسب وزن خود را کاهش دهند. در صورتی که هم علت بیماریشان اختلال هورمونی باشد باید تحت درمان طولانی مدت توسط متخصص زنان قرار گیرند.
وی با اشاره به میزان شیوع تومور‌های تخمدان با افزایش سن بیمار تصریح کرد: افرادی که دچار احساس درد زیر شکم، سنگینی و بزرگی شکم هستند ممکن است به تومور تخمدان دچار باشند بنابراین زنان باید هر شش ماه یا حداکثر هر یک سال یکبار به متخصص زنان مراجعه کنند و معاینه رحم و تخمدان‌ها و تست پاپ اسمیر انجام دهند.
نیرومنش یادآور شد: اگر زنان دچار علائمی همچون احساس بزرگی، سنگینی و درد شکم، اختلالات قاعدگی، تکرر ادراری (که به علت عفونت ادراری نباشد) یبوست و تغییر وضعیت اجابت مزاج بوده باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنند.
