یک ماه پیش مرتضی طلایی، نائب رئیس شورای اسلامی در دویست و شصتمین جلسه شورای شهر از نتیجه تحقیقات میدانی خود در خیابان ولیعصر- انقلاب پرده برداشت و گفت: متوجه شدم در فاصله خیابان ولیعصر تا انقلاب که دانشگاه امیر کبیر و چند واحد دانشگاهی آزاد وجود دارد 10 قلیان‌سرا نیز راه‌اندازی شده است.
هشدار این عضو شورای شهر تهران ما را بر آن داشت تا در این زمینه به بحث و بررسی بپردازیم بر همین اساس علی‌رغم تماس‌های مکرر خبرنگار آنا در طول ده روز متوالی با محسن نظری، رئیس اتحادیه قهوهخانهداران و قائم مقام این اتحادیه، متاسفانه موفق به گفت‌وگو با آنها نشدیم و این مسئولان نسبت به سوالات ما پاسخگو نبودند، بنابراین با رئیس سابق اتحادیه قهوهخانهداران گفت‌وگو کردیم.
عباس علایی، رئیس سابق اتحادیه قهوهخانهداران که هشت سال در این اتحادیه فعالیت کرده است، در مورد چگونگی اخذ مجوز راه اندازی 10 قلیان‌سرا در خیابان ولیعصر-انقلاب به خبرنگار آنا می‌گوید: «بر اساس قانون، هیچ محدوده صنفی نداریم در حالی که در گذشته برای صدور مجوز، محدوده صنفی را در نظر می‌گرفتند و واحدهای صنفی یکسان در محدوده بین 100 تا هزار متری یکدیگر اجازه فعالیت نداشتند اما در حال حاضر این قانون اعمال نمی‌شود بنابراین می‌توان دیوار به دیوار یکدیگر قهوه‌خانه ایجاد کرد و این موضوع در همه صنوف نیز وجود دارد.»
رئیس سابق اتحادیه قهوهخانهداران می‌گوید: «در گذشته جواز قهوه خانه به راحتی صادر نمی‌شد اما هم اکنون دریافت مجوز بسیار سهل و آسان شده است و همه به راحتی می‌توانند مجوز راه اندازی قهوه‌خانه بگیرند، بر همین اساس هم اکنون حدود یک‌هزار و صد قهوه‌خانه مجاز و تعداد زیادی قهوه‌خانه زیر زمینی و بدون مجوز در تهران داریم.»
استفاده قهوه خانه داران از مواد روانگردان تهمت است
تعدد قلیان‌سراها و قهوه‌خانه‌ها در سطح شهر و هشدار وزارت بهداشت نسبت به وجود مواد مخدر و روانگردان در تنباکوهای برخی از قهوه‌خانه‌ها نگران کننده است تا حدی که حسین رستگار، مدیر کل آزمایشگاه‌‌های مرجع سازمان غذا و دارو اخیرا در این مورد هشدار می‌دهد و می‌گوید: « برخی رستوران‌های ارائه دهنده اینگونه تفریحات ناسالم برای جذب مشتری دائم و پاگیر کردن مصرف‌کنندگان قلیان، پس از آماده‌سازی تنباکو به آن مواد مخدر اضافه می‌کنند که این باعث می‌شود مصرف‌کننده قلیان بدون آنکه مطلع باشد دچار یک لذت مضاعف ناشی از اعتیاد به مصرف اینگونه مواد شده که این در مراجعه بعدی و مداوم به اینگونه مراکز بسیار تأثیرگذار است.»
وی با اشاره به تحقیقات گسترده در مورد عرضه قلیان در سطح شهر ادامه می‌دهد: «متأسفانه نمونه‌های بررسی شده از توتون و تنباکوهایی که در قهوه‌خانه‌ها و سفره‌خانه‌های سنتی عرضه می‌شود نشان می‌دهد که در این قلیان‌ها ماده THC وجود دارد که از این ماده به عنوان ماده مؤثر مواد مخدر صنعتی استفاده می‌شود و مصرف آن آسیب‌های جبران ناپذیری در پی خواهد داشت.»
هر وعده مصرف قلیان ۵۰ تا ۱۰۰ برابر سیگار به افراد آسیب می‌زند و متاسفانه باورهای غلط در مورد آن موجب شده تا خانواده‌ها نسبت به آن بی‌تفاوت باشند، این مطالب نتیجه تحقیقات و بررسی‌های خسرو صادق نیت، رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت است که می‌گوید: بسیاری از مردم از این موارد آگاهی ندارند و با نا آگاهی خود همچنان قلیان را به جمع خانوادگی خود می‌برند، همچنین باورهای غلط در مورد مخزن آب قلیان هم وجود دارد و عده‌ای بر این باورند که این آب، دود حاصل از قلیان را تصفیه می‌کند در حالی که این آب هیچ نقشی در تصفیه دود ندارد و تنها آن را خنک می‌کند.
این در حالیست که علایی، رئیس سابق اتحادیه قهوه‌خانه داران در مورد نظارت بر قهوه‌خانه‌هایی که از مواد مخدر و روانگردان در تنباکوهای خود استفاده می‌کنند، می‌گوید: «استفاده قهوهخانهداران از مواد روانگردان و مخدر حرف درستی نیست و نوعی تهمت به قشر زحمتکش قهوه‌خانه داران است اگر یک نفر با چاقو کسی را کشت آیا باید چاقو سازی را منحل کنیم؟
نباید برای جمع آوری قهوه‌خانه‌ها به صورت ضربتی عمل کنیم
علایی با انتقاد از جمع آوری قهوه‌خانه‌ها در سطح شهر می‌گوید: «قهوه‌خانه جزو مشاغل قدیمی و صنوف اول این کشور است که با جمع آوری قهوه‌خانه‌ها عده‌ای از افراد بیکار می‌شوند در حالی که در دولت تدبیر و امید تاکید بر ایجاد اشتغال است.»
وی تاکید می‌کند: «ما نباید برای جمع آوری قهوه‌خانه‌ها به صورت ضربتی عمل کنیم زیرا اگر معضلی در اجتماع وجود دارد باید به صورت منطقی آن را حل و نباید با آن به صورت چکشی برخورد کرد، به عنوان مثال در کشور آلمان، دولت، سه نوع تنباکو را تولید کرده و مراکز عرضه قلیان و مراکز دخانی را ملزم کرده است که تنها از این سه نوع تنباکو استفاده کنند در غیر این صورت با مراکز متخلف برخورد قانونی و در نهایت آن مرکز را پلمپ می‌کند.»
رئیس سابق اتحادیه قهوه‌خانه داران معتقد است: «اگر می‌خواهیم مانع استفاده جوانان از قلیان شده و استفاده آن را کاهش دهیم باید وزارت بهداشت و اتحادیه قهوه‌خانه داران باهم همکاری متقابل داشته باشند، به عنوان مثال تنباکویی را به عنوان تنباکوی مجاز اعلام کرده و همه مراکز را ملزم به استفاده از آن کنند.»
زنان و مردان پا به پای هم قلیان مصرف می‌کنند
غلامرضا حیدری، رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز به خبرنگار آنا می‌گوید: «مصرف قلیان در بین زنان و مردان یکسان است، به طوری که 25 درصد از زنان و 25 درصد از مردان قلیان مصرف می‌کنند. زنان هفته‌ای یک بار قلیان مصرف می‌کنند و این نشان می‌دهد که قلیان در شرایط راحت‌تر و در دسترس‌تر برای زنان وجود دارد.»
او با تاکید بر آگاه سازی مردم نسبت به مضرات مصرف قلیان می‌گوید:«متاسفانه عده بسیاری از مردم به اشتباه تصور می‌کنند مصرف قلیان یک رفتار بهداشتی در برابر مصرف سیگار است در حالی که تحقیقات علمی نشان می‌دهد، مواجهه با دود قلیان، ۱۰۰ برابر مصرف سیگار زیان آور است.»
دسترسی آسان و هزینه کم، جذابیت قلیان برای جوانان است
علی‌رغم همه هشدارهای علمی و پزشکی محققان و پزشکان راجع به عوارض مصرف قلیان برای جوانان نمی‌توان جوانان و نوجوانان را برای مصرف قلیان و حضور مستمر در قلیان‌سراها سرزنش کرد چون هنوز برنامه‌ای برای گذران اوقات فراغت جوانان در نظر گرفته نشده و حتی مسئولان وزارت ورزش و جوانان نیز برای تدوین و طراحی برنامه‌های مفید اوقات فراغت جوانان با کمبود اعتبار و بودجه مواجه هستند و همواره از این موضع ابراز نارضایتی می‌کنند. همه این مسائل دست به دست هم داده تا جوانان به صورت روزانه برای سرگرمی و تفریح دقایقی را پای بساط قلیان بگذرانند.
نوید که هر هفته در قهوه‌خانه‌های اطراف شهر تهران قلیان مصرف می‌کند در مورد هزینه‌های مصرف قلیان خود به خبرنگار آنا می‌گوید: «اعتیاد به مصرف قلیان ندارم و فقط به صورت تفریحی استفاده می‌کنم چون هیچ سرگرمی دیگری ندارم، ماهانه بین 300 تا 500 هزار تومان برای کشیدن قلیان هزینه می‌کنم اما بعضی از دوستانم به جمع شدن دورهمی و مصرف قلیان عادت کرده‌اند.»
حتی سخت‌گیری‌ها و محدودیت‌های خانوادگی نیز در برخی مواقع نمی‌تواند مانع استفاده جوانان از قلیان شود زیرا در تمام شهرها به وفور قهوه‌خانه به چشم می‌خورد و هزینه بسیار کم قلیان در قهوه‌خانه‌ها جوانان را به سمت خود جذب می‌کند.
سینا که به همراه دوستانش در حال پک زدن به قلیان است، می‌گوید: «چون در محیط منزل و در کنار خانواده نمی‌توانم قلیان بکشم مجبورم هرازگاهی به همراه دوستانم به قهوه‌خانه بیایم چون دردسر قلیان چاق کردن زیاد است سعی می‌کنم در این مکان استفاده کنم البته هزینه چندانی ندارد و با کمتر از 10 هزار تومان می‌توان دو ساعت قلیان کشید.» و کاوه یکی دیگر از مصرف کنندگان قلیان در قهوه‌خانه می‌گوید: «کشیدن قلیان باعث آرامش روحی و روانی‌ام می‌شود به همین خاطر تا پیش از اینکه قیمت‌ها افزایش پیدا کند هر روز چندین بار به قهوه‌خانه می‌آمدم چون قهوه‌خانه کنار دفتر کارم است و به راحتی به محض اینکه اراده کنم قلیان آماده است.» بنابراین اعمال نظارت‌های گسترده خانوادگی و انتظامی بر قهوه‌خانه‌ها تاکنون نتوانسته مانع مصرف قلیان از سوی جوانان شود بنابراین می‌طلبد که دولت چاره‌ای برای این موضوع بیاندیشد.
