ریزگردهای خوزستان یک بحران زیست‌محیطی است که در استان وجود دارد. در حال حاضر، کانون اصلی تولید این ریزگردها داخل ایران است اما ریزگردهایی که از کشورهای همسایه از جمله عراق وارد خاک ایران می‌شوند شرایط را تشدید کرده‌اند. بخش‌های جنوبی تالاب هورالعظیم و محور اهواز و ماهشهر کانون‌های اصلی تولید ریزگرد در داخل، و جنوب شرقی کشور عراق به دلیل توقف کویرزدایی و نابودی تالاب‌های بین‌النهرین کانون برون مرزی ریزگردها هستند.
مسئولان محیط زیست و کارشناسان این حوزه، منشأ اصلی این بحران را خشک‌شدن بخشی از تالاب هورالعظیم به علت عملیات حفاری وزارت نفت ایران می دانند، معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست منشأ بخش دیگری از این ریزگردها را عراق معرفی می کند. این در حالی است که برخی علل این بحران را فرا منطقه ای می دانند. سازمان هواشناسی ایران نیز با توجه به گزارش داده های دیدبانی منطقه، منشا گرد و خاک را داخلی دانسته و خیزش گرد و خاک را در بخش های جنوبی استان خوزستان می داند و همانگونه که نقشه های تاوایی نشان می دهند، گرد و خاک تولیدشده در سطح زمین، در حد فاصل بین هسته تاوایی مثبت و منفی جابه‌جا می‌شود و این مطلب موید این است که منشأ گردوخاک نمی‌تواند از عراق باشد.
ترکیه؛ متهم ردیف اول تولید ریزگردها
نماینده آبادان در مجلس شورای اسلامی در این باره به همشهری گفت: سدسازی ترکیه، عامل اصلی ایجاد و تشدید ریزگردها در منطقه و نیز در ۱۸ استان ایران ازجمله خوزستان است.
«جلیل مختار» در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری افزود: در حال حاضر کانون اصلی تولید ریزگردها، داخل خود ایران است، اما ریزگردهایی که از کشورهای همسایه ازجمله عراق وارد خاک ایران می‌شوند، شرایط را تشدید می‌کنند. البته علت افزایش ریزگردها در سوریه و عراق، اقدام کشور ترکیه برای ساخت ۲۰ سد در قالب «طرح گاپ» است.
مختار گفت: ترکیه در حال ذخیره 8 برابر آب دجله و فرات در این سدهاست که به طور حتم در سال های آینده ترکیه را به عنوان یک کشور مهم در فروش و بورس آب در جهان مطرح خواهد کرد.
وی اضافه کرد: کاهش میزان ورود آب به دجله و فرات عراق موجب هجوم ریزگردها به خوزستان شده است. در استان الانبار عراق این ریزگردها متصاعد می‌شود و بعد از مدتی در اهواز و آبادن انتشار می‌یابد.
نیاز به تصویب یک لایحه
نماینده آبادان در مجلس در ادامه به لایحه اصلاح قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا اشاره کرد و گفت: اگر این لایحه تصویب شود، تاثیر زیادی در مدیریت ریزگردها خواهد داشت. چون با تصویب این لایحه، ریزگردها آلودگی هوا محسوب خواهد شد. در حالی که در گذشته محسوب نمی‌شد.
مختار گفت: امیدواریم با تصویب لایحه یادشده و با همکاری دستگاه های مربوط، شاهد حذف معضل ریزگردها در کشور و استانمان باشیم.
سه اقدام مهم برای مقابله با ریزگردها
نماینده آبادان در خانه ملت ادامه داد: در لایحه اصلاح قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا، ۳ اقدام مهم برای مقابله با ریزگردها موثر است؛ مالچ‌پاشی که باید در شرح وظایف وزارت نفت و سازمان حفاظت محیط زیست کشور در این لایحه دیده شود کاشت نهال که باید در شرح وظایف دستگاه متولی در نظر گرفته شده و اعتبارات لازم به این منظور اختصاص داده شود و سوم بحث مدیریت آب است.
مختار گفت: در زمینه مدیریت آب، وزارت نیرو باید مکلف شود که سهم آب کشاورزی استان های درگیر ریزگردها را افزایش دهد. چون وارد نشدن آب به تالاب‌های هورالعظیم و شادگان و همچنین زمین‌های کشاورزی موجب تشدید ریزگردها در خوزستان شده است.
منشأ ریزگردها
این نماینده مجلس عنوان کرد: از ابتدای امسال ۹ مورد وقوع ریزگرد داشتیم که ۷ مورد آن منشأ خارجی داشت و ۲ مورد منشأ داخلی.
مختار گفت: در خوزستان ۴۰ نقطه به‌‌عنوان منشأ ریزگردها شناسایی شده که منشأ اصلی آن در شمال، غرب و شرق اهواز و نیز جاده ماهشهر- هندیجان است.
استان های درگیر به کمک خوزستان بیایند
نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی در ادامه گفت: در خوزستان 330 هزار هکتار زمین منشأ ریزگردها وجود دارد که برای مالچ پاشی و نهال کاری این اراضی نیاز به 3 هزار میلیارد تومان بودجه است و امیدواریم استان هایی که با این پدیده درگیر هستند، به کمک خوزستان بیایند.
مختار با انتقاد از اینکه 18 استان کشور درگیر پدیده ریزگردها هستند، بیان کرد: در روزهای اخیر آلودگی خوزستان به 12 برابر استاندارد بین المللی افزایش یافته که تعطیلی مراکز آموزشی را در پی داشته است.
وی اظهار کرد: گذشته از تاثیرگذاری سدسازی ترکیه در افزایش ریزگردها، اختلافات بین 4 کشور ایران، سوریه، عراق و عربستان در این مورد باید برطرف تا از توسعه ریزگردها جلوگیری شود.
نماینده آبادان در مجلس شورای اسلامی افزود: سازمان های بین المللی پیشنهاد تاسیس صندوقی برای مبارزه با ریزگردها بین این 4 کشور داده اند، ولی عربستانی ها به دلیل دشمنی با ایران و اختلافات سیاسی با تشکیل این صندوق موافقت نکردند.
مختار در پایان گفت: البته مجموعه برنامه اقتصادی و اجتماعی به نام scap ایجاد شد و کشورهای عراق، سوریه و عربستان برای مبارزه با ایجاد ریزگردها مکلف به همکاری با دولت ایران شدند.
