مدیرکل حوزه ریاست سازمان پزشکی قانونی در تازه‌ترین نشست خبری مسئولان این سازمان، بین آمارهای ریز و درشتی که به رسانه‌ها اعلام کرد ، از مرگ 3190 در سال 95 براثر مصرف مواد مخدر و روانگردان خبر داد ؛3190 نفری که با مرگ‌شان آمار مرگ و میر بر اثر مصرف مواد مخدر و روانگردان را در سال گذشته 6.2 درصد افزایش دادند.
محمدرضا قدیرزاده در ادامه از اوردوز و تداخل مصرف مواد بعنوان عوامل اصلی این نوع مرگ و میر یاد کرد و گفت: «مرگ معتادان به دلیل مسمومیت ناشی از سرب موجود در مواد مخدر در سال گذشته حدود 50 مورد بوده که این امر نشان می‌دهد بیشترین دلایل مرگ همان اوردوز در مصرف ماده مخدر است.» ما این موضوع را با دکتر سعید صفاتیان، رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام در میان گذاشتیم و با این کارشناس اعتیاد به تحلیل چرایی این اتفاق پرداختیم:
آقای دکتر افزایش 6.2درصدی مرگ بر اثر مصرف مواد مخدر و روانگردان در سال گذشته نگران کننده نیست؟
بله، نگران کننده است و زنگ خطری است که توجه ما را به سمت علل این افزایش جلب می‌کند.
یعنی کدام عوامل ؟
عوامل مختلفی در این موضوع دخیل هستند. یکی از مهمترین عوامل به عقیده من برمی‌گردد به اینکه برنامه‌ای که درباره معتادان متجاهر و خیابانی در کشور در حال انجام است ، برنامه اشتباهی است؛ یعنی در بحث مراکز ماده 16 (مراکز درمان اجباری) خیلی شتاب‌زده عمل شده و در مراکز ماده 15 (مراکز درمان اختیاری) هم خوب کار نشده و ما با پرداختن به این مساله که باید اینها را در مراکز اقامتی اجباری نگهداری کنیم، از اجرای برنامه کاهش آسیب‌ها غافل شدیم و در این مورد ضعیف‌تر عمل کردیم. حتی مراکز گذری ما در این سالها توسعه پیدا نکردند.
با این تفاسیر می‌توانیم نتیجه بگیریم که معتادان متجاهر و خیابانی بخش زیادی از این 3190 را تشکیل می‌دهند؟
بله همین طوراست. عمده کسانی که براثر مصرف مواد می‌میرند، از نظر پزشکی از مدتها قبل در مرحله آخر قرار گرفته‌اند و مصرف‌شان هم خیلی بالا بوده. در حقیقت جز در موارد استثنا در افرادی که تازه مصرف را شروع کرده‌اند، مرگ و میر کمتری را شاهدیم.
چه عوامل دیگری در بالارفتن این آمار موثر است؟
علت افزایش مرگ از جهتی دیگر می‌تواند ناشی از افزایش اوردوز درمعتادان باشد.همانطور که می‌دانید اوردوز نتیجه مصرف بیش از اندازه مواد مخدر در معتادان است که بیشتر برای هروئین و در فرم تزریقی مشاهده می‌شود. اما نکته اینجاست که درحال حاضر این اوردوز بیشتر به خاطر تغییر الگوی مصرفی مواد در مصرف‌کننده ها بوجودآمده است، به این ترتیب که الگوی مصرف از شیشه به سمت هروئین و تزریق هروئین تغییرکرده و زنگ خطر این تغییر به صدا درآمده است که این موضوع هم در بالارفتن ریسک اوردوز موثر است و هشداری است که نشان می‌دهد باید به تغییرالگوی مصرف مواد توجه کنیم چراکه می‌تواند ما را دچار چالش بکند.
این تغییر الگوی مصرف به چه علت رخ داده؟
به خاطر افزایش قیمت شیشه در سال گذشته که باعث شد مصرف کننده‌های زیادی دنبال مواد جایگزین باشند.البته در بحث اوردوز، چندمصرفی کردن مواد هم تاثیر گذار است. بارها مشاهده کرده‌ایم که یک معتاد اول می‌آید هروئین مصرف می‌کند، بعد می‌رود شیشه می‌کشد بعد هم می‌رود متادون مصرف می‌کند. این چندماده‌ای کردن مصرف هم یکی از عوامل تاثیرگذار دربالارفتن آمار مرگ بین مصرف کنندگان مواد مخدر و روانگردان است.
وجود ناخالصی درمواد مخدر مصرفی هم می‌تواند موثر باشد؟
در افزایش آمار مرگ و میر تاثیر زیادی ندارد ، اما در روند کلی رخ دادن مرگ و میر، بله ناخالصی مواد هم موثر است و از مواردی است که می‌تواند به مرگ مصرف‌کننده بیانجامد.
چطور می‌توان آمار را کنترل کرد؟
باید برویم به سمت پررنگ ترکردن برنامه‌های کاهش آسیب ، از سازمان‌های مردم نهاد کمک بگیریم و بخش خصوصی را تقویت کنیم. نکته اینجاست که سازمان‌های مردم‌نهاد در تمام دنیا بازوی اصلی در مبارزه با مواد مخدر هستند. در کشور ما هم این سازمان‌ها تا اندازه‌ای فعال هستند، اما هنوز جایگاه شایسته خود را پیدا نکرده‌اند، یعنی مسئولان دولتی، باید به این سازمان‌ها بیشتر اعتماد کنند تا آنها وارد برنامه پیشگیری و درمان اعتیاد شوند. درحقیقت ما درحال حاضر احتیاج داریم که مراکز خاص را توسعه بدهیم ، اما با این رویکرد که درمان اجباری در آنها وجود نداشته باشد. اقامت اختیاری باشد ، این چیزی است که ما در کشور نداریم.
برای رسیدگی به این موضوع با کمبود بودجه هم مواجه هستیم؟
به نظرم برای اجرای برنامه‌های کارشناسی خیلی کمبود بودجه نداریم، اما درکل در کشور ما بودجه مبارزه با موادمخدر،درمقایسه با حجم تهدید بودجه کمی است. حجم تهدید چیزی حدود 40 هزار میلیارد تومان است ،یعنی مواد مخدر در سال ، 40 هزار میلیارد تومان به کشور ما آسیب می‌زند، ولی بودجه مبارزه با مواد مخدر ما، یعنی بودجه‌ای که برای این موضوع تخصص یافته فقط 160 میلیارد تومان است که اصلا قابل مقایسه نیستند، اینجاست که ما نیاز داریم بودجه های درمانی و پیشگیری را افزایش بدهیم.
