طرح برخی مباحث در خصوص حذف مجازات اعدام در ارتباط با قاچاقچیان مواد مخدر از سوی کارشناسان حوزه اجتماعی،جامعه شناسان و برخی از صاحب نظران عرصه حقوقی و قضایی در شرایطی با افزایش هر چه بیشتری همراه شده که البته برخی نیز معتقدند حذف مجازات اعدام،باعث گستاخ تر شدن قاچاقچیان این ماده خانمانسوز می شود.
چندی پیش،رئیس قوه قضائیه در سیزدهمین همایش دادستان های کشور عنوان کرد:قوانین و مجازات های مبارزه با قاچاق مواد مخدر وحی مُنزَل نیستند و اشاره تلویحی وی به نوعی موید ضرورت اتخاذ تدابیر و تمهیدات موثرتر در حوزه مورد اشاره است و البته وی در خصوص اظهارات موافقان چنین طرحی(حذف مجازات اعدام قاچاقچیان)نیز عنوان کرد،باید به نحوی اقدام شود که اقتدار دستگاه قضا و بازدارندگی لازم از مجموعه مذکور سلب نشود و البته تا حد ممکن باید مجازات های موثر دیگری اعمال شود.
*موقعیت جغرافیایی و منطقه ایران مد نظر موافقان حذف مجازات اعدام قرار گیرد
کیومرث شرافتی،جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی،با اشاره به لزوم اِعمال اقدامات سلبی و ایجابی در حوزه مقابله با موادمخدر عنوان کرد:طرح مباحثی همچون حذف مجازات اعدام و یا استمرار روند موجود ، از سوی موافقان و مخالفان این طرح در زمره مباحثی است که باید با دقت نظر،جدیت و نگاه همه جانبه مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
وی افزود:آنچه که در خصوص معضل اعتیاد و قاچاق موادمخدر در کشور باید مورد توجه قرار گیرد به موقعیت خاص جغرافیای و منطقه ای ایران باز می گردد که همسایگی با کشورهایی همچون پاکستان و افغانستان از نمونه های آن به شمار می رود.
شرافتی گفت:باید در اجرای چنین طرح هایی،به حواشی چنین تصمیماتی نیز توجه شود زیرا در برخی مواقع این حواشی بر متن اصلی غلبه پیدا می کند.
جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی عنوان کرد:مقایسه کشور ایران با جوامع و دُوَلِ دیگر امری اشتباه است زیرا هر منطقه و محدوده جغرافیایی با شرایط و ویژگی های خاص به خود مواجه است که با در نظر گرفتن شرایط طبیعی و محیطی آن،نمی توان به طرح نسخه ای شفا بخشِ واحد و مشترک برای برون رفت از این معضل مبادرت ورزید.
وی افزود:بدون تردید همسایگی دو کشور افغانستان و پاکستان با ایران در افزایش شدت قاچاق مواد مخدر و گستره سوء مصرف این مواد خانمانسوز بی تاثیر نبوده است.
*حذف مجازات اعدام با لحاظ شدن برخی استثنائات
حمیده گودرزی،دانش آموخته رشته حقوق، با اشاره به نفس اجرای مجازات به عنوان عاملی برای تنبیه و متنبه ساختن فرد مجرم و همچنین ایجاد بازدارندگی با هدف جلوگیری از شیوع و گسترش جرایم عنوان کرد:یکی از چالش های پیش رو در این عرصه به مانور تبلیغاتی و سیاه نمایی هایِ دشمنان کشور و نظام در خصوص تعداد بالای اعدام معطوف می شود.
وی افزود:به واقع بخش قابل توجهی از این اعدام ها مشمول مجازات افراد قاچاقچی می شود که با جان ده ها و صد ها هزاران تن از جوانان این مرز و بوم بازی می کنند و طبیعتا نمی توان در برابر چنین سوداگری های مرگ آوری سکوت اختیار کرد.
گودرزی عنوان کرد:با همه این اوصاف،تجربیاتِ پیشین نشان می دهد باید با نگاهی جامعه شناختی و روانشناختی به این مساله پرداخته شود و با اتخاذ تدابیری موثر،نسبت به اجرایِ مجازات هایی اقدام شود که علاوه بر بازدارندگی،از بروز و تشدید هر چه بیشتر این معضل جلوگیری و البته ضریب متنبه سازی در خصوص چنین مجرمانی را نیز تقویت و تشدید کند.
وی افزود:در خصوص حذف مجازات های اعدام نیز ملاحظات و استثنائاتی در نظر گرفته شده که در صورت مواجهه با شرایطی خاص همچون نگهداری و حمل اسلحه گرم و یا تکرار و اصرار به فروش و توزیع مواد مخدر می توان نسبت به صدور حکم اعدام نیز مبادرت ورزید که البته تصویب نهایی آن مستلزم رای گیری و اعلام نظر نهادهای ذیربط خواهد بود.
*اعدام قاچاقچیان،خانواده فرد را به انزوا می برد
کاظم سروری،جامعه شناس و پژوهشگر و محقق مسائل اجتماعی نیز ،عنوان کرد:صرفا نمی توان با مجازات های اعدام به حصول توفیقات در این عرصه امیدوار بود که اگر چنین بود،پیش از این باید به نتایج شایسته تری در حوزه مقابله با قاچاق مواد مخدر نائل می شدیم.
وی افزود:یکی از تبعات و پیامدهای مخرب مجازات اعدام برای قاچاقچیان به خانواده های چنین گروه هایی باز می گردد که بعضا پس از اعدام آنها را تا مرز نابودی و فروپاشی می کشاند و به واقع تر و خشک با یکدیگر می سوزند.
سروری گفت:هزینه های مادی ومعنوی که به تبع چنین اعدام هایی برای خانوارهای فرد مجرم ایجاد می شود بعضا آنچنان سنگین و عمیق است که خود به معضل و چالشی جدی برای جامعه مبدل می شود.
محمود ریحانی،دانش آموخته رشته حقوق،یکی از منتقدان طرح مجازات اعدام به شمار می رود که در تشریح دلایل مخالفت خویش عنوان کرد:باید واقع بین بود و با اندک تاملی می توان به این حقیقت دست یافت که با وجود اینکه مجازات های اعدام متعددی برای مقابله با قاچاق موادمخدر اجرایی شده،همچنان شاهد خرید و فروش و توزیع این مواد خانمانسوز هستیم و باید به این سئوال پاسخ داده شود که با حذف مجازت اعدام،ضریب این فعالیت های شوم و نامیمون تا چه میزانی افزایش خواهد یافت؟
وی افزود:موافقان حذف مجازات اعدام اینچنین عنوان می کنند که علیرغم اجرای احکام اعدام باز هم شاهد استمرار معضل خرید و فروش و قاچاق مواد هستیم و لذا این موضوع نشان از ناکارآمدی مجازات مذکور دارد،در حالیکه به نظر بنده باید اینچنین استدلال شود که با وجود اعمال برخی مجازات ها همچون اعدام باز هم شاهد استمرار این معضل هستیم و اگر چنین مجازات هایی اِعمال نمی شد به مراتب شاهد شرایط بغرنج و بحرانی تری در این عرصه بودبم.
به هر ترتیب بدون هر گونه قضاوت در خصوص نظر موافقان و مخالفان،آنچه که طرح آن در این مجال ضروری به نظر می رسد،به لزوم کارشناسی،مطالعه،بررسی دقیق متخصصان و صاحب نظران حقوقی،قضائی،جامعه شناختی و روانشناختی در این عرصه باز می گردد که می طلبد با هم اندیشی،در نهایت به نتیجه سازنده ای در این خصوص دست یافت تا بتوان در سایه آن به توفیقات هر چه بیشتری در این بخش (مقابله و مبارزه با قاچاق مواد مخدر)نائل شویم.
