انتخابات پنجمین دوره شوراهای شهر و روستا ۲۹ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۶ همزمان با انتخابات ریاست جمهوری برگزار خواهد شد. این دوره از انتخابات شوراها در حالی برگزار خواهدشد که اخباری مبنی بر محدودیت‌های نهاد شورا بویژه پارلمان شهر تهران مخابره شده است.
برای تبیین و بازخوانی محدودیت‌هایی که پیش روی شورای شهر تهران قرار گرفته است باید به سه گزاره اشاره کرد:
۱-کاهش اعضای شورای شهر تهران: کاهش اعضای شورای شهر به مجلس سابق برمی‌گردد. نمایندگان مجلس نهم پس از تصویب کلیات طرح اصلاح موادی از قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران، وارد بررسی جزئیات شدند. یکی از جزئیات به کاهش اعضای شورای شهر تهران اختصاص پیدا کرد.
بر اساس بند چ- اعضای شورای شهر تهران از ۲۱ نفر عضو اصلی و ۱۱ نفر عضو علی‌البدل تشکیل خواهد شد.
هنوز شورای نگهبان مُهر تأیید به طرح مجلس نهم نزده بود که صدای ساکنان خیابان بهشت بلند شد.
«اسماعیل دوستی» عضو کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران در همان مقطع در صحن علنی شورا نسبت به این طرح واکنش نشان داده و گفته بود: «بیش از همه، از نمایندگان تهران در مجلس شورای اسلامی گله‌مند هستم چراکه قاعدتاً باید در مقابل این تصمیم می‌ایستادند.»
عضو کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر با بیان اینکه شورای شهر استانبول یک‌صد عضو دارد، اظهار کرد: «انجمن‌های شهری نیز پیش از انقلاب بیش از ۳۱ عضو داشته‌اند.»
سرانجام نظر نهایی شورای نگهبان اعلام شد. بر این اساس مردم ۲۱ نفر را ۲۹ اردیبهشت‌ماه راهی ساختمان شورای شهر تهران خواهند کرد.
شورای شهر تهران در دوره‌های اول، دوم و سوم با ۱۵ عضو تشکیل و در دوره چهارم تعداد اعضا افزایش یافته و به ۳۱ عضو رسید؛ اما تعداد اعضا در دوره پنجم با مصوبه مجلس و تأیید شورای نگهبان کاهش یافت و به ۲۱ نفر اجازه تکیه زدن بر صندلی‌های سبز خیابان بهشت داده شد.
۲-پیامدهای برنامه ششم توسعه برای شهر تهران: بهارستان‌نشینان در حال بررسی برنامه ششم توسعه بودند که بند مربوط به مدیریت شهری با واکنش مدیران شهرداری و اعضای شورای شهر تهران مواجه شد؛ آنها از وکلای مردم خواسته بودند نسبت به این بند تجدیدنظر کنند.
منتقدان براین باور بودند که نحوه بازپرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده آسیب‌زاست و مداخله وزارت کشور در نحوه حسابرسی‌ها ممکن است ضعف شوراها را به دنبال داشته باشد.
مرتضی طلایی که از دوره سوم وارد پارلمان شهر تهران شده است می‌گوید: «بخش‌هایی که در برنامه ششم توسعه کشور مربوط به مدیریت شهری و محدودیت‌های اعضای شورا بوده بیشتر مورد توجه و نقد نمایندگان پارلمان شهری است که ازجمله آن می‌توان به تغییر روش پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده به شهرداری‌ها اشاره کرد.
استنباط ما از برنامه ششم توسعه کشور این است که در جهت دولتی شدن شهرداری‌ها حرکت می‌کند و به‌نظر می‌رسد که شهرداری‌ها به‌دنبال این لایحه به دولت نزدیک‌تر می‌شوند و وابستگی بیشتری به نهادهای دولتی پیدا می‌کنند.»
«ناصر امانی» معاون برنامه‌ریزی و توسعه امور شورای شهرداری تهران هم گفته بود: «ماده ۶ برنامه ششم که به در دست گرفتن رقم ارزش‌افزوده توسط سازمان امور مالیاتی و تقسیم آن بر اساس نرخ جمعیت اشاره دارد، یکی از مواردی است که برای تمام شهرداری‌ها دغدغه دولتی شدن را در پی دارد.»
آنچه مسلم است اعضای شورای شهر از همان ابتدا نسبت به پیامدهای این برنامه چراغ سبزی نشان ندادند اما با این حال شورای شهر و مدیریت شهری تهران باید بر مبنای برنامه ششم توسعه که پیش روی آنها قرار دارد عمل کنند.
۳-لایحه انتخاب شهردار تهران توسط مردم: از زمانی که بحث انتخاب شهردار توسط مردم مطرح شده است برخی از اعضای شورای عالی استانها نسبت به این لایحه واکنش شدید نشان دادند.
انتخاب شهردار توسط شورای اسلامی شهر تخصصی و عمقی است ولی انتخاب وی توسط مردم ممکن است با مسائل سیاسی عجین شود و شهردار نتواند آن‌گونه که باید وضعیت شهرها را به سمت بهبود ببرد و به‌صورت طبیعی، فردا شهردار هم سیاسی می‌شود.
«احمد امیرآبادی فراهانی» عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور ضمن بیان این مطلب به«نماینده» گفت: «به‌نظر می‌رسد اگر ما همین شوراها را تقویت کنیم بهتر از آن است که شهردار توسط مردم انتخاب شود، در حال حاضر مردم، اعضای شوراهای شهر را در قالب انتخابات انتخاب و اعضای شورا نیز شهردار را انتخاب می‌کنند و این در حقیقت همان انتخاب مردم است.»»»وی با بیان اینکه فعالیت‌های شهرداری، خدماتی، بهداشتی، اجتماعی است و صلاح نیست مدیریت شهری، درگیر جناح‌ها و گروهای سیاسی شود، گفت: «اگر شوراهایی قوی توسط مردم انتخاب شوند آنها نیز شهردارانی قوی را انتخاب می‌کنند.»
امیرآبادی گفت: «انتخاب شهردار توسط شورای اسلامی شهر تخصصی و عمقی است ولی انتخاب وی توسط مردم ممکن است با مسائل سیاسی عجین شود و شهردار نتواند آن‌گونه که باید وضعیت شهرها را به سمت بهبود ببرد و به‌صورت طبیعی، فردا شهردار هم سیاسی می‌شود.»
