مصرف قلیان و شیوع آن در میان دختران،پسران،جوانان و نوجوانان از نارسایی ها و رفتارهای غلطی به شمار می رود که متاسفانه برای برخی به جزئی از امور روزمره مبدل شده است.
اساسا مصرف قلیان از دیرباز در جامعه ایرانی مرسوم بوده،اما همانند دوران کنونی استعمال آن در میان جوانان و نوجوان رواج نداشت و به واقع قشر خاصی از جامعه به استفاده از آن مبادرت می ورزیدند.
در دوران قدیم،تنوع نامیمون تنباکوها با عصاره های مصنوعی پرتقال،هلو،آدامس،عسل،هندوانه و...شایع نبود و هرآنچه بود با همه مضراتش،تنباکوهای اصفهان،کاشان و...بود که بصورت سنتی در میان قلیان کش ها رواج داشت،اما امروز کمتر شاهدیم که پای در محدوده ای از تجمعات انسانی بگذاریم و بوی انواع و اقسام میوه ها به مشام نرسد،میوه هایی که تنها بوی خوش دارند و در باطن بر کوس مرگ می کوبند.
در طول یک دهه گذشته و با توجه به سیر صعودی مصرف قلیان در میان بخش هایی از جامعه و بخصوص قشر جوان، طرح ها و اقدامات سلبی و عملیاتی بسیاری برای مهار وکنترل این پدیده شوم اجرایی شده که هیچکدام با نتیجه قطعیِ موثر همراه نبوده است.
تجربه نشان داده برخوردهای قهرآمیز با مراکز توزیع قلیان،کنترل کننده این مواد دخانی بسیار خطرناک نبوده و تنها به زیرزمینی شدن آن و کشاندن بساط تنباکو،زغال و قلیان به پارک ها،بوستان ها،کوه،دشت،طبیعت و حتی مجتمع های مسکونی و منازل کمک کرده است.
به نظر می رسد در کنار لزوم اقدامات سلبیِ دستگاه های نظارتی برای مهار و کنترل مصرف قلیان،اقدامات فرهنگی نیز اصلی تعیین کننده و حائز اهمیت به شمار می رود که می تواند بصورت خودجوش،با رسوخ در اذهان و افکار عمومی از قبح زدایی آن جلوگیری کند.
پویش قلیان ها را گلدان کنیم یکی از رویکردهای فرهنگی به شمار می رود که در صورت موفقیت و حصول نتیجه از هزینه های اجتماعی،اقتصادیِ بسیاری پیشگیری می کند و حتی ضریب سلامتِ روحی و جسمی جوانان را تقویت می کند.
*دعوت وزارت بهداشت و درمان برای پیوستن خانواده ها به پویش
شهرام رفیعی فر،رئیس اداره ارتقای سلامت وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی در خصوص فعالیت پویش مذکور عنوان کرد:این فراخوان همچنان استمرار خواهد داشت و وزارتخانه مورداشاره نیز از طریق فضای مجازی خانواده ها را به پیوستن به این پویش(قلیان ها را گلدان کنیم)دعوت نموده است.
وی در خصوص میزان کارآمدی و اثربخشی این امر گفت:هنوز ارزیابی دقیقی از خروجی و نتیجه این پویش بعمل نیامده اما بازخوردهای مثبت آن قابل احساس است.
*پیوستن چهره های مشهور و محبوب جامعه به پویش
همواره انتقال پیام ها و مفاهیم خاص از طریق هنرمندان،ورزشکاران و چهره های مشهور و محبوب با اثرگذاری خاص به خود همراه بوده است.
این امر به روشنی در خصوص برخی تبلیغات تجاری نمود پیدا می کند که به واقع نشان دهنده نقش نافذ و تعیین کننده چهره مشهور جامعه در فرهنگ سازی بواسطه جذب افکار و اذهان عمومی است.
این ظرفیت در پویش مذکور نیز به کار گرفته شده و تعداد بسیاری از بازیگران،ورزشکاران و هنرمندان اعم از محمود پاک نیت،بابک جهانبخش،رضا بنفشه خواه،فلور نظری،روزبه نعمت اللهی،وحید طالب لو و...به این فراخوان عمومی پیوسته اند.
علیرضا حیدری،رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات در خصوص کارآمدی این پویش معتقد است مسئولان نباید انتظار داشته باشند،این فراخوان با دستاوردهای زود بازده همراه شود.
اساسا فرهنگ سازی و فعالیت های اجتماعی برای تغییر رفتار و اصلاح رویکردهای نادرست و ناصحیح جامعه زمان بَر است و اثربخشی ان مستلزم صبر،حوصله،تلاش و کوشش مستمر خواهد بود.
*نقش رسانه های تصویری،شنیداری و مکتوب در مقابله با قلیان
اغراق نیست طرح این ادعا که مهار و کنترل مصرف قلیان و به حاشیه راندن آن،کاری بس دشوار و پیچیده است و متاسفانه باید گفت شیوع مصرف قلیان در طول سالیان اخیر بخش های بسیاری از جامعه جوان را درگیر خود ساخته و تنها راهکار اثربخش و ماندگار برای مقابله با این معضل را باید در فعالیت های مبتنی بر فرهنگ سازی متمرکز کرد،در این میان نقش رسانه ها،اعم از تصویری،شنیداری،مکتوب و غیر مکتوب بسیار برجسته و تاثیر گذار است.
لازمه حصول موفقیت در مقابله با استعمال قلیان،فعالیت مستمر و دامنه دار فرهنگی است که این امر می تواند از طریق سایت های خبری،روزنامه ها و جراید،مجلات و حتی منابر روحانیون و مراسم فرهنگی و...دنبال و پیگیری شود.
نقش صدا و سیما در طرح مساله در طول ماه های اخیر قابل تحسین بوده و انصافا برنامه های بسیاری برای آگاه سازی جوانان و نوجوانان و خانواده ها در ارتباط با مضرات قلیان تنظیم و تدوین شده که البته همچنان می تواند با افزایش و تقویت هر چه بیشتری همراه شود.
امید است دیگر رسانه ها و مراکز اطلاع رسانی نیز همپای صدا و سیما در این امر خطیر با جدیت هر چه بیشتری ورود کنند زیرا پرداختن مقطعی و گذار به این مخاطره جدی اثر بخشی چندانی نخواهد داشت و باید آنقدر این موضوع با ظرافت و تنوع به اشکال گوناگون مطرح و تکرار شود تا حساسیت ها در این خصوص بیش از پیش انگیخته شود.
