معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست سه شنبه شب در همایش «ایران فرهنگی در جهان امروز» که در تالار وحدت برگزار شد، گفت: بخشی از چالش‌های کنونی محیط زیست کشور ناشی از بخش دولتی و حکومتی و بخشی ناشی از فاصله رفتاری و الگویی زندگی ما از باورها و ارزش‌های تمدنی و فرهنگی خودمان است. متأسفانه رفتارهای امروز ایرانیان با طبیعت و محیط زیست با پیشنه فرهنگی و هنری ایران سازگار نیست.
معصومه ابتکار با بیان این که رشد ناخالص داخلی و شرایط اقتصادی ایران قابل قیاس با کشورهای توسعه یافته نیست، افزود: هم اکنون به رغم شرایط خشکسالی و کم‌آبی در کشور، میانگین مصرف آب میان ایرانیان همچنان ۴ تا ۵ برابر میانگین مصرف آب در جهان است و البته همین شرایط در بخش سوخت، انرژی و غذا نیز وجود دارد.
وی با اعلام این که یک سوم محصولات کشاورزی و فرآورده‌های غذایی در فاصله میان تولید تا پیش از رسیدن به دست مصرف‌کننده از میان می‌رود گفت: این آمار تنها در بخش آب به معنای اتلاف ۲۷٫۵ میلیارد متر مکعب آب در کشور است.
رئیس سازمان محیط زیست تصریح کرد: دولت یازدهم در شرایط سختی درحوزه‌های مختلف روی کارآمد اما به دلیل غفلت‌های صورت گرفته از محیط زیست وضعیت محیط زیست از همه بدتر و سخت‌تر بود. شرایط محیط زیست به گونه‌ای بود که حتی دستاوردهای سال‌های قبل نیز به دلیل دوره بی‌توجهی و فشار شدید بر طبیعت به صفر رسیده بود و در موضوعاتی همچون آب، هوا و جنگل به دلیل بهره‌برداری بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، شرایط بسیار سخت آلودگی هوا، خشک شدن تالاب‌ها و از بین رفتن جنگل‌ها و مراتع و بسیاری موارد دیگر با بحران‌های متعدد رو به رو شدیم.
ابتکار با تأکید بر اینکه دولت یازدهم به دلیل بی‌توجهی به محیط زیست، میراث دار شرایط بحرانی محیط زیستی کشور شد، تصریح کرد: گذر از این شرایط بحرانی و رفع این چالش‌ها و تعارضات میان توسعه و محیط زیست تنها یک راهکار دارد و آن هم انجام ارزیابی زیست‌محیطی است. به همین دلیل در دولت یازدهم تمام پروژه‌ها تنها با انجام ارزیابی زیست‌محیطی اجازه اجرایی شدن دارند و این در حالی است که در دورانی متأسفانه این نگاه حاکم نبود و به همین دلیل امروز با پروژه‌های نیمه تمام بسیاری رو به رو هستیم که ارزیابی زیست‌محیطی ندارند.
معاون رئیس جمهور یک اقدام مهم دیگر را احیاء نهادهایی همچون شورای عالی محیط زیست دانست و افزود: طرح گسترده موضوع محیط زیست در دولت تا جایی که محیط زیست به یکی از مهم‌ترین مباحث جلسات هیئت دولت و رئیس جمهوری تبدیل شده است از جمله تحول‌های عرصه محیط زیست است.
ابتکار هشدار داد: با ادامه شیوه کنونی زندگی انسان‌ها به دو و نیم کره زمین برای زیست نیاز داریم. ردپای اکولوژیک و فشاری که امروز بر طبیعت و محیط زیست ایران وارد می‌شود بسیار بیشتر از ظرفیت زیستی کشور است و از این رو ضروری است برای اصلاح الگوهای مصرف و بهره‌برداری از منابع طبیعی اقدام کنیم زیرا ادامه این روند جبران ناپذیر خواهد بود.
وی با اشاره به موضوع آلودگی هوا به عنوان یکی از چالش‌های مهم محیط زیست کشور، به تشریح برخی اقدام‌ها و دستاوردهای دولت یازدهم در این حوزه پرداخت و گفت: ۴۸ پروژه بزرگ در بخش‌های مختلف همچون صنعت، نفت و راه و ساختمان در قالب برنامه مقابله با آلودگی هوا در تهران و هفت کلانشهر دیگر اجرا شد و در نهایت با حرکت فرابخشی منسجم و سازوکاری دقیق و برنامه‌ریزی شده به دستاوردهای مهمی در این حوزه دست پیدا کردیم.
رئیس سازمان محیط زیست در توضیح اقدامات انجام شده برای رفع آلودگی هوا، به اصلاح کیفیت سوخت، نصب دوربین‌های پلاک خوان و اجرای طرح سراسری معاینه فنی (سیمفا)، حذف بنزین پتروشیمی و استاندارد کردن خودروهای داخلی اشاره کرد و گفت: این اقدام‌ها در حالی صورت گرفت که به طور نمونه موضوع اصلاح سوخت باید در سال ۸۶ صورت می‌گرفت ولی تا سال ۹۲ که دولت یازدهم اقدام کرد، این موضوع به تعویق افتاده بود.
ابتکار تصریح کرد: افزایش تعداد روزهای پاک و سالم در تهران به ۲۵۹ روز تا ۹ اسفند سال ۹۵ در حالیکه این رقم در مدت مشابه سال ۹۲، ۱۹۴ روز بود از جمله دستاوردهای مثبت برنامه‌های کاهش آلودگی هوا در کشور بود. بهترین شرایط پس از اجرای برنامه‌های کاهش آلودگی هوا را در اصفهان شاهد بودیم که روزهای سالم و پاک آن با افزایش سه برابری همراه شد و البته بخش عمده آن به دلیل حذف سوخت مازوت از دو نیروگاه بزرگ این استان بود و سخت‌ترین شرایط را نیز در اهواز و به دلیل تجمع فعالیت‌های نفتی و طوفان‌های گرد و غباری شاهد بودیم.
وی اشاره‌ای هم به طوفان‌های گرد و غباری کشور به ویژه در خوزستان داشت و افزود: بخشی از طوفان‌های گرد و غبار ناشی از شرایط تغییر اقلیم و تاثیرپذیری بسیار زیاد و منفی ایران از این موضوع است و بخش دیگری نیز به سیاست‌های ناپایدار و نادرست مدیریت منابع و مصارف آب، مهار آب با سدسازی، چرای دام ۳ تا ۴ برابر ظرفیت مراتع و البته شرایط جنگ و ناامنی و عدم همکاری و سیاست‌های نادرست کشورهای همسایه است.
رئیس سازمان محیط زیست اقدام ترکیه در ساخت ۱۵ سد بزرگ و حبس ۳۵ میلیارد متر مکعب از آب دجله و فرات را عامل خشک شدن تالاب‌ها در عراق و تبدیل آن‌ها به کانون‌های گرد و غبار مؤثر بر ایران دانست و تأکید کرد: اقدام ترکیه منجر به گسترش کانون‌های گرد و غبار در عراق شده و این‌ها همه ناشی از گسترش جنگ و ناامنی در منطقه است که با برهم زدن نظام‌ها کشورها منجر به چنین اقدام‌هایی شده است.
