ایران در بیش از 2 هزار سال قبل و در دوران سلسله هخامنشیان نخستین بنیانگذار سیستم حکومتی گسترده امپراطوری است. از آنجا که هر حکومتی نیازمند به نظم و امنیت است در نتیجه کشور ما انواع سیستم‌های ایجاد نظم و امنیت را در طی تاریخ مورد آزمایش قرار داده است.
اما پلیس نوین در ایران حدود 100 سال پیش توسط ناصرالدین‌شاه قاجار در سفری که به اروپا کرده بود آموخت و با استخدام کردن یک مستشار بلژیکی این سیستم نوین پاسبانی را پایه‌گذاری کرد. پلیس ایران در زمان شاه پهلوی به دو قسمت ژاندارمری و پلیس شهری تقسیم می‌شد.
پلیس ایران است که در سال 1370 خورشیدی از ترکیب شدن شهربانی جمهوری اسلامی ایران و ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران و نیز کمیته انقلاب اسلامی به وجود آمد و در حال حاضر به طور رسمی نیروی اصلی مسئول حفظ امنیت داخلی کشور است.
اکنون نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران وظایف متعددی دارد و به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود. بیشتر بخش‌های نیروی انتظامی وظیفه امنیتی و نظامی دارند و دارای نیروهای مسلح هستند. اما برخی بخش‌ها نیز بیشتر جنبه خدمات اجتماعی و دولتی دارد مانند صدور گذرنامه.
بخش های مختلف ناجا
پلیس امنیت
یک واحد تخصصی پلیس ایران که وظیفه آن کنترل نظم و امنیت در کشور است.
پلیس مبارزه با مواد مخدر
وظیفه آن مبارزه با مواد مخدر در کشور و خرید و فروش آن و کشف باندهای بزرگ تا خرده فروشان مواد مخدر است.
پلیس پیشگیری
این پلیس مسئول ایجاد امنیت در فرودگاه ها، راه آهن، صدا و سیما و جنگلبانی است.
پلیس راهور
همان پلیس راهنمایی و رانندگی است.
معاونت نظام وظیفه
کار تقسیم نیروهای وظیفه بین نیروهای مسلح ایران را بر عهده دارد.
معاونت صدور گذرنامه، پلیس بزرگراه، پلیس آگاهی، پلیس حفاظت از شخصیت‌ها، اینترپل(پلیس بین‌الملل که با پلیس سایر کشورها در جستجو و دستگیری متهمان بین‌المللی همکاری دارد)، یگان حفاظت برای حفاظت از اماکن مثل بانک‌ها و موسسات آثار تاریخی، جنگلبانی، هنگ مرزی، پلیس ساحلی، یگان ضربت، یگان رهاسازی گروگان، یگان ضد شورش، گارد ویژه و یگان واکنش سریع دیگر بخش‌های نیروی انتظامی کشور هستند.
و اما پلیس پیشگیری
در تاریخ 84/11/22 و با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح و فرماندهی وقت ناجا با ادغام دو رده (معاونت انتظامی) و (فرماندهی یگان حفاظت خدمات انتظامی) به منظور امور ستادی مربوط به پلیس پیشگیری اعم از کلانتری‌ها، پاسگاه‌ها و ایستگاه‌های بازرسی و خدمات پلیس قضایی و یگان امداد و پلیس راه آهن، فرودگاه، سازمان انرژی هسته‌ای و سازمان زندان‌ها و میراث فرهنگی و حفاظت محیط زیست و مراتع و جنگل‌ها و غیره تشکیل و راه اندازی شد.
در سال 1385 که پلیس پیشگیری رسما تشکیل شد، پلیس فرودگاه‌ها در تابعیت آن قرار گرفتند. وظایف پلیس فرودگاه و راهآهن تقریبا شبیه هم هستند و کنترل عبور و مرور و حفاظت و امنیت مسافران و محوطه فرودگاه یا راهآهن را بر عهده دارند؛ در صورتی که در فرودگاه یا راهآهن افرادی دزدی کنند و یا مسافران به افرادی مشکوک شوند وظیفه رسیدگی بر عهده پلیس فرودگاه و همچنین پلیس راهآهن است که موضوع را بررسی کنند.
حفاظت طبیعی از خشکی و دریا و محیط زیست انسانی اعم از گیاهی و جانوران و قوانین صید و شکار بر عهده پلیس پیشگیری است. یگان حفاظت محیط زیست صرفا جهت حفاظت از محیط زیست کشور است و افرادی که با صید غیر قانونی یا کشتار حیوانات کمیاب و غیره به صورت غیر قانونی عمل می‌کنند، این یگان با آنها برخورد خواهد کرد.
مهم‌ترین وظایف پلیس پیشگیری از زبان فرمانده
سردار محمد شرفی رئیس پلیس پیشگیری ناجا گفت: پیشگیری از سرقت، مبارزه جدی‌تر با قاچاق کالا و مواد مخدر، پایان هر چه سریع‌تر مرحله کوتاه‌مدت طرح تحول کلانتری‌ها و ورود به فاز میان مدت، آمایش ایستگاه‌های بازرسی و ارتقای سطح مهارتی و آموزشی کارکنان را از مهم‌ترین اهداف پلیس پیشگیری ناجا برشمرد.
