تریاک در ایران به صورت گسترده در دسترس است و ایران دارای بالاترین سرانه معتادان به تریاک است. حدود ۸/۲ درصد ایرانیان بالای ۱۵ سال، به تریاک اعتیاد دارند. بر اساس آمار حدود دو میلیون معتاد در ایران وجود دارد و تریاک و شیشه پرمصرف‌ترین مواد مخدر در کشور محسوب می‌شوند. وجود افغانستان در همسایگی ایران به عنوان بزرگ‌ترین تولید کننده تریاک باعث شده است تا میزان کشف تریاک توسط نیروی انتظامی ایران بیش از هر کشور دیگری شود. شاید بتوان از قیمت پایین تریاک و دسترسی آسان آن، به عنوان عوامل چنین شیوعی نام برد. رضا ملک‌زاده، معاون تحقیقات وزارت بهداشت در نشست خبری شانزدهمین کنگره بین‌المللی گوارش و کبد ایران که در ۱۸ تا ۲۱ آبان در دانشگاه شهید بهشتی برگزار می‌شود، اظهار داشت: ۶۰ درصد سرطان‌های ایران مربوط به گوارش است و متاسفانه سرطان‌های مشکل و غیر قابل درمان نیز هستند و یکی از برنامه‌های ما در پژوهشکده گوارش و کبد در طول ۲۰ سال اخیر بررسی و کنترل این‌گونه سرطان‌ها بوده است که در این کنگره نیز دانشمندانی را از سراسر جهان گرد خواهیم آورد که به مباحث سرطان بپردازیم. رئیس شانزدهمین کنگره بین‌المللی گوارش و کبد ایران ادامه داد: همچنین چند عامل برای سرطان در ایران پیدا کردیم که یکی از این عوامل مواد مخدر و تریاک است، زیرا بالاتر از ۱۰ تا ۱۷ درصد افراد بالای ۴۰ سال برای آرامش و تفریح تریاک مصرف می‌کنند و حتی در برخی استان‌ها تریاک را از سیگار بیشتر می‌کشند. در مطالعات ۲۰ ساله ما مشخص شد که تریاک سرطان‌زا و بدتر از سیگار است، حتی اگر در روز نیم گرم مصرف شود و مصرف کنندگان آن مبتلا به سرطان معده، لوزالمعده، مثانه و ریه می‌شوند. ملک‌زاده بیان داشت: یکی از عوامل دیگر سرطان عدم رعایت بهداشت و درمان دهانی است و این افراد در معرض سرطان‌های گوارش هستند. مردم باید هر روز سه بار مسواک بزنند و متاسفانه برخی مردم حتی مسواک زدن صحیح را بلد نیستند. اگر افراد بهداشت دندانی را رعایت نکنند، میکروب‌های دهانی وارد معده و باعث سرطان می‌شود.
سرطان ایران کمتر از ترکیه
رئیس شانزدهمین کنگره بین‌المللی گوارش و کبد ایران تصریح کرد: یکی از مشکلات کشور ما مساله هپاتیت ویروسی است، ولی با پیشرفت‌های پزشکی می‌توان گفت با یک برنامه کنترل هپاتیت بی و سی در یک دوره ۵ ساله، این بیماری را در کشور کنترل و حذف کنیم. ملک‌زاده با اشاره به اینکه سیستم دارویی ایران بسیار پیشرفته است، ادامه داد: ۱۸۰ هزار ایرانی هپاتیت سی دارند، که مهم‌ترین عامل آن اعتیاد است.داروی هپاتیت سی در دنیا نیز بسیار گران بود و هر قرصی ۱۰۰۰ دلار بود، ولی در ایران این داروها را به قیمت یک دلار می‌توان تهیه کرد و درصددیم تا بتوانیم هر کسی را که هپاتیت سی دارد درمان کنیم. معاون تحقیقات وزارت بهداشت تصریح کرد: درباره هپاتیت بی نیز از سال‌ها قبل کودکان واکسیناسیون شدند و قرار است افراد زیر ۴۰ را نیز واکسیناسیون کنیم. ملک‌زاده عنوان کرد: یکی از مسائل مهم در نظام سلامت کشور سرطان‌هاست، ولی اینکه گفته می‌شود سونامی سرطان در ایران به وجود آمده درست نیست، زیرا از ۱۰۰ هزار ایرانی فقط ۱۳۵ نفر سرطان می‌گیرند ولی متوسط جهانی ۱۸۵ نفر است و در ترکیه این آمار ۱۷۵ نفر است. او ادامه داد: سرطان در ایران از متوسط جهانی کمتر است ولی ایران رو به پیری پیش رفته است و امید به زندگی نیز در ایرانی‌ها در مدت ۴۰ سال بالغ بر ۳۰ سال افزایش یافته است، به‌طوری که امید به زندگی مردان ایرانی در بدو تولد ۷۷ سال و در زنان در بدو تولد ۸۱ سال افزایش یافته است.
ریشه‌های سرطان
ملک زاده در توضیح بیشتر شیوع سرطان‌ها عنوان کرد: ۵۰ درصد سرطان‌ها قابل درمان و ۴۰ درصد سرطان‌ها قابل پیشگیری است و ایران در مدت ۱۵ سال گذشته میزان مرگ و میر سرطان مردمش نسبت به کشورهای دیگر کاهش یافته است. وی تصریح کرد: یکی از سرطان‌ها سرطان روده بزرگ است که شیوع آن در حال افزایش است، در حالی که سرطان مری در حال کاهش است. به سرطان روده بزرگ، کولون نیز می‌گویند که قابل پیشگیری است و مانند یک پولیپ خود را نشان می‌دهد. این سرطان جنبه ارثی دارد. یک برنامه را برای این سرطان در وزارت بهداشت داریم و در اسلامشهر کار تحقیقاتی را انجام دادیم و در آینده به ۵ استان و تمام کشور توسعه خواهیم داد. ملک زاده ادامه داد: بنابراین اگر افراد، فامیل‌های درجه یک آنان سرطان روده بزرگ داشته باشند، باید ۱۰ سال زودتر چکاپ کنند، ولی برای همه آدم‌های معمولی باید از سن ۵۰ سالگی خون مدفون آزمایش شود و امیدواریم کیت‌های این غربالگری نیز در کشور تولید شود، و این در حالی است که در برخی کشورها در حدود ۶۰ درصد توانستند شیوع این سرطان را کاهش دهند. معاون وزیر بهداشت بیان داشت: شایع ترین سرطان مردان ایران نیز سرطان معده است، ولی هنوز یک غربالگری واحد در جهان تدوین نشده است، اما ما در حال انجام مطالعه بزرگی در اردبیل و گلستان هستیم. عوامل اصلی سرطان معده پرخوری و چاقی، سیگار و الکل و تریاک، مصرف نمک زیاد و مصرف کم میوه‌جات است. ملک زاده به عنوان یکی از دانشمندان در فهرست یک درصد دانشمندان برتر جهان ادامه داد: سرطان معده دو نوع است که برای آدم‌های فقیر (نارسایی تغذیه) در پایین معده و برای آدم‌های ثروتمند (پرخوری و چاقی) در بالای معده رخ می‌دهد. معاون تحقیقات وزارت بهداشت در خاتمه خاطرنشان کرد: همچنین کسانی که بیشتر بر اثر میکروب معده (هلیکوباکتری) دچار سرطان می‌شوند، کسانی هستند که همراه این میکروب سیگار هم می‌کشند، درحالی که این میکروب فوایدی هم دارد، زیرا این میکروب باعث می‌شود افراد دچار بیماری «ام.اس» نشوند.
