نادر منصور کیایی در جمع خبرنگاران در خصوص آسیب‌های اجتماعی دانشآموزان اظهار کرد: از اقداماتی که طی سال‌های اخیر در استان‌ها اجرا شد تدوین نقشه خطرپذیری مدارس کشور بود که در قالب این برنامه، استان‌ها به شیوه‌‌های مختلف به عنوان مثال داده‌های ثبتی دادگستری و نیروی انتظامی و مشاهدات میدانی مدارس، پیمایش‌ها و داده‌های مربوط به خطرآفرینی وضعیت خطرپذیری کودکان و نوجوانان را دائماً به روز کردند و نتیجه این شد که هر استان به تفکیک شهرها و محلات خود داده‌ها را روی نقشه خطرپذیری جانمایی می‌کند.
وی افزود:به عنوان مثال آموزش‌وپرورش شهر تهران می‌داند که مهمترین اولویت خطرپذیری کودکان و نوجوانان چیست و مشخص است در یک شهر و محلات آن چه می‌گذرد و آسیب‌ها و رفتارهای مخاطره‌آمیز به تفکیک دوره تحصیلی چه مواردی هستند.
مدیرکل دفتر مراقبت در برابرآسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش گفت: طبق نقشه خطرپذیری مدارس رفتارهای پرخطر مانند دخانیات، مصرف مواد مخدر، خشونت و گرایش به خودکشی درصدر آسیب‌های اجتماعی دانشآموزان قرار دارد اما در برخی آمارها اعلام می‌شود که یک درصد از دانشآموزان معتاد هستند، سوال ما به عنوان مسئولان آموزش‌وپرورش این است که اعتیاد این افراد چگونه تشخیص داده شده است؟
کیایی با اشاره به اینکه در بحث مصرف مواد مخدر چند دسته داریم به عنوان مثال سوء مصرف مواد، وابستگی به مواد و افراد در معرض خطر یعنی گروهی که دخانیات مصرف میکنند و در خانواده یا محله‌ای زندگی میکنند که سابقه مصرف مواد وجود دارد، افزود: وقتی می‌گوییم یک درصد دانشآموزان معتاد هستند باید بگوییم که آیا آنها یکبار مواد مصرف کرده‌اند، در معرض خطرند یا به مصرف مواد وابستگی دارند. فرض کنیم که این یک درصد مصرف کننده مواد مخدر باشند، حال سؤال این است که آنها را چگونه احراز کرده‌ایم آیا براساس شواهد بالینی مشخص شده که این افراد معتاد هستند یا نتایج پژوهش‌‌های پیمایشی این آمار را ارائه داده است.
وی ادامه داد: آموزش‌وپرورش در رابطه با اینکه برخی دانشآموزان مواد مخدر مصرف میکنند، حرفی ندارد اما ارقامی که اعلام می‌شود باید با تحلیل‌های متمم‌های به کار برده شود.
مدیرکل دفتر مراقبت در برابرآسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش عنوان کرد: اقدامی که دائم در آموزش‌وپرورش انجام می‌شود و امسال هم در دستور کار قرار گرفته این است که به استان‌ها گفته‌ایم از ابزارهای مختلف یعنی داده‌های میدانی، ثبتی، نظرات والدین و کارشناسان استفاده کرده و پس از جمع بندی نتایج آنها را روی نقشه خطرپذیری استان پیاده کنند.
** انرژی آموزش‌وپرورش بر رفتارهای پرخطر
کیایی با اشاره به اینکه طی سال‌های اخیر این کار صورت گرفته است و داده‌ها روی نقشه ثبت شده است، اظهار کرد: براین اساس نقشه خطرپذیری مدارس کشور تهیه شده است و به ما این تحلیل را می‌دهد که به تفکیک مناطق کشور آسیب‌ها را می‌دانیم و به این نتیجه رسیدیم که انرژی آموزش‌وپرورش بر روی رفتارهای پرخطر سرمایه‌گذاری شود.
وی در پاسخ به این پرسش که نقشه خطر پذیری چه استفاده‌ای دارد؟ گفت: در تلاش هستیم تا آن را به سامانه یکپارچه کشوری تبدیل کنیم و در همکاری با سایر دستگاه‌ها و استفاده‌های داخلی به صورت روزآمد موارد را پیگیری کنیم از سوی دیگر پروژه مددکاری اجتماعی یا مدیریت مورد را در مدارس کشور داریم و در قالب آن ابزارهایی به مدارس معرفی شده است از جمله سنجش خطرپذیری و استانداردهای غربالگری روانی و مشاهدات میدانی که براین اساس ادارات آموزش‌وپرورش می‌توانند با کمک این موارد و نظام مراقبت اجتماعی از دانشآموزان (نماد) مداخلات لازم را در بحث آسیب‌های اجتماعی انجام دهند.
** شناسایی و غربالگری آسیب‌های اجتماعی در مدارس
مدیرکل دفتر مراقبت در برابرآسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش با اشاره به اینکه طرح نماد سه بخش شناسایی و غربالگری، آموزش و ارجاع و مداخله را در برمی‌گیرد، ادامه داد: در بخش غربالگری ابزار استاندارد ساخته شده و در اختیار استان‌ها قرار گرفته است. نقشه خطرپذیری، ابزارهای پروژه مددکاری اجتماعی و پروژه نماد قرار است آموزش و پرورش را در مسیری قرار دهند که در آینده نزدیک با برگزاری کارگاه‌های توجیهی و آموزش معلمان آنها را به این توانایی برساند که بدانند چگونه ابزار شناسایی و غربالگری را در مدرسه استفاده کنند تا مداخله به موقع در مدرسه و در صورت نیاز ارجاع به نهادهای همکار صورت بگیرد.
کیایی اظهار کرد: سال گذشته در بین نوجوانان شاهد خودکشی‌هایی بودیم، یکی از مهمترین سرمایه‌گذاری‌های آموزش‌وپرورش در بحث مددکاری اجتماعی است تا پس از شناسایی و غربالگری روانی و خطرپذیری، مداخله مختصر در مدرسه و ارجاع به نهادهای همکار مانند بهزیستی و مراکز بهداشت انجام شود. مراکز بهداشت، بهزیستی، کمیته امداد و سایر نهادها در قالب طرح نماد برای حل ریشه‌ای مشکلات غربالگری، ارجاع و توانمندسازی دانشآموزان با ما همکاری میکنند و تا رسیدن این پروژه به پوشش حداکثری در کشور فعلاً طرح مددکاری مدارس را پیش می‌بریم.
** آموزش معلمان برای رصد و شناسایی آسیب‌های در کمین دانشآموزان
وی در پاسخ به این پرسش که مددکارهای مورد نیاز در مدارس چگونه تأمین می‌شود؟ افزود: در آموزش‌وپرورش قرار است تا جایی که امکان پذیر است تمام همکارانی که ارتباط مستقیم با دانشآموزان و آسیب‌ها دارند را آموزش دهیم و برای پیشگیری باید از تمام ظرفیت‌های مدرسه استفاده کرد و بیشترین تأکید بر کلاس درس و معلمان بیشترین است به دلیل آنکه معلم بیشترین ارتباط را با دانش آموز دارد.
مدیرکل دفتر مراقبت در برابرآسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش ادامه داد: معلم می‌تواند حالات رفتاری دانش‌آموز را در کلاس درس رصد کند، دانش‌آموزی که گوشه گیر است یا دچار تغییرات خلقی شده توسط معلم شناسایی و به مدیر مدرسه گزارش می‌شود و توصیه این است به معلمان آموزش دهیم تا علائم خطرپذیری را در دانشآموزان شناسایی کرده و به مربی پرورشی، مدیر مدرسه یا والدین گزارش دهند تا اقدامات تکمیلی برای دانش آموز صورت بگیرد.
کیایی تصریح کرد: در رابطه با مداخلات مربوط به سلامت روان و اجتماعی، علائم خطر و نوع مداخله را به معلمان آموزش می‌دهیم و در زمینه مددکاری در مدرسه همه کارکنان و بیشتر از همه معلمان باید آموزش ببینند. این آموزش‌ها هم‌اکنون برای روسای ادارات، مدرسان واجد شرایطی که به معلمان در استان‌ها آموزش دهند و کارشناسان استان‌ها برگزار شده است و در تلاش برای برگزاری دوره آموزشی کشوری برای مدیران و معلمان طی ماه آینده هستیم و راهنماهایی در اختیار آنها قرار گرفته است که نحوه مداخله و شناسایی را آموزش می‌دهد.
