واقعیت آن است که روش‌های مختلفی برای پیشگیری از سرماخوردگی وجود دارد که این روش‌ها برای جلوگیری از انتشار بیماری یا افزایش قدرت مقاومت افراد است. بی‌شک، اصلی‌ترین و مهم‌ترین اقدامی که برای پیشگیری از سرماخوردگی می‌توان انجام داد شست‌وشوی دست قبل از غذاخوردن و پس از تماس با وسایل و افرادی است که احتمال آلودگی آنان وجود دارد.
دکتر فریبا شیروانی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر اهمیت پوشاندن دهان هنگام عطسه با آستین و نه با دست توسط افراد سرماخورده توضیح می‌دهد: اگر با دست این کار را انجام دهیم احتمال آلوده‌کنندگی دستمان بیشتر می‌شود. همچنین عدم لمس صورت و فراموش کردن عادت لمس صورت برای پیشگیری از انتقال ویروس‌ها به مخاط از اهمیت زیادی در جلوگیری از پیشرفت بیماری و انتقال آن به دیگران برخوردار است.
این فوق‌تخصص عفونی اطفال تاکید می‌کند: مصرف زیاد مایعات، استفاده از هوای آزاد و ایجاد امکان جریان هوا در مناطق سربسته و شلوغ، انجام ورزش‌های مکرر و مداوم که قدرت دفاعی بدن را افزایش می‌دهد، استفاده از میوه‌ها و سبزیجات سبز، زرد و قرمز مانند کاهو، هویج و گوجه‌فرنگی به صورت تازه در غذاها، ترک سیگار و سیگار نکشیدن در محیط خانواده، خواب کافی و عدم اضطراب و استراحت بموقع و کافی، پوشیدن لباس مناسب در هوای سرد، شست‌وشوی مکرر ناحیه دهان و حلق با دهانشویه‌های ساده مانند آب نمک در پیشگیری از سرماخوردگی بسیار موثر هستند.
و اما سرماخوردگی در کودکی
تئوری‌ای وجود دارد که پیروان آن مواجهه طبیعی انسان را در سال‌های اول زندگی با عوامل بیماری زای تنفسی و گوارشی، عامل تکامل مناسب سیستم ایمنی می‌دانند. آیا این نظریه درست است؟
این متخصص در این باره می‌گوید: سرماخورگی باعث تقویت سیستم ایمنی بدن نمی‌شود، ولی براساس این تئوری افرادی که در کودکی بسیار کم به بیماری‌های سنین کودکی مبتلا می‌شوند احتمالا آلرژی یا مشکلات دیگر سیستم ایمنی را بیشتر تجربه می‌کنند.
وی تاکید می‌کند: افرادی که کمتر استرس‌های طولانی را تحمل می‌کنند، به میزان کافی می‌خوابند و غذای سالم می‌خورند، از لباس کافی و مناسب استفاده می‌کنند، به زندگی دید مثبتی دارند و مبتلا به مشکلات آلرژیک دستگاه تنفسی نیستند کمتر سرما می‌خورند. ورزش روزانه و سیگار نکشیدن و مواد غذایی محرک نخوردن هم ممکن است موثر باشد. در کنار تمام این مسائل، سیستم ایمنی افراد در پاسخ به عوامل بیماریزا به صورت‌های گوناگون پاسخ می‌دهد که برای هر کس به نوبه خود منحصربه‌فرد است.
سرماخوردگی‌های خطرناک
خیلی‌ها به اشتباه تصور می‌کنند از سرماخوردگی‌های ویروسی نباید ترسید و باید نگران سرماخوردگی‌های میکروبی بود.
اما به گفته دکتر شیروانی، حتی یک بیماری ویروسی ساده با هر نوع ویروسی که در محیط وجود دارد ممکن است باعث عفونت شدید با عوارض زیاد شود که ویروس آنفلوآنزا از مثال‌های بارز این ویروس‌هاست. یکی از شایع‌ترین عوارض عفونت‌های ویروسی، ابتلا به عفونت گوش میکروبی، سینوزیت عفونی یا عفونت ریه میکروبی است که می‌تواند با مراقبت مناسب از فرد بیمار تا حدی از آنها پیشگیری شود، ولی این مساله قطعی نیست. بی‌شک پزشک باید در مورد علائم این بیماری‌ها گوش به زنگ باشد ولی آنتی‌بیوتیک برای پیشگیری این دسته از سرماخوردگی‌ها بی‌اثر و نامناسب است.
غذاهای آماده و نیمه‌آماده نخورید
توجه به تغییر برنامه غذایی شامل مصرف مواد سالم و تازه از ابتلا به بیماری‌های زیادی پیشگیری می‌کند، زیرا حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم برای فعالیت مناسب سیستم ایمنی است.
مصرف غذاهای آماده به دلیل داشتن مقدار فراوان ادویه و مواد افزودنی و کم بودن ویتامین‌ها در ترکیباتشان، احتمال تشدید انسداد راه‌های تنفسی را فراهم می‌کنند و با پر کردن معده و افزایش مدت لازم برای تخلیه و بزرگ کردن شکم، امکان انجام فعالیت کامل تنفسی را در افراد چاق کم می‌کند.
اصول پیشگیری از سرماخوردگی
تزریق واکسن آنفلوانزا در خانواده به همه افراد و بویژه افراد آسیب‌پذیرتر (کودکان، بارداران، سالمندان و بیماران با ضعف سیستم ایمنی)
مصرف نکردن مواد غذایی پرحجم و چرب بویژه در خانم‌های باردار
کودکان و سالمندان هنگام خروج از منزل لباس مناسب بپوشند.
کم کردن مصرف اسپری و عطر بخصوص در کودکانی که زمینه آلرژی دارند.
با هر مناسبت افراد همدیگر را بغل نکنند و نبوسند.
افراد سالم و سرماخورده برای مدت طولانی در یک مکان کنار هم نباشند.
داشتن رژیم غذایی با سبزیجات تازه مورد توجه جدی قرار بگیرد.
کودکان بالای یک سال، روزانه چهار عدد میوه بخورند و به اندازه کافی بخوابند.
فرزندان والدین سیگاری بیشتر سرما می‌خورند
سیگار کشیدن والدین و افراد خانواده در حضور کودک، اثرات زیانباری را به صورت کاهش حرکت مژک‌های تنفسی در دستگاه تنفس و تحریک رفلکس سرفه و افزایش ترشحات راه‌های هوایی بزرگ و ایجاد سینوزیت در وی ایفا می‌کند. حتی لباس‌های پدر سیگاری وقتی توسط کودک اشتنشاق می‌شود می‌تواند اثر زیانبار خود را اعمال کند.
مصرف سیگار با افزایش مصرف ویتامین C در بدن همراه است، ولی چون این افراد تغذیه مناسبی هم ندارند ممکن است همزمان دچار کمبود ویتامین‌های مختلف شوند. همچنین مصرف الکل نیز باعث کم فعال شدن لنفوسیت‌ها و کاهش اشتها و کم شدن احتمال دریافت ویتامین‌ها می‌شود.
