پویا ودایع مشاوره علوم رفتاری و نویسنده چندین کتاب زبان بدن است که طی یک سال اخیر با سفر به شهرها و روستاهای مختلف کشور، در حال بررسی رفتارهای غیرکلامی، زبان بدن اقوام و قومیت‌های فارس، ترک، لر، کرد، بلوچ، خراسانی و ... است.
این پژوهشگر قصد دارد با تحقیق بر روی حرکات افراد بومی هر منطقه، تشابهات، تفاوت و معانی رفتار غیر کلامی اقوام را در معاشرت با یکدیگر بررسی کرده و داده های به دست آمده را تحت عنوان کتابی مرجع در حوزه زبان بدن اقوام ایرانی منتشر کند.
در همین راستا با پویا ودایع نویسنده و پژوهشگر علوم رفتاری و زبان بدن به گفت و گو نشستیم.
چه عاملی باعث شد تا زبان بدن اقوام ایرانی را مورد پژوهش قرار دهید؟
ودایع: وقتی صحبت از زبان بدن می شود بسیاری تصور می کنند این شیوه ای جدید در روانشناسی نوین است درحالی که زبان بدن یا تن گفتار قدیمی ترین و رایج ترین زبان بین انسانها است به طوری که حتی سنگ نوشته های غارها و یا فسیل‌های کشف شده و یا نوشته‌های هگمتانه و تخت جمشید و اهرام ثلاثه مصر همه و همه موید این مسئله است که زبان بدن، اولین زبان نسل بشر است، در واقع انسان ها به طور ذاتی از زبان بدن برای ابراز احساسات و خواسته هایشان بهره می گیرند، نوزادی که تازه به دنیا آمده نیز از همین زبان یاری می‌جوید تا احساس و نیازهای خود را به مادرش بازگو کند، وقتی شما با نوزادی حرف می‌زنید او دست و پاهای خود را تکان می دهد، پژوهشگران به تازگی دریافته‌اند که این واکنش نوزاد نوعی صحبت کردن است، اما زبان بدن در دوران کودکی تا سالمندی تعابیر و تعاریف متفاوتی دارد و در حوزه جنسیت زن و مرد نیز دارای تفاوتهایی است حالا مولفه‌های تربیتی، فرهنگی، مذهبی، خانوادگی و اجتماعی را به آن اضافه کنید، به سادگی در می‌یابید که مردم هر قوم و منطقه، زبان بدن متفاوتی با سایر اقوام دارند.
به طور کلی تفاوت های غیر کلامی در اقوام مختلف ایرانی تا چه اندازه عمیق است؟
ودایع: طی بررسی های میدانی و پژوهش های صورت گرفته می توان به جرأت اذعان داشت که تفاوت‌های غیر کلامی در فرهنگ‌ها و مناطق مختلف ایرانی زیاد است اما به هیچ وجه عمیق نیست، به عبارتی هنجارها و ناهنجاری‌های غیرکلامی اقوام کشورمان اگر چه متفاوت است اما تا حدود زیادی ریشه های مشترک دارد.
لطفا بیشتر توضیح دهید.
ودایع: به طور نمونه آداب استقبال و خوشامدگویی به مهمان در فرهنگ کلی ایران وجود دارد نقطه تشابه غیر کلامی همه قومیت ها این است که میزبان از جای خود برمی خیزد و با نزدیک شدن به مهمان، نوعی از مراسم خوشامدگویی را اجرا می کند اما تفاوت این رفتار، در نوع دست دادن و روبوسی است، اقوام فارس و ترک اغلب پس از دست دادن اقدام به روبوسی می کنند اما در اقوامی نظیر بلوچ صورت ها به شانه های طرف مقابل نزدیک می شود، یا در برخی از اقوام هنوز رسم بر این است که کوچکترها هنگام رو به رو شدن با بزرگان فامیل و بدون در نظر گرفتن امتیاز میزبانی و یا مهمانی باید دست بزرگتر را ببوسند، در واقع آنچه باعث همزیستی مسالمت آمیز بین اقوام مختلف ایرانی در کنارهم می شود ریشه های فرهنگی اصیل و آموزه های مذهبی است.
با وجود اشتراک غیرکلامی در بین اقوام مختلف ایرانی، چه زاویه پنهان و یا نیازی باعث شد تا چنین پژوهشی انجام شود؟
ودایع: اگر معاشرت ها در حوزه های دوستانه و یا تعاملات کوتاه مدت باشد بی تردید با چالشی مواجه نخواهیم شد ولی اگر مواردی نظیر مذاکره و تعامل اقتصادی مطرح باشد و یا دو خانواده از دو قومیت مختلف قصد خویشاوندی داشته باشند باید تا حدودی شناخت رفتاری از یکدیگر حاصل کنند، موضوعی با اهمیت که تاکنون مرجع علمی در کشور برای آن وجود نداشته است و همین امر باعث شد تا استارت چنین پروژه بزرگی زده شود.
این پژوهش چه زمانی به نتیجه نهایی می رسد؟
ودایع: بیش از یکسال است که بررسی‌های میدانی آغاز شده اما از آنجایی که قرار است کتاب زبان بدن اقوام ایرانی به گنجینه‌ای از اطلاعات ناگفته در حوزه رفتارهای غیرکلامی ایرانیان مبدل شود پژوهش و تحقیق حداقل یک سال دیگر باید ادامه پیدا کند.
