دستان پینه بسته، پیشانی چروکیده و چهره آفتاب سوخته او درگرماگرم تلاش برای تامین معاش خانواده در پای ساختمان در حال ساخت، هنوز هم بوی غیرت و طعم قرصی نان تازه را در سرپناهی محقر در ذهن تداعی می‌کند.
این برش کوچکی از زندگی سراسر سخت کارگری ساده است که بدون داشتن بیمه تامین اجتماعی، تن به کاری سخت سپرده و مصالح به دوش، پله‌های ساختمان نیمه کاره را چهار تا یکی بالا و پایین می‌کند، لااقل، برای دریافت دستمزدی هر چند اندک.
با اینهمه، به جز داشتن آمال کار دائم ، یک آرزوی دیگر را نیز می‌توان در فهرست آرزوهای دست نیافتنی کارگران ساختمانی بیش از دیگر آرزوها، کند و کاو کرد و آن چیزی نیست جز داشتن بیمه تامین اجتماعی که در بزنگاه پیشامد حوادث سخت ناشی از کار، پشت نحیف او از تامین هزینه‌های سنگین درمانی نلرزد. آمارها روایت می‌کنند که بیش از 47 درصد حوادث ناشی از کار مربوط به بخش ساختمان است.
هرچند که از دو سال قبل و با ابلاغ قانون بیمه اجتماعی کارگران ساختمانی به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان تامین اجتماعی مکلف شده با دریافت 7 درصد حق بیمه سهم بیمه شده از کارگر و 15 درصد مجموع عوارض صدور پروانه از مالک نسبت به تداوم پوشش بیمه‌ای تمام کارگران ساختمانی اقدام کند.
اما به نظرمی‌رسد، بیمه کارگران ساختمانی، اکنون، کوچکترین خدمتی است که بزرگترین و ثروتمندترین نهاد عمومی غیردولتی کشور از انجام آن برای کارگران ساختمانی به راحتی شانه خالی می کند. کانون کارگران ساختمانی استان تهران ، چندی پیش گزارش داد که سازمان تأمین اجتماعی از بیمه کردن کارگران ساختمانی امتناع می‌کند و از یک میلیون و 400 هزار کارگر ساختمانی موجود در کشور، یک میلیون نفر آنها فاقد بیمه تامین اجتماعی هستند که در ظاهر، قرار شده تا پایان سال جاری بیمه 200 هزار کارگر ساختمانی به مرحله اجرا برسد.
از قرار معلوم، با پرداخت حق بیمه از سوی کارفرما، این برای نخستین بار از دو سال قبل بدین سو است که تجمیع منافع کارگر و کارفرما در بیمه کردن کارگران ساختمانی به دغدغه ای همساز برای هردو طیف تبدیل شده است.
حال، گمان می رود که این قانون بخش مهمی از دغدغه کارگران ساختمانی را رفع می‌کند اما آیا درشرایط واقعی هم این معضل دست از سر کارگران ساختمانی کشیده است.؟
دبیر انجمن صنفی کارفرمایی سازندگان مسکن و ساختمان استان تهران به نسیم آنلاین گفته که تامین اجتماعی هیچ امکاناتی را در این زمینه ارائه نمی‌کند و از اینکه به دلیل نا‌آگاهی مالک و سازنده، لیست بیمه کارگران به طور معمول رد نمی‌شود و تامین اجتماعی هم از این فرصت استفاده کامل را می‌بر، ابراز تأسف کرد.
به گفته"محمد رضا یاسایی ضمیر" تامین اجتماعی از این نا آگاهی بهره برده ، پول را گرفته و خدمتی هم ارائه نمی‌کند در حالیکه باید همانند بیمه اجباری، در قبال پرداخت حق بیمه، تمامی کارگران شاغل بیمه شوند؛ چه کارگران کوتاه مدت و چه بلند مدت.
بنا است در صورت درخواست متقاضی، سازمان تامین اجتماعی حق بیمه کارگران ساختمانی را بر مبنای حق بیمه سهم کارفرما در زمان صدور پروانه ساختمانی تا مدت 3 سال و بدون دریافت سود تقسیط کند، از این رو ترتیب پرداخت حق بیمه از طریق دارنده پروانه به منزله رسید پرداخت حق بیمه و اخذ پروانه محسوب می‌شود. "یاسایی ضمیر" تعریف می کند که برای او بارها اتفاق افتاده که تامین اجتماعی از او درخواست لیست کارگران ساختمانی را کرده اما اعمال جریمه و وجود دست اندازهای زیاد، فرایند بیمه کردن کارگران ساختمانی را به شدت دشوار کرده است. بر اساس قانون بیمه اجتماعی کارگران ساختمانی، صدور پایان کار منوط به ارائه مفاصا حساب بوده بنابراین تاخیر در پرداخت اقساط حق بیمه مشمول جریمه مانند تاخیر پرداخت سایر حق بیمه می‌شود. او، نارضایتی خود را به وضوح از عدم ارایه خدمات بیمه ای ازسوی توسط تامین اجتماعی ابراز می دارد.
آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که در سال گذشته فقط در پایتخت 4900 پروانه ساخت معادل 3 میلیون و 600 هزار مترمربع زیربنا صادر شده که اگر سازمان تامین اجتماعی از هریک از پروانه ها و یا مجوز ساخت فقط یک میلیون تومان دریافت کند ، خود گویای درآمدی هنگفت از محل حق بیمه در جواز ساختمانی است.
با این حال، محمدحسن زدا، معاون فنی و درآمد سازمان تامین اجتماعی گفته که برای ادامه پوشش 800 هزار نفری که هم اکنون تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند به اعتبار 1600 میلیارد تومانی نیاز است و اگر بنا باشد متقاضیان جدیدی هم افزوده شوند و تحت پوشش قرار گیرند اعتباری در همین حدود باید تزریق شود.
فعالان صنعت ساختمان به شدت از اجحافی که اکنون سازمان تامین اجتماعی در حق آنها و کارگران ساختمانی روا می دارد گلایه دارند.
هنوز معلوم نیست که چرا سازمان تامین اجتماعی با این حجم درآمد سالانه ازتحت پوشش بیمه ای قراردادن کارگران ساختمانی استنکاف می کند.
رئیس انجمن صنفی پیمانکاران ساختمانی تهران به نسیم آنلاین گفته که چابک نبودن و اداره سازمان تامین اجتماعی با تفکر دولتی از جمله مواردی است که به این سازمان لطمه وارد آورده و در عین حال افزوده که اگر حق بیمه از سوی کارفرما پرداخت شده و کارگر هم بیمه نمی شود، این امر معنی جز باج دادن ندارد.
به گفته حمیدرضا سیفی، چنانچه حق بیمه کارگر و کارفرما به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می شود اما انجام فرایند بیمه ای صورت نمی‌گیرد، بنابراین پرداخت حق بیمه فاقد توجیه است. سازمان تامین اجتماعی یک نهاد عمومی غیر دولتی بوده که درسالیان اخیر با چالش‌های فراوانی مواجه بوده است.
گمان می رود این چالش ها با فعالیت تعدادی از بنگاه‌های تحت پوشش این سازمان که فاقد صرفه و صلاح اقتصادی هم بوده در ارتباطی مستقیم است که به گفته" سیفی" سرانه امروز تامین اجتماعی در نقطه سر به سر قرار دارد.
فارغ از حلاجی کردن وضعیت کنونی این سازمان، اما شانه خالی کردن تامین اجتماعی از بیمه کردن کارگران ساختمانی را به واقع، باید نشانه ضعف عملکردی "تقی نوربخش" ، سکاندار کنونی این سازمان و تیم همراه تلقی کرد که از زمان استقرار، هنوز نتوانسته اند پرونده بیمه تامین اجتماعی یک میلیون کارگررا مختومه سازد.
به طور قطع آینده ، با فرار این سازمان از اجرایی کردن بیمه اجتماعی کارگران ، باید سکاندار آن منتظر انتقادات تندتر درآینده ای نزدیک باشد که با وجود سرازیر شدن درآمد های هنگفت به خزانه آن، سازمان تحت امر "نور بخش" همچنان نسبت به انجام این مهم در قبال کارگران اراز ناتوانی می کند.
