مجموع درآمد سالانه گدایان در تهران بدون احتساب مالیات بر درآمد و عوارض شهرداری، نزدیک به 500 میلیارد تومان است. درآمدی که از مجموع صدقات جمع‌آوری شده درکمیته امداد امام خمینی(ره) در سال گذشته که 270 میلیارد تومان بوده بیشتر است.یعنی به عبارتی این گدایان روزانه بین یک تا یک میلیارد و 500 میلیون تومان درآمد دارند.
در آیات الهی و روایات با وجود اینکه تاکید بر صدقه و اکرام فقیران آمده اما نشانه‌های محکمی از مذموم بودن عمل تکدی‌گری وجود دارد به گونه‌ای که صدقه برای سائل حرام اعلام شده است.
در قانون مجازات اسلامی نیز براساس ماده 712 و ،713 تکدی‌گری جرم محسوب می‌شود بنابراین بهتر است در مواجهه با این افراد، از برخورد قهری و خشونت آمیز و دادن پول به آنها پرهیز کرد.
تکدی‌گری که در حال حاضر به شغلی پردرآمد تبدیل شده چهره شهر را از آراستگی خارج کرده به همین دلیل هرازچندگاهی برخورد و جمع آوری این افراد بیش از گذشته در فضای رسانه ای پررنگ می شود، موضوعی که البته به گفته مسئولان سازمانهای حمایتی، هیچ گاه فراموش نمی شود.
شناسایی سالانه 1300 کودک گدا در پایتخت
حبیب‌الله مسعودی فرید معاون اجتماعی سازمان بهزیستی در رابطه با ساماندهی متکدیان در کشور به فارس می گوید: قانونی در رابطه با بحث متکدیان در سال 87 داریم که اصل کار با فرمانداری و استانداری و محوریت این امر به شهرداری‌ها داده شده است و شهرداری طبق قانون باید متکدیان را در مکان‌های موقتی نگهداری کند تا از نظر بیماری‌های واگیر وضعیتشان مشخص شود یا اینکه سابقه جرم و بزهکاری نداشته باشند.
وی ادامه می دهد: چند سال پیش وقتی شهرداری این اقدام را انجام داد مشخص شد که فقط 17 درصد از متکدیان جمع‌آوری شده نیازمند واقعی بودند طبق قانون هر دستگاهی موظف به رسیدگی به بخشی از این متکدیان است مثلاً کمیته امداد به در راه‌ماندگان رسیدگی می‌کند و بهزیستی به کودکان زیر 18 سال، سالمندان و معلولان متکدی رسیدگی می‌کند و چنانچه مجرم باشد قوه قضاییه، مسؤول است.
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی می گوید: افرادی که به عنوان متکدی فعالیت می‌کنند معمولاً مدارک هویتی ندارند و هویت دیگری را برای خود معرفی می‌کنند. این افراد مجهول‌الهویه هستند یا مثلاً سالمندی است که آلزایمر دارد، یا به عمد می‌گوید که نمی‌داند چه کسی است به همین دلیل باید حتماً این افراد احراز هویت شوند و صرفاً دانستن کد ملی آنها کفایت نمی‌کند.
وی ادامه می دهد: بنابراین بررسی‌های اولیه برای متکدیان مهم است و پس از آن به سمت دستگاه‌های متولی هدایت می‌شوند ما در سازمان بهزیستی برای ساماندهی بیش از 60 درصد این متکدیان که غیرتهرانی هستند حمایت‌های لازم را برای سالمندان، بیماران مزمن روانی و کودکان داریم. این افراد را پس از شناسایی به استان‌های مربوطه می‌فرستیم تا ساماندهی شوند.
وی در مورد کافی بودن مراکز نگهداری آنها، می گوید: برای کودکان خیابانی 37 مرکز داریم این در حالی است که بیش از 90 درصد آنها با پدر و مادر خود زندگی می‌کنند بنابراین باید مددکاری اجتماعی برای آنها انجام شود و به صرف اینکه در خیابان هستند نمی‌توانیم آنها را بگیریم و به مراکز خود بفرستیم. در حوزه سالمندان و بیماری مزمن روانی نیز ساماندهی را به استان‌های مربوطه واگذار کرده‌ایم.
فرید می گوید: در تهران سال گذشته در بحث معلولان و سالمندان متکدی 300 نفر از شهرداری به سازمان بهزیستی سپرده شد که اغلب متکدیان بی‌خانمان بودند.در بحث کودکان زیر 18 سال نیز سالانه حدود 1300 نفر فقط در تهران در بحث تکدی گری از خدمات ما بهره‌مند می‌شوند که ممکن است خدمات را به صورت روزانه یا شبانه‌روزی دریافت کنند.
روشهای جدید گدایی
اگر چه در سال های نه چندان دور، شیوه مرسوم گدایی این بود که مرد یا زنی با لباس های کهنه و پاره با بوی نامطبوع دستان سیاه و کثیفش را به سوی عابران دراز می کرد، حالا اما شیوه های تکدی گری هم در عصر پیشرفت علم و تکنولوژی با نوآوری هایی همراه بوده است.
یکی مقابل در بیمارستان و درمانگاه، نسخه به دست، شفای فرزندش را از مردم طلب می کند و با خواهش و تمنا که پول خرید دارو ندارد. دیگری فرزند به ظاهر بیمارش را به دوش کشیده و دستان خود را مقابل هر عابری دراز می کند و آن یکی سر چهار راه ها یا اسپند دست گرفته و برای رفع قضا و بلا رانندگان دود می کند یا با دستمال کثیفش، شیشه های خودروهای پشت چراغ قرمز را تمیز می کند تا از این رهگذر کاسبی کند! همچنین عده ای دست و پای خود را زخمی و بعضا پانسمان شده به معرض دید عابران در پیاده روها می گذارند و بعضی هم نوازندگی را برای کاسب شدن از احساسات مردم انتخاب می کنند.
برخی اما خوش تیپ گدایی می کنند، شیک می پوشند و کیف به دست در ترمینال ها، از مسافران می خواهند تا به او کمک کنند تا به شهرش برگردد. با اعتماد به نفس و مودبانه می گوید؛ ده هزار تومان کم دارم تا بلیت تهیه کنم یا کیفم را گم کرده‌ام.
کار در واگن‌های مترو، اتوبوس‌های بی‌آرتی، سر چهارراه، قهوه‌خانه‌ها، اماکن تجاری و رفاهی و... هنر و تخصصی لازم دارد که با چاشنی سماجت، پشتکار، صبوری و قدرت برانگیختن حس ترحم دیگران همراه می شود.
گدایانی که امروز به گفته فرماندار تهران،درآمدی بین سه تا 30 میلیون تومان دارند و شبکه‌های مختلف از آنها بیگاری کشیده و سود به جیب می‌زنند.
عزم شهرداری برای جمع‌آوری متکدیان و 12محور آلوده در تهران
مجتبی عبداللهی، معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران از عزم جدی شهرداری برای جمع آوری متکدیان و لزوم همراهی دستگاه‌های مختلف همچون بهزیستی خبر داده و می گوید: 12 محور آلوده همچون میدان توحید، شناسایی و با مشارکت پلیس و سایر دستگاه‌ها نسبت به جمع آوری متکدیان اقدام کرده‌ایم و طی یک هفته حدود 800 نفر ساماندهی شدند و این در حالیست که تعدادی از آنها که حدود 5 درصد هستند را اتباع خارجی تشکیل می‌دهند. با رایزنی‌های انجام شده با اداره اتباع مقرر شد این افراد به کشور خود برگردانده شوند و همچنین متکدیان معتاد نیز به کمپ‌ها معرفی شدند و کودکان کار نیز به بهزیستی تحویل داده شدند.
وی با بیان اینکه مردم در خصوص جمع آوری متکدیان از شهرداری و پلیس مطالبه دارند، ادامه می دهد: این در حالیست که بهزیستی، ستاد کمیته امداد، ستاد مبارزه با مواد مخدر، استانداری و فرمانداری نیز باید پای کار آمده و قانون همه وظایف دستگاه‌ها را مشخص کرده است و شهرداری بخشی از این زنجیر است.
مافیای تکدی‌گری با درآمدهای میلیونی
عبدالرضا عزیزی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس به فارس می گوید: توقع متکدیان بالا رفته، افرادی که در سازمانهای حمایتی هستند ماهی 50 تا 100 هزار تومان می‌گیرند در حالی که متکدیان در قالب گروههای مافیایی ماهانه 2 تا 3 میلیون درآمد دارند.
وی معتقد است در جامعه باید فرهنگ‌سازی انجام شود و مردم اگر می‌خواهند کمکی کنند به سازمان بهزیستی و کمیته امداد بدهند تا به درستی اجرا شود. نباید مردم به متکدیان خارجی یا مافیا کمک کنند که هر روز قوی‌تر و بیشتر شوند مردم باید یاد بگیرند در خیابان به متکدیان کمک نکنند چون 90 درصد افرادی که گدایی می‌کنند نیازمند واقعی نیستند.
طبق قانون سازمانهایی برای سروسامان دادن به متکدیان تعریف شده اند که سازمان شهرداری،بهزیستی، فرمانداری و کمیته امداد از آن جمله است اما گویا کمیته امداد نسبت به جمع‌آوری آنها وظیفه ای ندارد.
فتاح: کمیته امداد وظیفه ای ندارد/معاون فتاح: آمادگی حمایت داریم
در این میان پرویز فتاح،رییس کمیته امداد امام خمینی(ره) می گوید: کمیته‌امداد در زمینه جمع آوری متکدیان مسئولیتی نداشته و ندارد اما فاطمه رهبر معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد معتقد است که این سازمان آمادگی حمایت از متکدیان را دارد و می تواند آنها را توانمند کند.
فتاح می گوید: در طرح جمع‌آوری متکدیان و معتادان متجاهر چنانچه هرکدام از دستگاه‌ها فرد نیازمندی را به کمیته امداد معرفی کنند، آن ها را تحت پوشش خواهیم گرفت، اما در زمینه جمع آوری متکدیان مسئولیتی نداشته و نداریم.
فتاح در پاسخ به آنکه بر اساس ماده 7 قانون ساماندهی متکدیان ، مصوب شورای عالی اداری کشور کمیته امداد امام خمینی (ره) موظف است ضمن هماهنگی با مسوول مجتمع اردوگاهی، پوشش حمایتی و هدایتی لازم را برای افراد نیازمند، گم شده، متواری، درمانده و در راه مانده برقرار کرده و شرایط و زمینه بازگشت آنان به زندگی عادی را فراهم کند، می گوید: مسئله جمع آوری متکدیان از ابن سبیل ها و در راه ماندگان جدا است در حال حاضر کمیته امداد در شهر تهران دارای 3 محل اسکان موقت ویژه در راه ماندگان است.
وی می گوید: افرادی که به هر دلیلی اعم از تمام شدن و یا دزدیده شدن پول، همراهی با بیمار و... نیازمند اسکان موقت در تهران هستند را به طور موقت در این محل‌ها اسکان خواهیم داد و تامین غذای آن ها نیز با کمیته امداد خواهد بود و به طور رایگان به شهرستان خود اعزام خواهند شد.
رییس کمیته امداد امام خمینی(ره) می افزاید: موضوع در راه ماندگان با متکدیان تفاوت دارد، زیرا بعضا متکدیان غیر ایرانی بوده یا دارای شرایط پیچیده ای هستند که برای حل و ریشه یابی مسائل آنها نیاز است تا نهادی چون نیروی انتظامی ورود کند.
جولان متکدیان بنگلادشی و پاکستانی در کشور
فاطمه رهبر معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد در رابطه با وظیفه کمیته امداد برای حمایت از افراد در راه مانده که به تکدی‌گری روی می‌آورند، به فارس می گوید: کودکانی که دستفروشی می‌کنند، اغلب اتباع خارجی هستند از کشورهای بنگلادش و پاکستان به ایران آمده‌اند که باید برای آنها برنامه‌ریزی امنیتی شود.
رهبر می افزاید: مسئول و متولی جمع‌آوری متکدیان نیروی انتظامی و شهرداری است تا سطح شهر آراسته شود. اما پس از جمع‌آوری نیاز به پالایش و غربالگری سلامت دارند که سازمان بهزیستی ورود می‌کند.
وی ادامه می دهد: ما هم آمادگی خود را اعلام می‌کنیم در هرجا که نیاز باشد بخشی از این متکدیان بیایند و تحت حمایت کمیته امداد قرار گیرند و ما طی فرایندی که برایشان انجام می‌دهیم آنها را توانمند خواهیم کرد.
آنچه مسلم است در کنار نقش موثر رسانه‌ها در آگاه سازی، مردم باید بدانند که بسیاری از این متکدیان نه تنها وضعیت نامناسبی ندارند بلکه تکدی‌گری را به عنوان یک شغل انتخاب کرده و درآمدهای نجومی کسب می‌کنند در نتیجه برای کمک به زیباسازی چهره شهر، تضعیف روحیه گداپروری و حفظ عزت نفس در جامعه در صورت مواجهه با این افراد بهتر است به جای دادن پول، به سازمانهای متولی معرفی شوند.
