وقتی سخن از جامعه و مسائل اجتماعی می شود، موضوع فرد و جامعه دو حلقه ناپیوسته اند. چرا که این فرد از نهادی منسجم و کوچک به نهادی بزرگ چون جامعه متصل می شود در این ارتباط هر آنچه در مسیر فرد تا جامعه رخ دهد لاجرم از نهاد خانواده گذر خواهد کرد حال در بررسی مسائل و آسیب های جامعه نگاهی به موقعیت و جغرافیای نهاد خانواده در بستر جامعه داریم.
مریم جلالی کارشناس امور خانواده در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی «قدس آنلاین» در مورد وضعیت آسیب های اجتماعی و رابطه نهاد خانواده با این حوزه اجتماعی اظهار کرد: زمانیکه از آسیب اجتماعی سخن می گوییم لازم است ابتدا از هنجارهای اجتماعی سخن گفته و پس از آن به مقوله ناهنجاری بپردازیم.
وی افزود: تا زمانی که هنجارهای جامعه دچار اختلاط است و عرف، شرع و قانون مثلث متساوی الساقین ندارد و مواردی در جامعه به صورت عرفی پذیرفته شده و به صورت شرعی مقبول نیست و یا در شرع مقبول است و در عرف پذیرفته شده نیست ممکن است مورادی قانونی باشد اما عرف نباشد، لذا تعبیر از آسیب های اجتماعی بسیار متفاوت می شود.
این کارشناس امور خانواده بیان کرد: در مقوله پرداختن به آسیب های اجتماعی دیدگاه های افراد نیز دخیل است و ممکن است فردی که بسیار بد بین است بسیاری از موارد را هم جزء آسیب بداند و شخص دیگری خیر، در حالیکه می توان جامعه فعلی را در حال تکامل و بلوغ هم دانست و برخی از به هم ریختگی ها مربوط به دوران بلوغ اجتماعی است همچون نوجوانی که در دوره بلوغ برخی از برهم ریختگی ها را دارد.
جامعه در زمان بلوغ خود دچار نوعی بهم ریختگی می شود
جلالی یادآور شد: جامعه ما در مواردی در حال طی کردن بلوغ است و تغییر چهره او به دلیل برهم ریختگی و آسیب و اختلال نیست چرا که در حال تجربه کردن است و نباید فکر کرد که جامعه از دست رفته است و شخصاً مخالف دیدگاه نا امید به جامعه هستم.
وی همچنین در مورد موقعیت خانواده در آسیب های اجتماعی، بیان کرد: نهاد خانواده همچنان یک نهاد دست نخورده است که می تواند در حوزه های مختلف اجتماعی یاری رسان باشد و کمک کند.
این کارشناس اجتماعی افزود: بزرگترین آسیب پیش آمده تبدیل «ما» به «من» است و هر میزان که «منیت» فربه شود با آسیب های جدی تری مواجهه می شویم چرا که سرمایه های اجتماعی مخدوش می شود.
سرمایه اجتماعی زائیده مشارکت اجتماعی است
جلالی تصریح کرد: سرمایه اجتماعی زائیده مشارکت اجتماعی است همچون این عبارت که «من با تو همدردی می کنم» همچنان که جامعه ایران بالاترین مشارکت اجتماعی را در زلزله ها، خیریه ها، مصائب و مشکلات همچنین در جلسات ختم و ترحیم دارد و حضور پررنگ همه اعضای خانواده دیده می شود در حالیکه امکان دارد در مراسم جشن و عروسی این مشارکت و حضور به این شکل دیده نشود.
وی ادامه داد: ما باید تلاش کنیم و مولفه های مشارکت اجتماعی را فراهم کنیم تا موضوع مشارکت اجتماعی محقق شود در غیر این صورت این تشتّت بیشتر می شود و خانواده به نوعی چسب فرهنگی است که مولفه های مشارکت را توسعه می دهد.
این کارشناس خانواده معتقد است خانواده مزیت رقابتی جمهوری اسلامی ایران در برابر اومانیسم غرب و سوسیالیسم شرق است و ما نه مانند شرق تابع صرف جامعه هستیم و نه تابع صرف فرد بلکه خانواده اصل است.
جلالی تأکید کرد: زمانیکه نگاه معطوف به خانواده باشد مدیریت بر اساس خانواده و حول این محور است و در جامعه فرد کناری همچون برادر یا پسر افراد است که خود هم صاحب یک خانواده است و حرمت خانواده ملاک است.
خانواده فرزند معتاد را دور نمی اندازد
وی با ذکر مثالی بیان کرد: وقتی در یک خانواده فرزندی دچار اعتیاد هم بشود، اعضای خانواده فرزند و آن عضو خانواده را دور نمی اندازند و جامعه نیز با محوری کردن خانواده نگاه قهری ندارد و اگر متولیان جامعه ما مانند پدران جامعه رفتار کنند اگر خانواده ای هم از نظر اقتصادی در مضیقه است همچون یک ضرب المثل قدیمی «نون و پیاز، ابروی باز» در چارچوب شبکه خانوادگی اتفاق و یکی بودن ملموس است.
این کارشناس امور خانواده در مورد توسعه نهاد خانواده در جامعه بیان کرد: نکته مهم در مورد خانواده های ایرانی داشتن مزیت و منحصر به فرد بودن آن است به نحوی که نباید برای همه خانواده ها یک فرمول و نسخه یکسان پیشنهاد کرد مانند آنکه همه مادرها خانه دار باشند یا همه مادرها شاغل شوند و هیچ نسخه واحدی را نمی توان به همه خانواده ها ارائه کرد.
جدا شدن خانواده از تولید آسیب زاست
جلالی در خاتمه خاطرنشان کرد: آنچه خانواده ما را نجات می دهد خانواده مدبر و خانواده مولد است و این خانواده ای است که تدبیر می کند و تشخیص می دهد که برای ارتقاء خود به چه چیزی نیاز دارد و خانواده مولد خانواده ای است که با عاطفه ورزیدن تولید عشق می کند و با تربیت و قانون اخلاق تولید می کند و همچنین تولید مثل و تولید اقتصادی دارد در حالیکه خانواده ها را از تولید جدا کردیم و در خلاء مولد بودن دچار آسیب می شوند.
