دیابت بیماری مزمنی است که موجب تجمع میزان ناسالمی از قند در خون می‌شود. دیابت نوع یک بیشتر در میان کودکان شایع است، اما دیابت نوع دو اغلب بزرگسالان (به ویژه بعد از چهل سالگی) را مبتلا می‌کند. آنچه اتفاقی می‌افتد در واقع به شرح زیر است:
وقتی کودکتان چیزی می‌خورد آنزیم های گوارشی بدن وی اکثر غذا‌ها را به قند ساده‌ای به نام گلوکز تجزیه می‌کنند، گلوکز منبع اصلی تأمین سوخت بدن است. گلوکز وارد جریان خون شده و در آنجا هورمونی به نام انسولین به سلول‌های بدن کمک می‌کند تا از گلوکز برای رشد و تامین انرژی خود استفاده کنند.
انسولین توسط لوزالمعده، غده‌ای بزرگ در پشت معده، تولید می‌شود. در یک بدن سالم لوزالمعده به طور خودکار میزان انسولین مورد نیاز بدن را تولید کرده تا گلوکز را از خون وارد سلول‌های بدن کند.
در دیابت نوع یک، لوزالمعده انسولین تولید نمی‌کند، ولی در دیابت نوع دو لوزالمعده انسولین تولید می‌کند، اما با این حال سلول‌های بدن قادر به جذب آن نیستند. در هر دو مورد، گلوکز در خون جمع شده، سپس وارد ادرار شده و از بدن دفع می‌شود- که این امر به معنی مورد استفاده قرار نگرفتن آن برای تولید انرژی است.
دیابت را می‌توان با نظارت دقیق میزان گلوکز و استفاده از روشهای درمانی صحیح کنترل کرد. اما در صورت عدم کنترل صحیح این بیماری طی چندین سال، این وضعیت می‌تواند منجر به نابینایی، بیماری کلیه، قلب، تخریب عصب، عفونت پوست و لثه، پوکی استخوان، از دست دادن اعضای بدن و حتی مرگ شود.
آیا دیابت در میان کودکان بیماری شایعی است؟
دیابت رایج ترین بیماری مزمن در میان کودکان است. از میان هر ۴۰۰ تا ۶۰۰ کودک و نوجوان آمریکایی یک نفر مبتلا به دیابت نوع یک است. در گذشته، دیابت نوع ۲، بیشتر از سن ۴۰ سالگی دیده می‌شد، اما اخیراً روز به روز بر تعداد کودکان مبتلا به این نوع دیابت افزوده می‌شود.
عامل بیماری دیابت چیست؟
دیابت نوع یک نوعی اختلال خودایمنی است که باعث می‌شود بدن به سلول‌های تولید کننده انسولین در لوزالمعده حمله کند. در حالی که این بیماری تا حدی به عوامل ژنتیکی وابسته میباشد، اما از طرفی بسیاری از افراد مبتلا به این نوع دیابت هیچ گونه سابقه خانوادگی ندارند.
محققان سعی می‌کنند تا دریابند که چه نوع عامل محیطی می‌تواند موجب آغاز دیابت نوع یک در افرادی مستعد ابتلا به این بیماری شوند (دیابت نوع یک در میان سفید پوستان امریکا و کشور‌های اروپایی مانند فنلاند و سوئد بسیار رایج است).
در دیابت نوع دو، ژن نقش بسیار مهمی دارد و آمریکایی‌های آفریقایی تبار، بومیان آمریکا و آمریکایی‌های آسیایی تبار بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. اضافه وزن و عدم تحرک جسمانی نیز از عوامل ابتلا به این بیماری هستند، اما این موضوع که خوردن قند بیش از حد منجر به بیماری دیابت شود فقط یک افسانه است.
فرزند من چه نوع دیابتی دارد؟
در صورت ابتلای فرزندتان به دیابت، تقریباً می‌توان با قاطعیت گفت که او به به دیابت نوع یک یا دیابت وابسته به انسولین مبتلا شده است. این بدان معناست که لوزالمعده او تولید انسولین را متوقف ساخته است و بدن وی برای تولید گلوکز به تزریق انسولین نیاز دارد.
در حالی که دیابت نوع یک تنها ۵ تا ۱۰درصد از موارد ابتلا به دیابت را به خود اختصاص داده است، اما با این حال عامل اصلی دیابت در کودکان دیابت نوع یک میباشد. در واقع، اخیراً مشخص شده است که ۷۵ درصد از افراد مبتلا به دیابت نوع یک را کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال تشکیل میدهند. به همین دلیل است که گاهی اوقات از این بیماری به عنوان دیابت جوانان نیز یاد می‌شود.
دیابت نوع دو یا دیابت بزرگسالان – زمانی اتفاق می‌افتد که لوزالمعده انسولین تولید می‌کند اما بدن قادر به استفاده از آن نیست و احتمال ابتلا به آن پس از چهل سالگی بیشتر است. ولی اخیراً سن ابتلا به دیابت نوع دو نیز کاهش یافته است که شاید بدین دلیل باشد که بیشتر کودکان اضافه وزن داشته و یا حتی از همان سنین پائین مبتلا به چاقی هستند. لذا چاقی بر لوزالمعده فشار وارد می‌کند که خود این مساله می‌تواند منجر به دیابت نوع دو شود.
چگونه می توانم بفهمم که کودکم دیابت دارد؟
در صورت مشاهده یک یا بیش از یکی از علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:
تشنگی مفرط
تکرر ادرار
افزایش اشتها
کاهش ناگهانی وزن
داشتن تنفسی با بوی شیرین، میوه‌ای یا شراب مانند
دیابت نوع یک چگونه درمان می شود؟
دیابت نوع یک از جمله بیماری های جدی است که مستلزم کنترل روزانه و مراقبت صحیح می باشد. در صورت ابتلای کودکتان به این نوع دیابت:
شما یا پرستار او باید با بررسی میزان گلوکز وی در طی روز با استفاده از گلوکزسنج از سلامت سطح گلوکز او اطمینان حاصل کنید.
او به آمپول انسولین نیاز خواهد داشت. پزشک به شما خواهد گفت که چند وقت یکبار به او انسولین تزریق کنید و نحوه انجام آن را نیز به شما آموزش خواهد داد.
داشتن رژیم غذایی مناسب می‌تواند به کنترل این بیماری کمک کند. پس از تشخیص این بیماری، جهت تنظیم رژیم غذایی مناسب برای کودکتان با یک کار‌شناس تغذیه یا فردی متخصص در حوزهی دیابت صحبت کنید و بعد از آن نیز به صورت دورهای رژیم غذایی او را به روز کنید.
کودکتان را در تمام ویزیت‌هایی که پزشک برنامه ریزی کرده، نزد او ببرید تا از وضعیتش باخبر شوید.
