خطری که "هیرکان" را تهدید می کند

دو ماه از رهاسازی هیرکان، ماده پلنگ دو ساله‌ای که از مرداد 93 توسط اداره محیط زیست استان گلستان نگهداری شده بود، می‌گذرد. رهاسازی هیرکان در پارک ملی گلستان، که با حضور معصومه ابتکار‌ و پس از نصب ردیاب بر گردن حیوان انجام شد، اعتراض بسیاری از کارشناسان و علاقمندان حیات وحش را  به دنبال داشت، با این توجیه که پلنگی دو ساله که تمامی عمرش را در اتاقی کوچک و بدون فرصت آموختن مهارت‌های شکار و رویارویی با حیات وحش گذرانده پس از رهاسازی قادر به ادامه حیات نخواهد بود.
 


برخی از مخالفان رهاسازی، ادامه حیات هیرکان و بردادرش ورکان، که دو سال پیش به اداره محیط زیست استان گلستان تحویل داده شده بود را مستلزم انتقال آنها به باغ‌وحش می‌دانستند و برخی دیگر از سازمان حفاظت محیط زیست می‌خواستند، با اختصاص بودجه‌ای نه چندان قابل توجه به منظور فنس‌کشی محوطه‌ای برای نگهداری از این دو پلنگ پس از تطبیق این دو حیوان با شرایط جدید نسبت به رهاسازی اقدام کند.

این در حالی است که یکم مهر، یعنی 25 روز پس از رهاسازی هیرکان در پارک ملی گلستان، سید مجتبی حسینی، معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت از محیط‌زیست گلستان در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها اعلام کرد: بر اساس آخرین داد‌ه‌ها از گیرنده‌ها، تجارب و شواهدی که از هیرکان در زیستگاه به دست آورده‌ایم این حیوان طعمه شکار کرده اما برای اثبات آن نیاز به مدارک و علائم بیشتری داریم تا به‌ یقین برسیم. در واقع بر اساس شیوه‌هایی که در رهاسازی، ردیابی و پروتکل‌ها وجود دارد، هرزمانی که حیوان بیشتر از 6 ساعت توقف داشته باشد شکار موفق داشته و غذا به دست آورده است. سه روز قبل هیرکان در همین زیستگاه توقف طولانی داشته و پس‌ازآن لاشه میشی را پیدا کردیم که دوسوم آن استفاده‌ شده بود. برای اینکه اطمینان حاصل کنیم در حوالی لاشه دوربین تله‌ای نصب‌کرده‌ایم تا بتوانیم این موضوع را ثبت و اثبات کنیم.

اکنون پس از گذشت یک ماه از کشف لاشه میش در پارک ملی گلستان، خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، طی تماسی با سید‌مجتبی حسینی، معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت از محیط‌ زیست گلستان، نتایج حاصل از نصب دوربین‌های تله‌ای اطراف لاشه را جویا می‌شود. 

حسینی در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم می‌گوید: دوربین را اطراف لاشه نصب نکردیم. تنوع زیستی طعمه‌خواران پارک گلستان بسیار است و لاشه در عرض کمتر از یکی دو ساعت توسط این طعمه‌خواران پارک، پاکسازی می‌شود. دوربین‌های تله‌ای را در اطراف چشمه‌ها و منابع آب نصب کردیم.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا هیرکان موفق به انجام شکار شده است یا خیر با اشاره به لاشه میش کشف شده در پارک ملی گلستان، در بیست و پنجمین روز رهاسازی هیرکان یادآور می‌شود: تنظیمات گردنبند ردیاب هیرکان به گونه‌ای است که طی هر 24 ساعت، 4 نقطه حضور حیوان را به ما اعلام می‌کند و طبق شیوه‌نامه این ردیاب، توقف بیش از 6 ساعت پلنگ در هر نقطه به این معناست که حیوان، شکاری موفق را تجربه کرده چرا که پلنگ معمولاً 7 تا 8 ساعت کنار طعمه باقی می‌ماند و پس از چند نوبت تغذیه، آن را ترک می‌کند. 25 روز پس از رهاسازی هیرکان، پس از اینکه دو نقطه ثابت از فرستنده ردیاب دریافت کردیم و متوجه شدیم هیرکان بیش از 6 ساعت در یک نقطه توقف داشته عازم محل شده و با لاشه میش مواجه شدیم اما در زمان رسیدن ما هیرکان حدود یک کیلومتر از لاشه دور شده بود. این بود که تنها توانستیم رد پاهای هیرکان را قالب‌گیری کنیم.

حسینی با اشاره به مخالفت‌هایی که با رهاسازی هیرکان اعلام شده بود ادامه داد: ما بر اساس فرضیاتی، معتقد بودیم رهاسازی هیرکان موفقیت‌آمیز خواهد بود که خوشبختانه این فرضیات با رفتاری که طی این مدت از هیرکان سر زد اثبات شد: هیرکان توانست منابع آب را پیدا کند، خود را استتار کند، قلمرو خود را دور بزند و پایش‌هایی برای شناسایی منطقه و اقدام به شکار انجام دهد.

وی با تأکید بر غنی بودن پارک ملی گلستان از طعمه‌های مختلف می‌گوید: حشرات، جوندگان، دوزیستان، خزندگان، علفخواران و حتی سگ‌سانانی مانند شغال و روباه که تغذیه از آنها خصوصاً در فصل سرما مورد علاقه پلنگ است سبب شده بود اطمینان داشتیم که هیرکان پس از رهاسازی از عهده خودش برخواهد آمد.

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت از محیط‌زیست گلستان، با بیان اینکه تنها خطری که در حال حاضر هیرکان را تهدید می‌کند، آسیب دیدن توسط همنوعانش است، می‌گوید: تا این لحظه هیرکان ثابت کرده که می‌تواند در زیستگاهش به حیات ادامه دهد اما از این پس امکان از بین رفتن هیرکان به دنبال درگیری با پلنگ‌های دیگر بر سر قلمرو و یا درگیری در فصل زادآوری وجود دارد. چرا که پلنگ‌ها خارج از فصل جفتگیری یکدیگر را دشمن قلمداد می‌کنند. بنابراین احتمال از بین رفتن در درگیری‌های احتمالی با همنوعان برای هیرکان همانقدر است که برای سایر پلنگ‌های پارک.

وی ادامه می‌دهد: سالانه در پارک ملی گلستان به طور متوسط 30 توله پلنگ متولد می‌شوند که تنها 7 یا 8 قلاده از آنها به سن بلوغ می‌رسند. با رهاسازی هیرکان، ما یک پلنگ به جمعیت پلنگ‌های تازه بالغ شده پارک اضافه کرده‌ایم و این فرصت را در اختیارش گذاشته‌ایم تا در زیستگاهش آزادانه برای بقا تلاش کند.

حسینی در خصوص چگونگی اطلاع از مرگ احتمالی هیرکان می‌گوید: آخرین مدل ردیاب را برای هیرکان تهیه کردیم که همزمان با توقف نبض، از فرستنده، آلارم مرگ حیوان را دریافت خواهیم کرد و برای تشخیص علت مرگ، عازم منطقه خواهیم شد.

وی در خصوص نحوه پایش هیرکان می‌گوید: همان‌طور که اعلام کرده بودیم از زمان رهاسازی به مدت 35 روز، علاوه بر پایش ماهواره‌ای، پایش زمینی را هم از طریق وی اچ اف ادامه دادیم. که در پایان 35 روز آن را متوقف و به پایش ماهواره‌ای اکتفا کردیم. فرستنده ماهواره‌ای، در هر 24 ساعت، 4 نقطه را برای ما مشخص می کند که در صورتی که متوجه نزدیک شدن هیرکان به مناطق مسکونی یا توقف حیوان در حاشیه جاده شویم بلافاصله وارد عمل خواهیم شد. البته با توجه به دور بودن نقطه رهاسازی هیرکان از مناطق مسکونی و جاده چندان جای نگرانی نخواهد بود.

وی در پایان ضمن ابراز خرسندی از اینکه هیرکان توانسته دو ماه زندگی طبیعی در زیستگاهش را تجربه کند، می‌گوید: پلنگ، نماد محیط زیست استان گلستان است چرا که غنای زیستی بالای استان سبب شده پلنگ‌های استان گلستان رکورددار جثه در حوزه قفقاز باشند.

به گزارش خبرگزاری تسینم، مرداد 93 افرادی ناشناس دو توله پلنگ ایرانی را در مقابل ‌‌‌اداره محیط زیست کردکوی رها کردند. این دو توله پلنگ که هیرکان و ورکان نام گرفتند به اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان منتقل و به مدت دو سال توسط مسئولان این اداره در جایگاهی نگهداری و شهریور سال جاری در پارک ملی گلستان رهاسازی شدند.