«از اول مهر ماه امسال ممنوعیت استفاده از توتون اسانس‌دار و طعم‌دار با ملزم کردن وزارت صنعت اجرا می‌شود.» این جمله‌ای است که خسرو صادقنیت، رئیس اداره سلامت و محیط کار وزارت بهداشت چندی پیش در دهمین جلسه ستاد کشوری کنترل و مبارزه با دخانیات، در مقابل تمام رسانه‌ها اعلام کرد و این موضوع سرتیتر بسیاری از اخبار قرار گرفت. خبری که بسیاری از والدین را خوشحال و بسیاری از عرضه کنندگان قلیان را به شدت ناراحت کرد.
به گفته کارشناسان، صاحبنظران و محققان، دود قلیان مجموعه ای از مواد سرطان زای ناشی از سوختن ذغال است که این مواد عامل اصلی بروز سرطان ریه، بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان های ریه، لب، دهان، حنجره، مری، معده، لوزالمعده، مثانه ، کبد و روده بزرگ به شمار می‌رود. اما با این جود برخی از قلیان‌ها خطرات استفاده از آنها چندین برابر بوده و آن هم قلیان با تنباکوی میوه‌ای است. تنباکوهایی که بر خلاف عطرخوششان مضرات بسیاری داشته و علاوه بر تحریک دستگاه تنفس موجب حساسیت و آلرژی می شوند. پزشکان معتقدند بر اساس بررسی‌های به عمل آمده تنباکوهای میوه ای به دلیل داشتن رطوبت موجب رشد انواع قارچ‌ها و میکروب های کشنده می‌شود و افزودن الکل یا داروهای روانگردان به تنباکوی قلیان‌های میوه‌ای از دیگر خطرات استعمال این قلیان‌ها به شمار می‌رود.
قلیان هست! فراوان‌تر از قبل
کورش از عرضه کنندگان قلیان میوه‌ای که در فرحزاد مشغول کار است در ارتباط با طرحی که وزارت بهداشت اعلام کرده به خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاری فارس گفت: قلیان با تنباکو میوه‌ای یکی از بیشترین قلیان‌هایی است که جوانان به آن علاقه زیادی داشته و ما هم از این مسئله و ارائه اش راضی هستیم. با اجرای ممنوعیت فروش چنین قلیان‌هایی واقعا بازار کار ما کساد خواهد شد و تنها جوانان را به محفل های دورهمی می‌کشاند. چه بسا در منازل و محافل هم می‌توان قلیان با تنباکو میوه‌ای داشت و اجرای این طرح اصلا از میزان علاقه‌مندی‌ها به قلیان کم نمی‌کند پس به نظرم این وزارتخانه به جای آجر کردن نان ما بهتر است یا جلوی واردات یا قاچاق را بگیرد یا حداقل آگاه سازی کند.
حدود 10 سال می‌شود که قلیان‌های میوه‌ای مخالفان جدی دارند؛ مخالفانی که از وجود چند هزار ماده سمی در تنباکوی آنها خبر داده‌اند و حالا هم پای روانگردان‌ها و حشیش و ... هم در میان آن باز شده است.
عامل مرگ قابل پیشگیری را از خود دور کنید
علی اکبر سیاری، معاون بهداشت وزیر بهداشت در مورد عوارض قلیان‌های میوه‌ای گفت: مصرف دخانیات، مهمترین عامل مرگ‌های قابل پیشگیری است .تنباکو و توتون حاوی بیش از 4 هزار ماد ه شیمیایی است که بیش از 40 نوع از آنها مواد محرک یا سمی و سرطان زا هستند.سیگاری‌های بزرگسال، به طور متوسط بیش از 13 سال از زندگی خود را بدلیل مصرف سیگار از دست می‌دهند و تقریبا 50 درصد سیگاری‌ها از بیماری‌های مرتبط با تنباکو می‌میرند.
سیاری افزود: جزء اعتیاد آورسیگار، نیکوتین است که با اثر بر دستگاه اعصاب مرکزی سبب اعتیاد می‌شود. نیکوتین سیگار و تنباکو، به سرعت جذب جریان خون می‌شود و ظرف 30 ثانیه به مغز می‌رسد و روی سلول‌های عصبی آن اثر می‌گذارد.
معاون وزیر بهداشت، میانگین سن شروع سیگار در کشور در مردان را 19 سال و در زنان را 21 سال ذکر کرد و اظهار داشت: میانگین تعداد سیگار مصرفی در کل کشور در روز بین 14-13 عدد و میانگین گروه سنی هم بین 65- 15 سال است.همچنین مصرف دخانیات، سبب افزایش خطر بسیاری از بیماری‌ها نظیر بیماری‌های قلبی- عروقی، سکته مغزی،پوکی‌استخوان، دیابت، ناراحتی و عفونت‌های تنفسی، اختلالات عروقی و زخم‌های معده می‌شود.
وی بیان کرد:احتمال ناتوانی جنسی مردان سیگاری، حدود دو برابر بیش از مردان غیر سیگاری است.در زنان، کشیدن سیگار، می‌تواند منجر به نازایی و ایجاد مشکلاتی در حین حاملگی شود.زنانی که سیگار می‌کشند بیشتر دچار نازایی، حاملگی خارج رحمی، سقط خود به خودی و زایمان جنین مرده می‌شوند.
معاون وزیر بهداشت خاطر نشان کرد: دخانیات، خطر انواع سرطان‌ها از سر تا پا را زیاد می‌کند که سرطان‌های سر و گردن، سرطان‌های ادراری مانند مثانه و کلیه، و سرطان خون از جمله این سرطان‌ها است.
سیاری گفت: قلیان را براحتی به خانه‌های خود راه ندهید. خطرات قلیان به مراتب بیشتر از سیگار است. توتون قلیان، بسیار نامرغوب است و مواد مصنوعی افزودنی به آن گازهای سمی زیادی تولید می‌کند.
تنباکوی میوه‌ای و هزار و یک عوارض
به گفته معاون وزیر بهداشت، قلیان 400 ماده سمی و سرطان زا دارد. تنباکوهای میوه‌ای علاوه بر این 400 نوع سم ، مواد مضرتری دارند که از پوست میوه تخمیر شده با مواد افزودنی تهیه می‌شوند و می‌توانند باعث آلرژی، آسم و حساسیت شوند.
سیاری تاکید کرد: نیکوتین که ماده اعتیاد آور تنباکو است، باعث می‌شود فردی که قلیان می‌کشد برای تامین نیاز خود در طول زمان قلیان بیشتری بکشد.
به گفته او، افراد هنگام کشیدن قلیان، پک‌های عمیق‌تری می‌کشند و همچنین مدت زمان زیادتری را صرف می‌کنند در نتیجه، یک قلیان ده‌ها برابر یک سیگار، دود و گاز وارد ریه می کند.
سیاری افزود: هروعده قلیان معادل 100-50 نخ سیگار است.افرادی که سیگار می‌کشند بیشتر از سیگاری‌ها، مستعد اعتیاد به مواد مخدر و حشیش می‌شوند.
به گفته معاون وزیر بهداشت، انتقال عفونت‌هایی از قبیل سل، ویروس تبخال، میکرب هلیکوباکترپیلوزی( عامل زخم معده) هپاتیت و ویروس‌های عامل عفونت‌های تنفسی و سرماخوردگی و بیماری‌های روده ای تنها بخشی از بیماری‌هایی است که همگی از طریق مصرف قلیان مشترک انتقال می‌یابد.
اولتیماتوم وزارت بهداشت به ارائه کنندگان قلیان میوه‌ای
رئیس اداره سلامت و محیط کار وزارت بهداشت در دهمین جلسه ستاد کشوری کنترل و مبارزه با دخانیات، گفت: ممنوعیت استفاده توتون از اسانس و طعم با ملزم کردن وزارت صنایع از اول مهر 95 انجام خواهد شد.
وی افزود: ممنوعیت واردات سیگارهای الکترونیک تذکر برای اجرای قانون در صدا و سیما و نمایش تصاویر گمراه‌کننده روی بسته‌های تنباکو را که با تصاویر میوه بوده را داشته‌ایم همچنین در مطالعه 100 فیلم سینمایی میزان نمایش مصرف مواد دخانی 10 برابر و در زنان تا 20 برابر افزایش یافته است.
رئیس اداره سلامت و محیط کار وزارت بهداشت ادامه داد: متأسفانه در فروشگاه‌ها برای تبلیغات مواد دخانی از قفسه‌های فروش استفاده می‌کنند و تصاویر گمراه‌کننده الصاق می‌کنند که در این مورد 4 هزار مورد تخلف و 88 مورد تعطیلی داشته‌ایم.
صادقنیت گفت: جریمه تخلفات از 200 هزار تا 22 میلیون تومان افزایش یافته است هر چند مصرف سیگار رشد چندانی نداشته است اما نگرانی از عرضه قلیان را داریم. در نتیجه تغییر اساسنامه قهوه‌خانه‌داران و عدم ارایه جواز جدید را پیگیری کرده‌ایم.
وی افزود: در بررسی تنباکوهای عرضه شده و معسل مشخص شد که 80 درصد حاوی مواد شیمیایی بوده و 20 درصد آنها که تنباکو داشته‌اند از بدترین مواد استفاده شده است این مواد که درجه سه بوده، حاوی مواد روانگردان،حشره‌کش‌ها، قارچ، حلا‌ل‌های آروماتیک، بنزین، جیوه و سرب بوده است و در ناحیه فرحزاد در بازرسی از قهوه‌خانه‌ها یک وانت گراس و حشیش کشف شد.
رئیس اداره سلامت و محیط کار وزارت بهداشت تصریح کرد: در دکه‌های مطبوعاتی نیز فروش سیگار را داریم به صورت نخ‌فروشی و انواع مارک‌های فریبنده وجود دارد.
صادقنیت گفت: با آغاز هفته مبارزه با دخانیات 1600 مورد بازرسی انجام شد که طی آن 189 اخطار به تعطیلی، پلمب 100 مرکز غیرمجاز عرضه‌کننده مواد دخانی و 150 مرکز نیز به دادسرا معرفی شدند.
حریرچی: افزایش مطالبات اجتماعی مهمتر است
اما با وجود اعلام قبلی ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت در نشست خبری روز گذشته در خصوص طرح جمع‌آوری تنباکوهای میوه‌ای، گفت: اماکن عمومی تعریف دارد و نحوه نظارت بر آنها مشخص است مثلاً ما هیچ گاه ادعا به جمع‌آوری قلیان‌ها از سطح پارک‌ها نکرده‌ایم زیرا ارگان مسئول باید اقدامات لازم را با توجه به مصوبه انجام دهند البته نظارت مستقیم در این طرح بر عهده ما است.
وی گفت: برای رسیدن به این هدف مهمترین وسیله افزایش مطالبات اجتماعی است. هیچ دولتی با جریمه و مأمور گذاشتن نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد بلکه باید در محیط‌های اجتماعی مطالبات مردمی به وجود آید همچون بستن کمربند ایمنی که فرهنگ ایمنی مردم بالا رفت. اجرای طرح جلوگیری از مصرف قلیان در اماکن عمومی نسبت به گذشته بهتر شده اما به ایده‌آل نرسیده است.
دلیل اجرایی نشدن طرح چیست؟
البته برخی از رسانه‌ها از شکایت عرضه کنندگان و تولید و واردکنندگان این محصولات از وزارت بهداشت خبر داده‌اند که این موضوع ممکن است دلیل این عقب نشینی وزارتخانه سلامت باشد.
مشاهدات عینی خبرنگار فارس از تعداد زیادی محل عرضه قلیان در تهران نشان می‌دهد، عرضه قلیان میوه‌ای همچنان با قوت خود باقی است و جوانان زیادی را طعمه خود کرده به طوری که مرگ را چندین قدم بلند به آنها نزدیک کرده است. حال باید مسئولان وزارت بهداشت پاسخگو باشند که چرا علیرغم ادعاهای مطرح شده برای جلوگیری از ممنوعیت فروش و ارائه قلیان میوه‌ای این مسئله نه تنها محقق نشده بلکه بیشتر از قبل هم شده است؟!
