بیکاری جوانان به عنوان یکی از جدی‌ترین معضلات اجتماعی کنونی کشور، صرفا به شهرها و کلان‌شهرها خلاصه نمی‌شود و به واقع این نارسایی در مناطق روستایی کشور نیز به شکل محسوسی لمس می‌شود.
کارشناسان معتقدند رشد و شکوفایی شهری بدون لحاظ کردن رونق و بالندگی روستایی امکان‌پذیر نخواهد بود و به واقع یکی از مولفه‌های اثرگذار در حصول توسعه پایدار را باید در توانمندی ظرفیت‌های روستایی جستجو کرد.
با نگاهی به نظریه‌های مرتبط با توسعه، به روشنی در می‌یابیم که از روستاها به عنوان منبع تولید و پیشرفت در هر کشوری یاد می‌شود.
بر اساس گزارش‌ها و آمارهای منتشر شده، 28 درصد از مجموع جمعیت فعلی کشور در مناطق روستایی سکونت دارند و تقریبا حدود 78 درصد هم شهرها و کلان‌شهرها را به عنوان سکونتگاه خویش برگزیده‌اند.
افزایش مهاجرت از روستاها به مناطق شهری یکی از جدی‌ترین معضلاتی است که در دهه‌های اخیر با رشد و افزایش بیکاری جوانان، نمود هر چه بیشتری پیدا کرده و با نگاهی اجمالی و مقایسه‌ای میان شرایط موجود در روستاها با آن‌چه که در گذشته شاهد و ناظر آن بوده‌ایم تفاوت‌هایی ملموس و جدی به چشم می‌خورد.
منیژه شوکتی دانش آموخته جغرافیا و محقق و پژوهشگر اقتصاد روستایی با اشاره به مهاجرت معکوس روستاها و افزایش خروج جوانان از مناطق روستایی اظهار داشت: یکی از شاخص‌ها و مولفه‌های اصلی در سنجش میزان خروج از مناطق روستایی را می‌توان در رشد مناطق حاشیه‌ای و یا سکونتگاه‌های غیرمجاز جستجو کرد.
وی افزود: بخش قابل توجهی از ساکنان مناطق حاشیه‌نشین مشمول و معطوف به جوانان جویای کار می‌شود که با هدف برخورداری از زندگی و امکانات مطلوب‌تر سکونتگاه روستایی خویش را رها کرده‌اند و با سودای تأمین هر چه مطلوب‌تر از درآمد و توانمندی اقتصادی هر چه بیشتر به کلان‌شهرها عزیمت کرده‌اند و به تدریج به مناطق حاشیه‌ای سوق پیدا می‌کنند.
محقق و پژوهشگر اقتصاد روستایی گفت: بر اساس آمار موجود بیش از 97 هزار آبادی و روستا در کشور وجود دارد که البته بخش قابل توجهی از شکوه و حال و هوای خاص روستایی که در گذشته به عنوان یک ویژگی برجسته از آن یاد میشد، از دست رفته است و عمده روستاها یا با کاهش شدید جمعیت ساکن مواجه شده‌اند و یا اینکه از آن بافت سنتی و روستایی خاص به خود فاصله گرفته‌اند.
وی افزود: با عنایت به اظهارات مقامات مسئول، برآوردها حاکی از این واقعیت تلخ است که هزینه و درآمد روستانشینان 22 استان کشور با اختلال و نارسایی مواجه است و به واقع میزان هزینه‌کرد ساکنان چنین مناطقی فراتر از ضریب تأمین درآمد آن‌ها برآورد می‌شود.
*افزایش اعتیاد در مناطق روستایی خطری بالقوه محسوب می‌شود
کیومرث شرافتی جامعه‌شناس و آسیب‌شناس مسائل اجتماعیبا اشاره به ظهور و بروز نارسایی‌ها و آسیب‌های اجتماعی در مناطق روستایی اظهار داشت:نمی‌توان جامعه روستایی را از جامعه شهری جدا دید و در واقع معضلات و ناهنجاری‌های اجتماعی که در مناطق شهری مشاهده می‌شود با شدت و ضعف‌هایی در مناطق روستایی نیز به چشم می‌خورد.
وی افزود: آمار و اطلاعات دقیقی از ضریب فراوانی ناهنجاری‌های اجتماعی در مناطق روستایی وجود ندارد اما با لحاظ کردن اندکی دقت نظر و بررسی میدانی به شرایط حاکم بر روستاها، به این واقعیت پی می‌بریم که برخی مشکلات اجتماعی، در مناطق روستایی بیش از سال‌های گذشته به چشم می‌خورد که اعتیاد و سوءمصرف موادمخدر از نمونه‌های آن به شمار می‌رود و به واقع یکی از اصلی‌ترین عوامل بروز این آسیب‌ها و مخاطرات به بیکاری و مشکلات ناشی از اشتغال باز می‌گردد.
جامعه‌شناس و آسیب‌شناس مسائل اجتماعی گفت: نارسایی‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی در روستاها و از روستاها به مناطق حاشیه‌نشین سیری نگران کننده است که راهکار اصلی برون‌رفت از آن را باید در توسعه فرصت‌های شغلی و رونق اقتصادی جستجو کرد.
*عدم هدایت تحصیلی صحیح جوانان روستایی
شهره منفرد جامعه‌شناس، محقق و پژوهشگر اجتماعی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ با اشاره به افزایش و ارتقا تحصیلات جوانان روستایی اظهار داشت: یکی از موفقیت‌هایی که در طول سال‌های اخیر و دو دهه گذشته شاهد آن بوده‌ایم به افزایش میل و رغبت جوانان روستایی به تحصیلات آکادمیک معطوف می‌شود.
وی افزود:متأسفانه به دلیل فقدان برنامه‌ای مشخص و هدفمند نتوانسته‌ایم آن‌چنان که شایسته است از این فرصت و ظرفیت ویژه به نحوی مطلوب و شایسته بهره گیریم.
منفرد گفت: عدم هدایت تحصیلی صحیح و اصولی جوانان متقاضی و طالب تحصیل در مناطق روستایی باعث شده تا در این عرصه شاهد بروز برخی از کاستی‌ها و مشکلاتی باشیم که اصلی‌ترین آن به معضل بیکاری معطوف می‌شود.
وی افزود: در صورت نیازسنجی صحیح و اصولی و لحاظ کردن آمایش سرزمینی قاعده‌مند در مناطق روستایی، ظرفیت‌ها، استعدادها و توانمندی‌های مناطق روستایی به نحو مطلوبی احصاء می‌شود و در چنین شرایطی امکان هدایت تحصیلی صحیح به فراخور نیاز جامعه روستایی فراهم می‌شود.
جامعه‌شناس، محقق و پژوهشگر اجتماعی عنوان کرد: عدم لحاظ کردن این امر خطیر باعث شده تا در طول سال‌های اخیر دانش آموختگان جوان لیسانس و فوق لیسانس با هدف کسب درآمد و امکانات مطلوب‌تر از مناطق روستایی به مناطق شهری عزیمت کنند که در واقع ظهور این پدیده نه تنها از بار مشکلات مناطق روستایی کم نکرده بلکه مشکلات و نارسایی‌های شهرها را نیز تشدید کرده است.
وی در پایان گفت: برون‌رفت از وضعیت موجود، مستلزم برنامه‌ریزی اصولی و کارشناسی خواهد بود تا با اتکا به آن و با اتخاذ تدابیر و تمهیدات ویژه و موثر در سه مقطع کوتاه مدت، میان مدت، بلند مدت، چالش‌های عرصه روستایی مهار و کنترل شود، امری که تحقق آن نیازمند مطالعات دقیق و کارشناسانه است در غیر این صورت مشکلات و ناهنجاری‌های اجتماعی و اقتصادی چوانان در مناطق روستایی با عمق و شدت هر چه بیشتری ظهور و بروز پیدا خواهد کرد.
