"ماهرخ" از دردهای بی‌اولادی می‌گوید و "جواد" نیز می‌شنود، جوان مو فرفری که از غرور مردانگی‌اش به مانند متهمان سر به زمین دوخته است و بدون اینکه سری بلند کند، تسبیح دانه درشت قرمزش را می‌چرخاند، غرولندکنان می‌گوید: «هر جا شده رفتیم ولی هر کاری بخواهی کنی پول می‌خواد، خدائیش خیلی گرونه، خیلی "چزیدم" من روزی مزد می‌گیرم، خرج درمان یه چیز - خرج رفت و آمد هم باید حساب کنی هی "موس" می‌کشم».
چرخاندن تسبیح‌اش قطع می‌شود، انگار روزگار بر وقف مرادش نیز نیست، خیلی سعی می‌کند که فارسی با لهجه تهرانی صحبت کند ولی کافی است دو و سه کلمه"موس" و "چزیده" بر لب پُرگوشتش زمزمه کند تا شاخکت تکان بخورد که این زوج از "اون جا مونده از این جا رونده" قمی هستند؛ و ماه عسل و سفرهای زندگی‌شان یک مقصد بیشتر نداشته؛ "پایتخت".
هر نوزادی که در فامیل متولد می‌شود به‌مانند چُوب‌خط زندانیان، خط چروکی بر رخ "ماهرخ" نقش می‌بندد، «اجاق کوری» سوزی شده است که تا اعماق دلش را می‌سوزاند، با چادر رنگ و رو رفته‌اش، رو می‌گیرد، صدایش با هق هق گریه لرزان می‌شود «چند ساله که نمی‌تونیم بچه‌دار بشیم، خرج درمانش خیلی بالاس، والله نداریم، آقامون نمیتونه این هزینه‌ها را پرداخت کنه، تا الان پیش چند تا دکتر رفتیم ولی نتونستیم کاری کنیم چون درمان کامل هزینه زیادی داره».
دیگر "خوب" مراکز درمان ناباروری‌های تهران را یاد گرفتند ولی همیشه ــ نصیب و قسمت ــ فال‌شان "بد" است، 12 ماه سال - گرما و سرما - بقچه به دست با انبوهی آزمایش و نسخه همانند فقرا نه برای «چندر غاز» بلکه برای گدایی لبخند کودکی در کوچه پسکوچه‌های دراندشت پایتخت روزگار برزخی می‌گذرانند و با این رنج ناسوز باید زخم و زبان‌های «اجاق کوری» فک و فامیل را به جان بخرند.
حال امروزه انبوهی از خانواده‌های بی‌بضاعت، را در کف مراکز درمان ناباروی می‌توان رؤیت کرد ولی دریغ از حمایت‌های بیمه‌ای مؤثر و دلسوزی قانون‌نویسان بی‌درد. روزگارانی که درد مسئولان کشور افزایش جمعیت ایران زمین است، کورسوی چرخش چشمانشان به زنان و مردان ناباروی که تعدادشان در ایران از جمعیت کشورهایی مانند اردن و نیکاراگوئه هم پیشی گرفته است (3 میلیون زوج نابارور در ایران) می‌تواند بهترین هدیه برای اصلاح جمعیتی کشور باشد تا زوج‌های عاشق بی‌اولاد؛ پس از سال‌ها نوای زیبای دلنشینی را در چارچوب زندگی خود حس کنند.
فرزندآوری زوجین نابارور با مشاورهای ساده
در این رابطه حمید چوبینه - مدیرمرکز فوق‌تخصصی درمان ناباروری رویش هلال با اشاره به اینکه سه میلیون زوج به همراه والدینشان گرفتار مشکلات ناباروری هستند، به تسنیم می‌گوید: برخی زوجین با مشاورهای ساده امکان فرزنددار شدن دارند و حتی وزارت بهداشت هزینه درمان یک مرحله IVF را نیز می‌پردازد.
وی با اشاره به اینکه هزینه درمان ناباروری در مراکز خصوصی تا 10 میلیون تومان نیز برآورد می‌شود، عنوان می‌کند: البته زوجین نابارور باید به این مسئله دقت کنند که درمان ناباروری فقط IVF و هزینه‌های گران نیست، بلکه برخی زوجین نابارور با یک مشاوره ساده و اصلاح سبک زندگی به راحتی می‌توانند فرزند دار شوند ولی مهم این است که برای دریافت مشاوره اقدام کنند و از راه پیش‌روی خود برای درمان ناباروری هراس نداشته باشند.
مدیر مرکز فوق‌تخصصی درمان ناباروری رویش هلال در ادامه توضیح مراحل درمان ناباروری توضیح می‌دهد: بعد از مشاوره مرحله تجویز دارویی است و اگر فرزندآوری صورت نپذیرفت، مراحل آی یو آی (IUI) - تزریق اسپرم و بعد از آن برخی تکنیک‌های اصلاح دستگاه تناسلی است که هزینه‌ای زیر یک میلیون تومان در بر دارد و در نهایت اگر زوجین در این مراحل نیز فرزند دار نشود آن موقع مراحل IVF و میکرواینجکشن مطرح می‌شود.
هنوز سوبسیدها برای مراکز خصوصی درمان ناباروری لحاظ نشده است
همچنین محمدرضا نوروزی - مشاور وزیربهداشت در امور بیمارستانهای خصوصی نیز با اشاره به اینکه بیمه‌ها آنقدر بدهکارند که اگر پولی به آنان تزریق شود به‌راحتی در اختیار مردم قرار نمی‌گیرد، به تسنیم می‌گوید: تسهیلات درمان به زوجین نابارور از مسیر بیمه باعث سرگردانی بیمار و ارائه‌دهنده خدمت می‌شود.
وی با اشاره به اینکه وزارت بهداشت با تخصیص 105 میلیارد تومان برای درمان ناباروری یک گام مثبت برای این معضل برداشته است، عنوان می‌کند: البته این بودجه کافی نیست ولی مسلماً بسیار راهگشا خواهد بود و یک شروع خوب است.
این فلوشیپ تخصصی سرطان دستگاه ادراری و تناسلی (اروانکولوژی) با بیان اینکه هزینه پوشش درمان ناباروری در مراکز دولتی برای یک دوره درمان در حدود یک میلیون و 700 هزار است که هزینه آن را وزارت بهداشت می‌پردازد، می‌گوید: همچنین بیمه‌ها نیز 50 درصد هزینه داروها را تحت پوشش قرار داده‌اند ولی با وجود این، کافی نیست زیرا این سوبسیدها فقط برای مراکز درمان ناباروری دولتی است.
نوروزی ادامه می‌دهد: متأسفانه هنوز این سوبسید برای مراکز خصوصی درمان ناباروری لحاظ نشده است و باید مذاکرات بین وزارت بهداشت با این مراکز صورت پذیرد، زیرا یکی از مشکلات عمده در درمان ناباروی این بود که 30 درصد درمان‌های این حوزه در مراکز دولتی و 70 درصد در مراکز خصوصی صورت می‌پذیرفت، بنابراین نباید ظرفیت بخش‌های خصوصی نادیده گرفته شود.
مشاور وزیر بهداشت در امور بیمارستانهای خصوصی کشور درباره اینکه نقدهایی وجود دارد که اعتبار 105 میلیاردی درمان ناباروری از طریق بیمه‌ها به زوجین نابارور تعلق گیرد، می‌گوید: با این مسئله به هیچ عنوان موافق نیستم زیرا بیمه‌ها خودشان مملو از بدهی هستند و اگر این پول هم به دست آنان برسد بعید می‌دانم به این صورت روان برای زوجین نابارور هزینه شود، زیرا بیمه روند تخصیص پول و تسهیلات به بیماران را با مشکل روبه‌رو می‌کند.
وی در بیان مصادیقی در زمینه ایجاد مشکلات بیمه‌ای برای بیماران و ارائه دهنده خدمت توضیح می‌دهد: مثلاً کافی است در یک نسخه و برگه بیمه خط‌خوردگی وجود داشته باشد؛ بیمه همان را کسورات می‌زند و حال با این هزینه‌ها برای درمان ناباروری اگر حتی یک یا چند مورد کسورات ایجاد شود، مرکز ارائه دهنده خدمت و بیمار سرگردان و ناامید و بی‌انگیزه می‌شود بنابراین بسیار بهتر است این اعتبار بدون هیچ واسطه‌ای مستقیم به دست زوجین نابارور برسد.
بیمه‌ها از پس هزینه‌های درمان ناباروری بر نمی‌آیند + راهکار
در این رابطه بهمن برزگر، معاون بیمه سلامت ایران نیز به تسنیم درباره علت ضعف بیمه‌ها در حمایت از زوجین نابارور که یکی از مشکلات مهم کشور است و رهبری نیز بر سیاست‌های جمعیتی تاکید ویژه داشتند، به تسنیم عنوان می‌کند: بیمه‌ها از پس این هزینه‌ها بر نمی‌آیند، ولی می‌توان با مدیریت منابع به وسیله درست هزینه کردن و جلوگیری از صرف هزینه‌ها در برخی موردهای غیرضروری به مسائل مهمی چون درمان زوجین نابارور پرداخت زیرا ما نیز معتقدیم باید در این حوزه به خانواده مورد حمایت قرار گیرند.
معاون مطالعات و توسعه خدمات بیمه‌ای سازمان بیمه سلامت ایران ادامه می‌دهد: در نظام سلامت ما گران مدیریت می‌کنیم، یعنی گران درمان می‌کنیم، در حالی که منابع مالی نیز کم است و متعاقباً بیمه‌ها نیز با روند کنونی ناکارآمدتر می‌شوند.
برزگر با اشاره به بدهی‌های بسیار بیمه‌ها و از طرفی پرت منابع مالی در حوزه سلامت تصریح می‌کند: بنابراین باید سه حوزه نظام سلامت، ارائه دهنده خدمت و در نهایت مردم در کاهش هزینه‌های غیرضروری سلامت کمک کنند، مثلاً باید با فرهنگ سازی بین مردم از تقاضاهای القایی بکاهیم.
معاون مطالعات و توسعه خدمات بیمه‌ای سازمان بیمه سلامت ایران عنوان می‌کند: همچنین در چنین حوزه‌های مانند درمان ناباروری باید به سمت تقویت بیمه‌های تکمیلی پیش رویم زیرا در هیچ جای دنیا بیمه پایه نمی‌تواند همه نیازها را پوشش دهد، بنابراین سیاستگذاران باید مشارکت دولت، مردم و خیرین را با رویکرد بیمه‌های تکمیلی تسهیل کنند، چون به هیچ عنوان بیمه‌های پایه نمی‌توانند 100 درصد نیازهای درمانی مردم را پوشش دهند زیرا پوشش همه خدمات اصلاً باعث خطر برای مردم می‌شود برای اینکه خدمات غیرضروری افزایش می‌یابد که اصلاً برای جامعه ضرورتی ندارد.
برزگر با تاکید مجدد بر حمایت بیشتر از زوجین نابارور خاطرنشان می‌کند: افزایش بودجه‌های عمومی، مشارکت خیرین و مدیریت منابع مالی در پرهیز از هزینه‌کرد برای اقدامات غیر ضروری حوزه سلامت با تقویت بیمه‌های تکمیلی می‌تواند حمایت‌ها نسبت به زوجین نابارور را بیشتر کند.
بیمه و دولت برای کمک به زوجین نابارور هم صدا شوند
همچنین محمدحسین قربانی - نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز درباره مشکلات زوجین نابارور و هزینه‌های بالای درمانی که از حمایت‌های بیمه ای نیز برخوردار نیستند، به تسنیم می‌گوید: به هر حال ایران با بحران جمعیت مواجه است و تاکنون نیز نشان داده شده است که بخشنامه‌ها نمی‌تواند در افزایش جمعیت کشور تاثیر آنچنانی بگذارد، بلکه باید در وهله نخست فضای کسب و کار با محوریت تقویت خانواده‌ها افزایش یابد و از طرفی نیز به دلیل اینکه زوج‌های جوان قابل توجه ای دچار ناباروری هستند، می‌توان از طریق درمان آنان به بحث افزایش جمعیت کمک شایانی کرد.
نماینده مردم آستانه اشرفیه در مجلس شورای اسلامی ادامه می‌دهد: متاسفانه هزینه درمان ناباروری بسیار بسیار گران است و خارج از توانایی مالی زوجین نابارور است، حتی در طرح تحول سلامت نیز اقدامات خوبی برای درمان زوجین نابارور صورت پذیرفت ولی به دلایلی دولت با وجود آنکه یکی از شعارهایش بحث سلامت بود، نتوانست بودجه‌های لازم را در این‌باره تخصیص دهد، مثلاً قرار بود 10 درصد از هدفمندی یارانه‌ها به وزارت بهداشت اختصاص یابد ولی در سال 95 حتی یک ریال پرداخت نشد.
قربانی تصریح می‌کند: در این زمینه باید شورای عالی بیمه که دبیرخانه آن در وزارت رفاه است و وزارت بهداشت نیز فقط یک رای دارد، بودجه مناسبی برای پوشش بیمه ای خدمات درمان ناباروری لحاظ کند، زیرا ما شاهد آن هستیم که برای هزینه‌های 50 تا 60 میلیون تومانی پروتزها و برخی جراحی‌ها بیمه تا حدودی تقبل پوشش بیمه ای می‌کند ولی چه بهتر که برای امورات مهمتری همچون درمان ناباروری فکری شود زیرا نتایج این درمان در سلامت اجتماعی خانواده‌ها و جامعه تاثیر بسیاری خواهد داشت و به نوعی کمک بسیار خوبی به اجرای سیاست‌های جمعیتی رهبر معظم انقلاب نیز است.
نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس خاطرنشان می‌کند: بنابراین باید دولت و بیمه‌ها در زمینه هزینه درمان ناباروری فکر اساسی کنند تا در حوزه بودجه‌ای علی الخصوص برای کمک به طرح تحول سلامت اقدام قابل توجه ای شود تا بحث افزایش جمعیت که یکی از شاخص‌های توسعه پایدار نیز است، با کمک به هزینه درمان زوجین نابارور صورت پذیرد.
جزئیات تقبل هزینه کامل یک دوره درمان ناباروری
همچنین محمد اسلامی، رئیس اداره جمعیت و باروری سالم وزارت بهداشت، نیز درباره اقدام جدید وزارت بهداشت برای تقبل هزینه یک دوره درمان ناباروری در مراکز دولتی به تسنیم می‌گوید: تخصیص 105 میلیارد تومان اقدام خوبی است کما اینکه به هیچ عنوان نمی‌تواند پاسخگوی تمام زوجین نابارور باشد ولی همین اقدام هم شروع خوبی است تا حداقل خانواده‌های متعددی از مشکل هزینه‌های درمان ناباروری رها شوند.
وی در پاسخ به نقدی درباره اینکه با هزینه 105 میلیارد تومانی برای 3 میلیون زوج رقم بسیار ناچیزی به آنان خواهد رسید و اگر کسی بخواهد از این اعتبار استفاده کند باید زودتر به مراکز درمان ناباروری دولتی مراجعه کند، عنوان می‌کند: بله! این مسئله درست است و ما هم در برآوردی مشخص کردیم، برای حمایت همه جانبه به درمان زوجین نابارور به 6 هزار میلیارد تومان نیاز است ولی مسلماً با توجه به مشکلات منابع مالی در کشور مهم شروع این حرکت است تا حداقل برخی زوجین تحت درمان قرار گیرند تا این مسیر با نتایج مثبتی که خواهد داشت مورد حمایت بیشتری قرار گیرد زیرا قول‌های داده شده است که اگر این اعتبار به خوبی برای زوجین نابارور استفاده شود اعتبار دیگری در این زمینه برای درمان ناباروری تعلق خواهد گرفت.
رئیس اداره جمعیت و باروری سالم وزارت بهداشت با اشاره به تعداد اندک مراکز درمان ناباروری خصوصی و دولتی در کشور بیان می‌کند: در این زمینه برخلاف گذشته که خدمات ناباروری در مراکز دولتی ناچیز بود، هم اکنون این خدمات گسترش و تعداد مراکز نیز افزایش یافته است و در برخی مراکز نیز تجهیزات به‌روز و ارتقا یافته شده است.
اسلامی با اشاره به همکاری وزارت بهداشت با بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) توضیح می‌دهد: این بنیاد در این همکاری خود را ملزوم دانسته تا در مناطق محروم خدمات درمان ناباروری به خانواده‌های بی‌بضاعت ارائه دهد و خوشبختانه تعداد فرزندان قابل توجه ای با این اقدام به دنیا آمدند و همه این کارها با همین شروع‌های کوچک بوده است که در وهله نخست شاید تعداد جمعیت زیادی را در بر نگیرید ولی دستاورد زیادی داشته زیرا فقط صحبت دو زوج نابارور و خوشحالی آنان نیست زیرا آنها اقوام زیادی دارند و تولد فرزند در چنین خانواده‌های باعث ارتقای سلامت روان و سلامت اجتماعی در بین جامعه می‌شود.
وی درباره ورود بیمه‌ها برای هزینه چنین بودجه‌های در حوزه درمان ناباروری از مسیر آنان بیان می‌کند: شرایط بیمه‌ها هم اکنون با توجه به بدهی‌های بسیاری که دارند اصلاً مطلوب نیست و با روند کسوراتی که دارند و در پرداخت هزینه‌ها ایجاد می‌کنند باعث مشکلات و کُندی کار می‌شوند، در حالی که در اقدامی که وزارت بهداشت در حال انجام است و هزینه یک دوره درمان ناباروری را متقبل می‌شود باعث دستاوردهای بسیاری شده است و زوجین نابارور به طور مستقیم به این تسهیلات دسترسی پیدا می‌کنند، کما اینکه بیمه‌ها نیز باید در نهایت تفکر خود را تغییر دهند و مردم را در مواقع بیماری و چنین مشکلاتی بیشتر مورد حمایت قرار دهند.
یک خبر خوب/ اجرای «طرح برکت» برای فرزندآوری زوجین محروم
با وجود تمام مشکلات پیش‌روی زوجین نابارور؛ محمداسماعیل مطلق، مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت خبر خوبی در این‌باره دارد و می‌گوید: کل کشور تحت پوشش برنامه های فرزندآوری هستند ولی در مناطق محروم زوجینی هستند که توانایی مالی خوبی برای ادامۀ روند درمان خود ندارند، بنابراین از سال 93 تاکنون با همکاری ستاد اجرایی فرمان امام(ره) برنامه «طرح برکت» در مناطق محروم اجرایی شد. بر این اساس تمام مراحل تشخیص و درمان زوجین نابارور در این مناطق تحت حمایت مالی برای فرزندآوری قرار می‌گیرند.
مطلق ادامه می‌دهد: ما در تشخیص ناباروری مشکل داریم و این تشخیص گاهی ممکن است چند سال طول بکشد. برای حل این مساله در تمام مراکز و پایگاه‌های جامع سلامت خانم‌هایی که بعد از مدتی هنوز بچه دار نشدند مورد بررسی قرار می‌گیرند که آیا احتمالاً این خانم‌ها نابارورند یا خیر؟ با این کار مرحلۀ اول یکی از تخصصی ترین خدمات در اختیار زوجین نابارور قرار می‌گیرد. خانم‌هایی که بعد از مدتی فرزند دار نشدند به سئوالات کارشناسان پاسخ می‌دهند و در مسیر زود تشخیصی قرار می‌گیرند و اگر به این نتیجه برسیم که زوجین نابارورند برای آزمایشات، اقدامات پاراکلینیک و خدمات تخصصی رایگان به طرح برکت معرفی می‌شوند، که خوشبختانه این طرح حاصل خودش را داده و در این مدت برخی زوجین تحت پوشش این برنامه فرزند دار شدند.
شریک شدن با شادی زوج نابارور زمانی است که پیامکی از همان جوان مو فرفری اهل شهر علم و سوهان برایت ارسال می‌شود مبنی بر اینکه «سلام فلانی! خدا به ما یک دختر هدیه داد،کلی نذر و نیاز کرده بودیم و یک دوره هم درمان انجام دادیم، که نتیجه‌اش تولد زینب کوچولو شد.»
