وقتی نامی از گروه کودک به میان می آید جز معصومیت و پاکی و گاه هوشمندی مساله دیگری به ذهن نمی رسد، همیشه خصلت های کودکانه و یادآوری آن برایمان خوشایند بوده و در این دوران همیشه حرف از هوشمندی کودکان نسبت به همسالان آنها در سالهای دورتر میزنیم و می گوییم این خصلت کودکان این زمانه است و کودکان نسل آینده قطعا باهوش تر از حال خواهند بود.
این هوشمندی و رشد زودهنگام بخشی حواس کودکان به واسطه قرار گرفتن آنها در معرض وسایل الکترونیک پیشرفته ای است که در هر خانه ای یافت می شود و کودک با هماهنگی ذهن و چشم و بدون هیچ آموزه ای نحوه کار را به خاطر سپرده و در برابر استفاده از این وسایل عکس العمل نشان می دهد.
اینکه هوشمندی کودکان این دوره برای همه پدران و مادران خوشایند است دو جنبه دارد در ابتدا یا از آسیبها غافلند و یا متاسفانه باید گفت از سطح سواد مجازی مناسبی برخوردار نیستند، البته در این نکته منظور از سواد مجازی به هیچ وجه سواد درسی و دانشگاهی نیست.
آسیب هایی که تهدیدی بزرگ برای کودکان در استفاده از این وسایل و ورود آنها به فضای مجازی به شمار می رود والدین را برای مقابله مکلف می کند زیرا هیچ پدر و مادری نخواهند پذیرفت تا عالمانه فرزندانشان را در معرض خطر و تهدید قرار دهند.
حضوری که اساس آن مشکل ساز است
اساسا حضور کودکان و خردسالان در فضای مجازی امروزه و در همه جای دنیا به عنوان یک مشکل مطرح است و باید روشن شود که کودکان از این فضا چه استفاده ای خواهند داشت، حدود و صغور این استفاده کجاست، اگر کودکی در این فضا دچار آسیب شد چگونه باید با آن مقابله کرد و هزاران چرای دیگر...
بر اساس کنوانسیون حقوق کودک افراد کمتر از 18 سال کودک شمرده می شوند اما این رده سنی در بسیاری از کشورها قابل قبول نیست، در ایران سن مسئولیت کیفری و بلوغ برای دختران 9 سال و برای پسران 15 سال تعریف شده است و بنابراین افراد کمتر از 9 و 15 سال در کشورما کودک محسوب می شوند اما در علم روانشناسی نیز تعاریف متفاوتی از سن کودک آورده شده است اما آنطور که برآورد می شود سن کمتر از 12 سال در رده سنی کودکان قرار می گیرند.
بنابراین بر اساس علم روانشناسی جایز نیست افراد کمتر از 12 سال از ابزار الکترونیک و اینترنت استفاده کنند و مشروط بر اینکه این امر کاملا مدیریت شود اما استفاده افراد 12+ از اینترنت نیز بدین معنا نیست که این گروه اینترنت شناور داشته باشند و باید آگاه بود که فضای مجازی تنها اینترنت نیست.
قوانینی که وجود دارد و ندارد!
برای بررسی اجمالی قوانین برخی کشورها و اشاره ای به برخی تهدیدات فضای مجازی برای کودکان به سراغ دکتر سلمان کونانی جرم شناس و آسیب شناس اجتماعی رفتیم.
وی که سالها در حوزه قوانین کشورها در حوزه فضای مجازی تحقیق کرده است به گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان نشست و در خصوص نوع قوانین مجازی به خصوص در حوزه کودک در کشورهای پیشرفته گفت: در بسیاری از کشورها از جمله امریکا، استرالیا، کانادا، روسیه و ... قوانین بسیاری در مدیریت آسیب های مجازی و رایانه ای برای کودکان وجود دارد در حالیکه اساسا در کشور ما این قوانین در مدیریت ورود کودک و نوجوان به فضای مجازی وجود ندارد.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه در حوزه مدیریت کودک در فضای مجازی رویکرد بسیاری از کشورها همانطور که اشاره شد بسیار قابل توجه است، اظهار داشت: ارائه اینترنت در این کشورها متناسب با سن، جنسیت، طبقه اجتماعی و بسیاری از مولفه های دیگر تعریف شده و متاسفانه همانند کشور ما کودکان لجام گسیخته در این فضا حضور ندارند و کاملا در این فضا شناسایی می شوند.
تصویب 20 قانون طی شش سال در مهد فناوری اطلاعا
دکتر کونانی به این موضوع اشاره کرد که در کشورهای پیشرفته و دارای قانون مجازی در حوزه کودک استفاده کل اعضای خانواده از یک دستگاه اینترنت جرم است و اعلام کرد: از سال 2010 تا سال 2016 در ایالات متحده امریکا 20 قانون محدود کننده در حوزه اینترنت به تصویب رسیده است.
این آسیب شناس اجتماعی تاکید کرد: افراد کمتر از 12 سال از تمامی جهان نیاز به استفاده از این فضای لجام گسیخته ندارند زیرا حضور آنها برای این گروه سنی نیز سودآور نخواد بود زیرا دسترسی به فضای مجازی نیازمند سه مولفه صلاحیت، آگاهی و دانش است است و حتی کاربران بزرگسال نیز باید برای استفاده از این فضا به سطحی از سواد مجازی دست پیدا کرده تا از فرهنگ لرزه های اجتماعی پیش رو بگریزند، زیرا مسلح نبودن به این علم عملا استقبال از تهاجم فرهنگی است.
دکتر کونانی تصریح کرد: امریکا در سال 1974 قواینن سایبری خود را به تصویب رساند و تا کنون این قوانین متناسب با شرایط و آسیبها اصلاح می شود در حالی که در سال 68 که اینترنت در ابتدا برای ارتباطات علمی به کشورمان وارد شد و روز به روز نیز بدون برنامه گسترش یافت تا سال 88 یعنی حدود 20 سال بودن قانون از این فضا استفاده می کردیم و در حوزه قوانین از بسیاری از کشورها عفب بودیم.
والدینی که مجرم هستند
وی ادامه داد: در قوانین سایبری سال 88 کشور نیز هیچگونه حمایت از اطفال و پیشگیری از جرم برای این گروه سنی وجود ندارد در حالی که در قوانین امریکا مقرراتی وجود دارد که در آن صریحا اعلام شده قرار دانم اطفال در موقعیت های مجازی جرم است و اگر والدین به این هشدارها توجه نکنند مجرم به شمار می روند.
این جرم شناس گفت: از سویی دیگر در همین قوانین آمده است والدین باید سیستم مجازی کودک را کنترل کنند و نسبت به استفاده کودک از این فضا به مقامات کشورشان پاسخو باشند و اگر گشت زنی در فضای مجازی به کودک آسیب برساند دادگاه می تواند فرزند از از والدینش سلب هضانت کند!
وی همچنین اعلام کرد: در قوانین سایبری استرالیا در حوزه کودک نیز به طور صریح و روشن آورده شده است که در سنینی که اطفال قدرت بلوغ قکری ندارند با ممنوعیت مطلق استفاده از این فضا مواجه هستند و این امر در مدارس هم باید اجرایی شود در حالی که در کشور ما در پیشرفت بی چون و چرا و بدون قانون شبکه های اجتماعی بسیاری از مدارس گفته می شود که اطلاعات مدرسه را از کانال شبکه های اجتماعی ما دنبال کنید آن هم در خطرناک ترین شبکه اجتماعی که تلگرام نام دارد و این عمل در امریکا جرم است.
با جهل فرزندان خود را رها نکنیم
دکتر کونانی با بیان اینکه در استفاده از فضای مجازی ابعاد مختلفی قابل پیگیری است و سیاست های خاص خود را می طلبد، گفت: یکی از این ابعاد اعتیاد سایبری است که بسیار را از جمله اطفال را تهدید میکند از آسیب به ستون فقرات، مشکلات دیداری، بهداشت فکری و .... تا بسیاری آسیب های ذهنی و بهداشتی دیگر که متاسفانه بخش اعظمی از این مشکلات حاصل بازی های آنلاین است.
این جامه شناس تاکید کرد: بازی ها، گشت و گذار سایبری، استفاده از شبکه های اجتماعی و هرگونه استفاده بی برنامه دیگر برای کودک هر کدام به تنهایی بمب اتمی فرهنگی هستند و جای تامل و تاسف دارد که استفاده از موبایل در مدارس در حال شیوع است و مسئولان از مخاطرات آن غافل هستند.
دکتر کونانی در پایان چند توصیه به خانواده ها داشت، نسخت اینکه باید به دنبال افزایش سواد رسانه ای خود باشیم والدین باید سواد رسانه ای شان از فرزندانشان بیشتر باشد، توصیه دیگر آنست که نباید فرزندان خود را با جهل در این فضا رها کنیم، تکلیف والدین اینست که سواد رسانه ای خود را افزایش داده و به معنای واقعی در برابر این موضوع همانند تربیت برای فرزندانشان احساس تکلیف کنند و نکته آخر اینکه فرزندان در فضای مجازی هزاران کیلومتر با پدر و مادرشان فاصله دارند.
و در پایان
برخی کشورها طبق فرهنگ خودشان این دستگاه و فضا را قبضه کرده اند چرا ما این کار را نمی کنیم؟ چرا حواسمان به این فضای غیر قابل کنترل و غیرمنضبط نیست؟ همه ما در هر رده ای مسئول هستیم
