زبان قوی ترین ماهیچه بدن انسان است که در دهان قرار گرفته و به جویدن و هضم غذا کمک می کند. مهم ترین کارکرد این عضو، تشخیص طعم هاست. اما با توانایی حرکت به انواع شکل، به تشکیل صداهای مختلف و صحبت کردن کمک می کند. مهم تر این که اگر در آینه به زبان تان نگاهی بیندازید، می توانید از روی حالت ظاهری به وضعیت سلامت تان پی ببرید.
رنگ، بافت و رطوبت زبان از آنچه در درون بدن شما اتفاق می افتد حکایت می کند. به همین دلیل در طب سنتی بسیاری از کشورها، از زبان برای تشخیص بیماری و درمان آن کمک گرفته می شود. شایع ترین عارضه زبان این است که رنگ آن تغییر می کند و به اصطلاح «بار گرفته» می شود. این عارضه می تواند به شکل های مختلف باشد، اما در بیشتر موارد حاد نبوده و می توان با رعایت برخی موارد آن را درمان کرد.
باردار شدن زبان نشانه چیست؟
وقتی سطح مخاط زبان به جای اینکه به رنگ صورتی مایل به قرمز باش توسط غشایی سفید و در برخی مواقع رنگ های دیگر پوشیده می شود، می گویند زبان باردار شده است.
حکمای طب سنتی معتقدند وجود این لایه روی زبان نشان دهنده وضعیت سیستم گوارشی است که اگر نازک و موقت باشد، یعنی در کار آنزیم های معده که باعث تجزیه مواد غذایی در سیستم گوارشی می شوند، خللی ایجاد شده و باکتری، سلول های مرده و مانده غذای خورده شده بین جوانه های چشایی ملتهب زبان قرار گرفته اند.
در برخی منابع نیز آمده که لایه سفید روی زبان نشان دهنده سرد و تر شدن مزاج یا به اصطلاح «بلغمی شدن بدن» است؛ به خصوص اگر در اطراف زبان بوده و جای دندان ها روی آن افتاده باشد. اما اگر خیلی شدید باشد می تواند دلایل دیگری داشته باشد.
یبوست: خیلی از افراد معتقدند سفید شدن رنگ زبان به دلیل یبوست اتفاق می افتد. این موضوع به طور تجربی درست بوده و جنبه علمی آن نیز تا حدی تایید شده است. هنگام یبوست مواد زائدی که باید دفع شوند در بدن باقی می مانند و گازها و مواد مانده در روده می شود.
شکلات: ممکن است این لایه سفید بر اثر خوردن غذاهای چسبناک، نوشیدنی ها و مواد شیرین کننده مصنوعی مانند آدامس و آب نبات به وجود بیاید. این لایه سفید باعث بوی نامطبوع دهان و فعالیت باکتری های مضر می شود. برای رفع این حالت می توان از درمان های خانگی استفاده کرد. در اولین قدم بهتر است مصرف آب را افزایش دهید و از مواد غذایی سالم و سرشار از فیبر استفاده کنید.
کاندیدیازیس: سفیدشدن زبان می تواند نشانه کاندیدیازیس (نوعی بیماری قارچی در هان و دیگر مناطق مرطوب پوست است که با مصرف بیش از اندازه دهانشویه های شیمیایی یا خوردن آنتی بیوتکی فراوان ایجاد می شود) باشد.
غذای چرب: زمانی که زبان تان بار پیدا کرد، دقت کنید چه غذاهایی پیش از آن مصرف کرده اید؛ چون رژیم غذایی نادرست و خوردن غذاهای پرچرب می تواند منجر به باردارشدن زبان شود. در این صورت باید از خوردن این قبیل خوراکی ها خودداری کنید. دلایل دیگر این التهاب که باعث سفیدی زبان می شود عبارتند از: سیگار کشیدن، تب، کم آبی بدن و حتی تنفس زیاد از طریق دهان. یادتان باشد اگرچه سفیدی روی زبان موقتی و بی ضرر، ولی هشداردهنده است.
درمان دو حبه سیر را با سرکه سیب مخلوط کنید، سپس با یک قاشق چای خوری مریم گلی و یک قاشق غذاخوری عسل حل شده در یک لیوان آب جوش ترکیب کنید. این ترکیب را در فریز نگهداری کرده و در عرض سه روز مصرف کنید.
مسواک زدن و تمیز کردن سطح زبان نیز می تواند کمک کننده باشد. با این حال نباید مسواک را با فشار زیاد روی زبان کشید چون باعث زخمی شدن آن می شود.
تشخیص طب سنتی
بار زبان در طب سنتی طبقه بندی های مختلفی دارد؛ طبقه بندی بر این اساس انجام می شود که بار، کدام قسمت از زبان را گرفته باشد، چه رنگی باشد، میزانش چقدر باشد و همراه با آب دهان یا مواد لزج و چسبنده باشد یا خیر. نوع تجویز درمان نیز با توجه به این موضوع متفاوت است.
اگر زرد بود: بار زرد رنگ زبان نشانه صفراوی شدن بدن است. این حالت به دلیل افزایش مایعات و مواد طیف زرد رنگ بدن ایجاد می شود. حالت دیگری هم به نام «کمودت» یا تیرگی و سیاهی رنگ زبان وجود دارد که نشانه سودایی بودن فرد است. معمولا کسانی دچار این حالت می شوند که زندگی پرتنش همراه با مشکلات روحی- عاطفی فراوانی دارند.
اگر بی رنگ بود: اگر زبان یا غشای مخاطی (لایه های سلولی که قسمت هایی از بدن مثل دهان و بینی را از خشک شدن محافظت می کنند) رنگ پریده به نظر برسند، یعنی خون بدن شما کمبود هموگلوبین دارد. هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول های قرمز خون وجود دارد و نقش آن حمل اکسیژن و دی اکسید کربن در خون است. این عارضه معمولا منجر به خستگی و بی حالی می شود. به عقیده متخصصان سنتی، نشانه های این عارضه، سردشدن زبان، احساس کمبود انرژی و خستگی است. می توان با خوردن جوشانده های گیاهی مثل سیر، زنجبیل و دارچین آن را مداوا کرد.
اگر قرمز روشن بود: زبان متورم سرخ رنگ نشان دهنده کمبود یک سری مواد مغذی خاص در بدن است؛ به ویژه آهن و ویتامین B. آهن که در گوشت قرمز، پسته، بادام و زردآلو یافت می شود برای شکل گیری سلول های قرمز خونی، حیاتی و برای تامین انرژی و تداوم حیات، ضروری است.
ویتامین B نیز برای متابولیزم انرژی، رشد سلولی و عملکرد درست سیستم عصبی لازم است. گوشت لخم، صدف، آجیل و زردآلوی خشک شده سرشار از ویتامین B هستند. به عقیده متخصصان طب گیاهی، زبان سرخ نشان دهنده حرارت است. رنگ زبان ممکن است در نواحی مختلف آن بسته به اندام های مختلف بدن تیره تر به نظر برسد. مثلا ریشه زبان نشانه حرارت اضافی در روده هاست. با خوردن غذاهای خنک کننده مثل خیار، هندوانه و چای سبز می توانید این دما را متعادل کنید.
اگر ارغوانی بود: اگر رنگ زبان شما ارغوانی به نظر می رسد احتمالا شما از کلسترول بالا رنج می برید که می تواند منجر به مشکلات قلبی شود. زبان ارغوانی می تواند نشانه برونشیت مزمن نیز باشد که باعث کاهش کارآیی امواج هوا در رساندن اکسیژن به جریان خون می شود.
اگر زبان شما همچنان ارغوانی بود حتما به پزشک مراجعه کنید. به عقیده متخصصان طب گیاهی، لکه های روی زبان منعکس کننده آلرژی هایی مثل آسم و اگزما هستند. برای مداوای آسم، ترکیب شیرین بیان و گیاه جینکو و برای اگزما، ترکیب سیر و شبدر قرمز را تجویز می کنند.
اگر رنگ زبان تان تیره بود…
مصرف بعضی خوراکی ها و نوشیدنی ها مثل قهوه، بعضی داروها مثل آنتی بیوتیک ها، سیگار کشیدن و جویدن تنباکو می تواند به طور موقت رنگ آن را به قهوه ای تیره یا مشکی تغییر دهد. درواقع سطح زبان از برجستگی های نخی شکل کوچکی به نام پاپیلاها پوشیده شده و هرچه این پاپیلاها بلندتر باشند، رنگ بیشتری را به خود جذب می کنند. اگرچه این لکه ها موقت هستند و با چند بار مسواک زدن روی زبان برطرف می شوند، اما باید بدانید مصرف هرگونه تنباکو خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش می دهد.
اگر تشخیص ندادید
تشخص علت و نوع بار زبان مهارت خاصی می خواهد، زیرا مصرف بعضی مواد غذایی می تواند پزشک را به خطا بیندازد؛ برای مثال زردچوبه، زعفران یا حتی چای می توانند بار سفید زبان را زرد کنند. بنابراین ظاهر زبان تنها یکی از کلیدهای تشخیصی است و برای معاینه کامل باید رنگ پوست، مو، چشم، حالت موها، میزان فعالیت بدن، قوام بدن (شلی و سفتی)، نبض فرد، چاقی، لاغری و… را هم درنظر گرفت.
