انواع شپش
سه نوع شپش بصورت انگل، باعث آلودگی انسان می‌شوند. که عبارتند از:
شپش بدن
شپش سر
شپش ناحیه تناسلی
ویژگی شپش
شپش سر و شپش بدن از نظر ظاهر فیزیکی مشابه هم هستند، طولی حدود 3-2 میلی‌متر دارند اما شپش ناحیه تناسلی کوچکتر بوده و حدود 2-1 میلی‌متر طول آن بوده و پهنای آن کمی بیشتر است نمای شپش شبیه خرچنگ است.
شپش ماده حدود 1 ماه طول عمر دارد، روزانه بین 10-3 عدد تخم روی میزبان خود که انسان است بر جا می‌گذارد، اما شپش بدن تخم خود را روی درز لباس‌ها می‌گذارد، تخم شپش که اصطلاحاً رشک نامیده می‌شود به مو و یا نخ‌های لباس می‌چسبد اما به صورت مستقیم به بدن نمی‌چسبد.
تخم شپش پس از خارج شدن از بدن شپش 1 تا 2 هفته طول کشیده تا رسیده شود و پس از خارج شدن دارو آن پیوسته به صورت کیسه خالی به مو می‌چسبد.
لارو تازه با به دست آوردن غذا رشد می‌کند غذای این انگل از خون انسان میباشد که از روی سر پوست آن را تغذیه می‌کند و همزمان بزاق خود را به بیمار وارد می‌کند و مواد دفعی خود را روی پوست بیمار بر جای می‌گذارد.
در این زمان علائم بیماری ظاهر می‌شود که شایع‌ترین و برجسته‌ترین علامت آن خارش است.
شپش بدن در کودکان مگر در شرایط فقر بهداشتی بخصوص در مناطق سردسیر که دیرتر لباس‌ها را عوض می‌کنند، نادر است.
انگل از طریق لباس‌ها و ملحفه‌های آلوده منتقل می‌شود، ابتدا روی بدن بخصوص در محل شانه‌ها، تنه و یا باسن کودک، یک ضایعه با مرکز قرمز ظاهر می‌شود که شدیداً خارش‌دار است سپس خراش، کهیر و ضایعات پوستی دیگری اضافه می‌گردد، احتمال عفونت نیز وجود دارد.
آلودگی شدید که به صورت ضایعات ضخیم و تیره‌رنگ و پوسته پوسته میباشد، نیز گاهی دیده می‌شود.
شپش بدن همانطور که گفته شد روی درز لباس‌ها بوده و فقط هنگام تغذیه از خون بدن به صورت موقت روی پوست بدن دیده می‌شود.
تخم شپش که محکم به نخ لباس می‌چسبد ممکن است تا یکماه هم زنده بماند و در صورت پوشیده شدن لباس‌های آلوده توسط کودک، گرمای بدن کودک موجب رشد مجدد تخم‌ها و بالغ شدن آنها می‌شود.
درمان شپش بدن
اصول درمان شپش بدن رعایت مسائل بهداشتی و شستشوی تماس لباس‌ها و ملحفه‌های استفاده شده با آب داغ است، دمای 65 درجه به مدت 30 دقیقه می‌تواند تمام تخم‌ها و شپش‌ها را بکشید، همینطور اتوکردن درزهای لباس‌ها نیز علاوه بر شستن دقیق آنها توصیه می‌شود.
و به کودکانی که قادر به تعویض لباس خود نیستند مثل آنهایی که در شرایط خاص زندگی می‌کنند؛ می‌توان لباس آنها را موقتاً پشت و رو کرده و از محلول‌هایی که به این منظور موجود است روی آن زد در اینصورت اثر این دارد تا یکماه باقی خواهد ماند.
درمان شپش مو
مصرف لوسیون یا کرم‌های مناسب که قادر به کشتن تخم‌ها و شپش‌های چسبیده به موی بدن است یکی دیگر از اصول درمان است البته لازم است این داروها چندین ساعت (حداقل 12-10 ساعت) روی بدن باقی بماند.
شپش سر، نیز آلودگی پوست سر است که همراه خارش شدید است بهترین راه انتقال تماس سر با سر است تخم‌های شفاف شپش سر 0/5 میلی‌متر است نزدیک انتهای ساقه مو می‌ماند و به یک طرف آن محکم می‌چسبد به طوری که به آسانی جدا و یا جابجا نمی‌شوند.
معمولا در اثر این آلودگی ریزش مو ایجاد می‌شود مگر در مواردی که التهاب یا عفونت پوستی رخ می‌دهد که ریزش مو هم ممکن است.
خود شپش همیشه دیده نمی‌شود ولی تخم آن روی موی سر، بخصوص در نواحی پشت سر و بالای گوش دیده می‌شود التهاب پوستی ناحیه گردن هم گاهی بعلت خارش مکرر دیده می‌شود. شانه زدن و برس زدن مکرر موهای سر باعث کاهش تعداد شپش‌ها تخم‌های آنها شد، و در نتیجه باعث کاهش آلودگی می‌شود.
برای درمان شپش سر، معمولا از شامپوهایی که به این منظور تهیه شده استفاده می‌گردد که برای این منظور لازم است به مدت 10 دقیقه شامپو روی موهای سر باقی مانده و سپس 10-7 روز بعد مجدد تکرار گردد.
برای استفاده از این شامپوها موها باید کاملا تمیز باشد.
با توجه به احتمال بروز برخی عوارض در بین انواع داروهای موجود انتخاب نوع دارو، براساس شرایط بیمار، سن، بیماری‌های خاص زمینه‌ای و... توسط پزشک صورت می‌گیرد.
توصیه می‌شود تمام افراد ساکن در منزل، همزمان تحت درمان قرار می‌گیرند. پس از مصرف شامپوی سر لازم است موها به طور منظم با یک شانه دندانه ریز شانه شوند تا رشک‌ها خارج شود.
لباس‌ها و ملحفه‌ها بایستی با آب بسیار داغ تمیز شود و برس‌ها و شانه‌های آلوده دور ریخته شود و یا با استفاده از محلول‌های کشنده شپش مخصوص و سپس آب جوش به خوبی شسته و تمیز شوند در مورد مصرف هر دارو نکات و مواردی که لازم است به آنها دقت شود مثلا گاهی توصیه می‌شود پس از استفاده از برخی داروها تا 48 ساعت موها شسته نشوند.
درمان شپش ناحیه تناسلی
شپش ناحیه تناسلی که نسبت به دو نوع دیگر در بچه‌ها ناشایع است گاهی آلودگی با این نوع شپش دیده می‌شود که به صورت ضایعات خاکستری رنگ در ناحیه تناسلی، قفسه سینه و شکم میباشد.
تخم این نوع شپش بیضوی و شفاف بوده که محکم به ساقه موی چسبیده و معمولا قابل دیدن نیست.
- شپش بالغ معمولا کمتر دیده می‌شود چون کوچکتر از انواع شپش سر و شپش بدن بوده و میزان فعالیت آن هم کمتر است.
درمان این نوع شپش هم مصرف داروهای خاص بوده که به تکرار نیز نیاز دارد و لباس‌ها و حوله‌ها و ملحفه‌ها نیز بایستی کاملا مورد شستشو قرار بگیرند.
