در سالهای اخیر باتوجه به شیوع بیماری های غیرواگیر، مقامات تصمیم گیر ایران هم راستا با سازمان جهانی بهداشت برنامه های متعددی را برای مبارزه با این بیماری ها تدوین کرده و تا کنون نیز برنامه های کارشناسی علمی و درخور توجهی اجرا شده ولی از میان تمام بیماری های غیرواگیر، سرطان بیش از همه توجه مسئولین و مردم را به خود جلب کرده است.
شیمی درمانی یکی از درمان های شناخته شده و پررونق سرطان های مختلف است که باتوجه به افزایش شیوع سرطان در حال حاضر، به نظر میرسد شیمی درمانی از فاز درمانی خارج شده و به یکی سودآورترین تجارت های حوزه پزشکی تبدیل شده است که متاسفانه حتی برخی از مسئولین نه تنها در ایران بلکه در جهان نیز فریب خورده افراد سودجو در بحث داروهای این حوزه هستند.
اما در این میان بیش از همه، بیمار است که بی اطلاع از همه جا برای بهبودی تن به هر درمان دردآور و پرهزینه ای می دهد غافل از اینکه امروزه برخی داروهای جدید شیمی درمانی فقط دارونماهایی هستند که هیچ اثری جز پر کردن جیب سودجویان ندارد.
همه ما در جمع خانواده، فامیل و یا دوستان و آشنایان حداقل یک بیمار سرطانی را می شناسیم که شیمی درمانی شده تمام امیدش برای زندگی ... اما بهتر است بدانیم و بدانند که شیمی درمانی واقعی چیست و چه وقت باید انجام داد؟ به کدام داروهای شیمی درمانی برای زنده بودن و خوب زندگی کردن می توان تکیه کرد؟ و پاسخگویی به سوالاتی از این دست جز با آگاهی امکان پذیر نخواهد بود.
سرطان، همراه قدیمی بشر
محمدرضا قوام نصیری رییس انجمن رادیوتراپی آنکولوژی ایران، با اشاره به اینکه سرطان به عنوان یکی از بیماری های غیرواگیر و شایع جامعه کنونی توجه نظام سلامت را به خود جلب کرده است، تصریح کرد: به رغم اینکه سرطان یکی از قدیمی ترین بیماری های همراه بشر از ابتدا است، ولی علم آنکولوژی در میان علوم بالینی پزشکی قدمت زیادی ندارد و یکی از شاخه های جوان و رو به پیشرفت علم پزشکی است.
وی ادامه داد: با توجه به این امر باید گفت که رشته های دیگر پزشکی و بالطبع مدیران بخش سلامت فعلا احاطه کامل و تصویر روشنی از آنکولوژی پیدا نکرده اند و در نتیجه سیاست های کلان در این بخش می تواند با آسیب های جدی همراه باشد.
رییس انجمن رادیوتراپی آنکولوژی ایران درمان های غیر جراحی سرطان (رادیوتراپی و دارو درمانی) را به لحاظ قیمتی و بار مالی بسیار گران خواند و گفت: برنامه ریزی سیاست های کلان بدون توجه به اقتصاد درمان سرطان و حضور کارشناسان این حوزه،هدر رفت منابع در این بخش تمام سیاست های وزارت بهداشت را در بخش های دیگر تحت تاثیر قرار خواهد داد و اتخاذ سیاست آزمون و خطا عوارض جدی در بحث سلامت و صنعت بیمه کشور خواهد داشت.
شیمی درمانی های بی اثر و پرهزینه
قوام نصیری از اختصاص سهم 15 درصدی داروهای شیمی درمانی نسبت به مصرف کل داروهای کشور خبر داد و اظهار کرد: هزینه داروهای شیمی درمانی طبق آمار مراجع رسمی، مبلغی بالغ بر ۱۵۰۰ میلیارد تومان در سال است که به نسبت جمعیت کشور چنین مصرفی خارج از قاعده و سرسام آور است.
احمد عامری عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی ، شیمی درمانی را یکی از درمان های سیستمیک و عمومی خواند و افزود: داروهای مورد استفاده برای درمان سرطان انواع متفاوتی از قبیل داروهای اولیه شیمی درمانی، داروهای هورمونی، تارگت ها و برخی از داروهای نوین و گران قیمت به نام ایمونوتراپی دارند.
وی اثربخشی داروهای اولیه شیمی درمانی بسیار بهتر از برخی داروهای جدید دانست و گفت: با توجه به افزایش شناخت انسان از سرطان، سیستم های ایمنی در برابر این بیماری و همچنین داروهای مختلف برای اثربخشی روی مسیرهای مختلف درمانی کشف شده اند.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی بیان کرد: داروهای جدید شیمی درمانی که تعداد آنها رو به افزایش است نسبت به داروهای اولیه از اثربخشی پایین تری برخوردار بوده و تنها تعداد محدودی از آنها را می توان موثر در بهبودی و افزایش طول عمر بیمار دانست.
شیمی درمانی، درمان یا تجارت؟
رییس انجمن رادیوتراپی آنکولوژی ایران با بیان اینکه سپردن تولیت سرطان به رشته تخصصی کلینیکال آنکولوژی نقش مهمی در کاهش مصرف بی رویه داروهای شیمی درمانی دارد، ادامه داد: از نظر انجمن حدود نیمی از مصارف داروهای شیمی درمانی کشور، مبنای علمی نداشته و بدون اندیکاسیون های علمی تجویز می شود.
عامری ابراز داشت: با توجه به بررسی ها درباره 12 داروی شیمی درمانی مورد تایید FDA که عمدتا تولید آمریکا است، تنها 3 دارو موجب افزایش مدت کوتاهی در طول عمر بیمار شده بود. بر این اساس هزینه های گزافی برای تهیه این داروهای کم اثر و یا بی اثر بر بیمار و سیستم بهداشتی کشور تحمیل می شود که اصلاح آن نیاز به مدیریت مسئولین در ورود داروها و صرف هزینه های آن دارد.
وی در ادامه با اشاره به پرداخت 90 درصد هزینه های دارویی توسط دولت و همچنین سرانه پایین کشور،بیان کرد: بر اساس شرایط موجود مسئولین باید توجه ویژه ای به واردات داروهای شیمی درمانی داشته و درگیر تجارت این حوزه نشوند چراکه به دلیل عدم وجود گاید لاین مشخصی برای این داروها،در بسیاری مواقع تجویز و مصرف داروهای بی مورد شیمی درمانی موجب می شود بیمار از درمان های ساده و اولیه خود نیز به خاطر هزینه های بالا دست بکشد.
شیمی درمانی، تنها راه درمان سرطان نیست
قوام نصیری تاثیر شیمی درمانی در بهبود تومورهای بدخیم را حدود 10 درصد خواند و اظهار کرد: اگر داروهای شیمی درمانی بدون تلفیق مناسب با رادیوتراپی استفاده شود، کارکرد درمانی قطعی نخواهد داشت و بیماران پس از مدت کوتاهی دچار عود می گردند و مجددا دور باطل مصرف داروهای شیمی درمانی برای تسکین این بیماران و افزایش موقتی و کوتاه طول عمر آنها شروع می گردد.
وی احداث 30 تا 40 مرکز رادیوتراپی آنکولوژی منطبق بر معیارهای مراکز سرطان تیپ ۲ برای ارائه خدمات درمانی طبق گاید لاین های علمی آنکولوژی را در صرفه جویی مصرف داروهای شیمی درمانی کشور بسیار موثر خواند و گفت: در سیاست های درمان سرطان، مراکز رادیوتراپی-آنکولوژی دارای ارزش استراتژیک است.
رییس انجمن رادیوتراپی آنکولوژی ایران ادامه داد: اصلی ترین پایه درمان غیر جراحی تومورهای بدخیم، رادیوتراپی است و غفلت از این مسئله موجب توسعه بیهوده تخت های شیمی درمانی و به دنبال مصرف بیشتر داروهای شیمی درمانی می شود.
عامری عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به تجویز حدود نیمی از داروهای شیمی درمانی توسط آنکولوژیست ها و نقش آنها در تدوین گایدلاین های مشخص این حوزه، تصریح کرد: همکاری وزارت بهداشت در قسمت آنالیزهای اقتصادی با انجمن رادیوتراپی آنکولوژی نتایج خوبی از جمله تدوین گایدلاین های جامع و کامل را در برخواهد داشت.
وی در ادامه گفت: متاسفانه بیش از یک سال است که وزارت بهداشت از مسئولین و اعضای انجمن برای ساماندهی به اوضاع داروهای شیمی درمانی هیچ دعوتی نکرده است.
قوام نصیری افزود: وزارت بهداشت و سیستم های علمی دانشگاهی کشور نباید از قوانین و سیاست های ارائه شده توسط علم آنکولوژی و کارشناسان آن تخطی نمایند که در غیر این صورت و با توجه به مطالبی که عنوان شد، به تدریج وارد بیراهه ای می شود که انتهای آن جز هرز رفتن سرمایه های سلامت و داروهای گران قیمت شیمی درمانی از کلیه و کبد بیماران، بدون تاثیر مورد انتظار در میزان بهبودی آنها نخواهد بود.
به فکر افزایش کیفیت زندگی بیماران باشید
کاش چوب جادویی وجود داشت تا بتوان با گفتن یک ورد درد را از وجود بیماران سرطانی خارج کرد. این چوب جادویی هرچند نامرئی امروز در دست پزشکان و متخصصین درمان بیماری سرطان و به ویژه متخصصین رشته کلینیکال آنکولوژی است. و از این رو باید از تخصص و توانایی پزشکان این رشته برای اصلاح وضعیت مشکلات حوزه شیمی درمانی و رادیوتراپی و همچنین برای افزایش کیفیت زندگی بیماران بهره گرفت.
تاسیس مراکز رادیوتراپی - آنکولوژی استاندارد نسخه کلانی است که کارشناسان برای تحقق اقتصاد مقاومتی در بحث سرطان ارائه می کنند. این مراکز با داشتن درمان موثری به نام رادیوتراپی و مصرف منطقی داروهای شیمی درمانی در کنار رادیوتراپی، علاوه بر درآمد زایی برای نظام سلامت بهترین نتیجه را در نتایج درمانی حاصل در بیماران مبتلا به سرطان در کشور خواهد داشت.
باید اذعان داشت هدف تمام گروه های پزشکی و وزارت بهداشت، افزایش طول عمر و بهبود کیفیت زندگی بیماران است ولی قطعا رفع مشکلات هر حوزه ای کارشناسان و متخصصین همان رشته را می طلبد.
