یوز ایرانی از گونه های بسیار مهمِ در گربه سانان محسوب می شود که خطر انقراض آن از سالها پیش از سوی کارشناسان و انجمن های دوستدار حیوانات مطرح می شود.
شکار غیر مجاز،سمی شدن طعام این گونه نگون بخت و تصادفات جاده ای از عوامل اصلی محسوب می شود که در طول سالیان اخیر،حیات و بقای این گونه خاص از گربه سانان را با مخاطراتی جدی همراه ساخته است.
در این میان،سهم سوانح جاده ای بسیار قابل توجه است،رخدادهایی که هر از چند گاهی باعث جراحت و مرگ این حیوان زیبا،چالاک و منحصر به فرد می شود.
در میان محورها و جاده های مواصلاتی کشور،مسیر تهران-مشهد یکی از عرصه های چالش برانگیز و مخاطره آفرین برای این حیوان محسوب می شود.
به اعتقاد کارشناسان،جاده مذکور یکی از اصلی ترین قربانگاه های یوز ایرانی به شمار می رود و در شرایط فعلی،ایمن سازی محور مورد اشاره،ضرورتی است که باید با جدیت تمام مد نظر دستگاه ها و عوامل ذیربط قرار گیرد.
قریب به یک ماه و نیم پیش،اظهاراتی از مرتضی اسلامی،مدیر عامل انجمن یوز ایرانی منتشر شد با این مضمون که تنها دو ماده یوز در زیستگاه های کشور وجود دارد که البته بعد از گذشت اندکی از درج و انعکاس این خبر،میزان و رقم اعلام شده تکذیب شد،اما با وجود این تکذیبیه،تردیدی در خطر انقراض این گونه جانوری وجود ندارد و فارغ از تعداد یوز شناسایی شده در زیستگاه های کشور،آنچه که مبرهن و بدیهی است به تلفات قابل توجهی معطوف می شود که در سالهای اخیر،بقاء و حیات را از بسیاری گونه های مورد اشاره سلب کرده است.
بر اساس آمار منتشر شده از سوی رسانه ها،از سال 1383 تاکنون،قریب به 15 یوزپلنگ ایرانی،در تصادفات جاده ای تلف شده اند که در این میان 8 یوزپلنگ در جاده های استان یزد و 7 یوزپلنگ در جاده تهران-مشهد با مرگ مواجه شده اند.
*ایمن سازی جاده سمنان-مشهد،ضرورتی اجتناب ناپذیراست
عبدالعلی وثوقی،کارشناس محیط زیست اظهار داشت:میزان تلفات جاده ای یوزهای ایرانی موید عمق خطر و شرایط بحرانی برای این گونه جانوری است که باید با فوریت و شتاب هر چه بیشتر نسبت به ایمن سازی جاده هایی که از محل زیستگاه های این گربه سان زیبا و منحصر به فرد عبور می کند،اقدام شود.
وی افزود:بر اساس آمار منتشر شده از سوی رسانه ها،جاده سمنان-مشهد به یکی از پرمخاطره ترین محورهای مواصلاتی برای یوزهای ایرانی تبدیل شده است که در صورت عدم چاره اندیشی برای رفع نواقص و کاستی های موجود در این خطه،شاهد تلفات هر چه بیشتری در حوزه مورد اشاره خواهیم بود.
وثوقی عنوان کرد:در طول قریب به 12 سال گذشته،حدود 6 یوز ماده در این منطقه تلف شده اند که در صورت اتخاذ تدابیر پیشگیرانه،از بروز بسیاری از حوادث منجر به مرگ این حیوان،جلوگیری می شد.
کارشناس محیط زیست گفت:عمدتا ساخت و احداث جاده از میان مناطقی که به نوعی محافظت شده هستند و یا به عنوان محل و زیست گاه حیوانات مطرح است امری غیر منطقی به شمار می رود اما در صورت وجود چنین امری نیز باید به نحوی عمل و اقدام شود که ضریب مخاطرات احتمالی در چنین محورهایی با اعمال اقدامات پیشگیرانه به حداقل ممکن کاهش یابد.
وی افزود:آنچه که به عنوان خبری نوید بخش در این خصوص مطرح است به مشارکت یکی از انجمن ها و تشکل های دوستدار طبیعت و گونه های جانوری معطوف می شود که ظاهرا در شاهرود،ایمن سازی جاده مورد اشاره به عنوان اولویت ویژه در دستور کار قرار داده و به واقع این نقش آفرینی تحسین برانگیز،نتیجه غفلتی است که سالها از سوی مدیران ذیربط ادامه داشته و در نهایت در خلاء اقدام جدیِ نهادهای مربوطه،این تشکل مردمی تلاش می کند،الزامات لازم را برای ارتقای ضریب ایمنی جاده مورد اشاره تامین و مهیا سازد.
* آموزش و آگاه سازی محلی،ناجی یوز ایرانی می شود؟
نسرین سرچه پیما،کارشناس محیط زیست یکی از الزامات و ضروریات اساسی در حفظ و بقاء و حیات یوز ایرانی را در آموزش و آگاه سازی عمومی عنوان می کند.
وی افزود:به واقع صرفا با اقدامات سخت افزاری و ایمن سازی جاده ها نمی توان در حفظ گونه های جانوری همچون یوز ایرانی به توفیق چندانی نائل شد.
سرچه پیما عنوان کرد:یقینا اجایی شدن پروژه های ایمن سازی یک اصل و مولفه حائز اهمیت به شمار می رود،اما صرفا با تکیه براین امر نمی توان به حصول اهداف مورد نظر در این خصوص امیدوار بود.
کارشناس محیط زیست گفت:پرهیز و اجتناب از درگیر شدن با این گونه خاص از گربه سانان حتی در مواقعی که احتمال بروز خساراتی از سوی این حیوان به گله های دامداری وجود دارد نیز از ضروریاتی است که باید با اطلاع رسانی و فرهنگ سازی محقق شود.
وی افزود:چندی پیش،اظهارات یکی از مسئولان استان سمنان در حوزه راه و ترابری موید اجرایی شدن تدابیری ویژه برای ارتقای ایمنی این محور بود.
سرچه پیما گفت:نصب و تعبیه چراغ های چشمک زن،تابلوهای راهنمایی و رانندگی و...از نمونه اقدامات انجام شده در این محدوده محسوب می شود که البته اجرایی شدن تمامی طرح های مورد نظر همچون فنس کشی و... ،مستلزم تامین بودجه و اعتبارات هر چه بیشتر است تا در سایه آن و عنایت ویژه الهی بتوان همچنان شاهد جست و خیز این نوع خاص از گربه سانان در زیست گاه های این مرز و بوم بود.
