رشد شتابزده آسیب‌های اجتماعی در فضاهای شهری حکایت غریبی است که در یک دهه اخیر گریبان کشور را گرفته و بخش قابل توجهی از جمعیت کشور را به راهی برگشت ناپذیر کشانده است. با توجه به حضور عریان آسیب‌های اجتماعی در سطح شهرها مدیریت شهری تهران در دوره اخیر تصمیم گرفت تا با ایجاد مددسراها و ارائه غذا و مایحتاج بهداشتی به آنها سرپناهی برای کارتن خواب‌ها و آسیب‌دیدگان اجتماعی ایجاد کند.
مدیریت شهری در راستای اهداف خود مبنی بر ساماندهی افراد بی‌خانمان طی 12 سال اخیر اقدام به احداث مددسراها، سامانسراها و مراکز پرتو کرده است. اگر چه بسیاری از این اقدامات فراتر از وظایف قانونی شهرداری تهران بوده و هست اما این سازمان تلاش می کند تا با زدودن چهره تهران از مظاهر عریان آسیب‌های اجتماعی گامی مهم در راستای زیست شهروندان در شهری امن بردارد. بر این اساس، در دوره اخیر مدیریت شهری، 19 مددسرا با ظرفیت 5 هزار نفر در مناطق مختلف تهران راه‌اندازی شد.
سامانسراهای لویزان و اسلامشهر نیز با پذیرش متکدیان و بی‌خانمان‌ها بنا بر حکم قضایی ظرفیت جدیدی را برای بازگشت آسیب‌دیدگان اجتماعی به چرخه طبیعی زندگی فراهم کرده‌اند. همچنین همزمان با اجرای طرح انضباط شهری و جذب و ساماندهی معتادان متجاهر، شهرداری تهران برای نخستین بار در کشور طرح مراکز کارآموزی بهاران را مطرح و در بازه زمانی کوتاه موفق شد تا 24 مرکز را با ظرفیت 2 هزار و 600 نفر راه‌اندازی کند. به این موارد باید فعالیت 2 همراه سرا در جوار بیمارستان‌های مفید و امام خمینی (ره) برای اسکان خانواده افراد بیمار و 16 مرکز پرتو برای حمایت از حداقل 3 هزار کودک را اضافه کرد.
پذیرش 2 و نیم میلیون نفر شب مددجو در مددسراها
فارغ از ایجاد ظرفیت‌های لازم در راستای ساماندهی آسیب‌های اجتماعی در تهران، موضوع استفاده درست از ظرفیت‌های موجود همگام با نیاز جامعه از موضوعات بسیار مهم و قابل توجه است. در همین راستا، بر اساس آمارهای موجود از سال 85 تا پایان سال 95 بیش از 2 میلیون و 583 هزار نفر شب مددجو به مددسراهای پایتخت منتقل شدند و از خدمات اولیه همچون غذای گرم، پوشاک، استحمام و در صورت نیاز خدمات پزشکی استفاده کردند. البته در همین بازه زمانی حدود 59 هزار و 500 نفر شامل افراد متکدی و بی‌خانمان در دو سامانسرای لویزان و اسلامشهر پذیرش شدند. در کنار ساخت مددسراها و سامانسراها، شهرداری تهران در دو سال اخیر با کسب مجوز از مراجع ذیربط، دو مرکز بهبودی سعیدآباد جاجرود و خاورشهر را افتتاح کرد و به طور مستقیم نظارت بر آنها را بر عهده گرفت.
توجه به آسیب دیدگان اجتماعی توسط مدیریت شهری اخیر تهران تنها به قشر بزرگسال ختم نمی شود چرا که شهرداری تهران در سال های اخیر تلاش کرد با استفاده از ظرفیت سازمان های مردم نهاد و تامین زیرساخت برای آموزش کودکان کار از گسترش آسیب در این قشر جلوگیری کند. بدین ترتیب علاوه بر راه اندازی 16 مرکز پرتو برای حمایت و آموزش از بیش از 3 هزار کودک کار و خانواده های آنان، از سال 88 تاکنون حدود 200 هزار کودک از خدمات رایگان در مناطق 22 گانه استفاده کرده اند. این خدمات شامل خدمات درمانی رایگان، اهدای پوشاک، لوازم التحریر و خدمات مشاوره است. همچنین طی سال های اخیر 4 مدرسه رویش در منطقه 12 و 17 به منظور مهارت آموزی به کودکان بدسرپرست راه اندازی شده تا آموزش این قشر در معرض آسیب انجام شود.
اسکان هر شب 600 همراه بیمار در همراه سراها
بر اساس گزارش شهرنوشت، به دلیل تمرکز امکانات و مراکز خدماتی و درمانی در پایتخت، روزانه تعداد زیادی از شهروندان از اقصی نقاط کشور وارد این شهر می شوند که بسیاری از آنها با مشکل اسکان روبه‌رو هستند. به همین دلیل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران از سال 87 تاکنون تمهیدات لازم برای اسکان بیش از 300 خانواده بی‌سرپناه از همراهان بیماران را در تهران فراهم کرده است. البته این آمار شامل حال افراد حاضر در همراه سراها نمی‌شود. در واقع دو همراه سرای بیمارستان مفید و امام خمینی(ره) هر شب میزبان 400 تا 600 نفر از همراهان بیمار هستند که به طور رایگان تا 10 شب می‌توانند در این اماکن حضور داشته باشند.
توسعه و تجهیز مراکز و خانه‌های کارآفرینی
مراکز و خانه‌های کارآفرینی یکی از مهم ترین ظرفیت‌های موجود در راستای تقویت زیرساخت‌های اقتصاد مقاومتی است. به همین دلیل هم در سال‌های گذشته حدود 2500 مرکز و خانه کارآفرینی با حمایت شهرداری تهران در محلات راه‌اندازی شد و در قالب این مراکز برگزاری کلاس‌های آموزشی برای کارآفرینان و برگزاری بازارچه‌های خیریه در دستور کار قرار گرفت.
ضمن اینکه در سال‌های اخیر برای حدود 80 هزار کارگر ساختمانی فصلی پرونده تشکیل شد و تعدادی از این افراد به مراکز فنی و حرفه‌ای و عده‌ای دیگر به مراکز بیمه معرفی شده‌اند.
سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران با توجه به تاکید شهردار تهران مبنی بر اجرای نقش تسهیل گر و نه تولی‌گر در امور اجتماعی همواره سعی بر آن داشت تا با ایجاد زیرساخت‌های لازم زمینه برای جلوگیری از گسترش آسیب‌های اجتماعی و حمایت از آسیب دیدگان اجتماعی فراهم شود. اگر چه این اقدام نیازمند همکاری و مشارکت سایر دستگاه‌های مسئول هم دارد.
