در حالی که تغذیه سالم یکی از بخش‌های مهم مقوله سبک زندگی به شمار می‌رود اما طی سال‌های گذشته، اخباری منتشر می‌شود که پیام آنها این است: «امنیت تغذیه نداریم!» یکی از این اخبار، واردات گسترده محصولات غذایی تراریخته به کشور و تولید آن در داخل ایران در سال 94 بود که نگرانی‌های جدی را برای کارشناسان سلامت و افکار عمومی ایجاد کرده است. محصولات تراریخته، در اصطلاح به محصولاتی گفته می‌شود که با دستکاری ژنتیکی، از حالت عادی خارج شده‌اند؛ برای نمونه، انتقال ژن یک حیوان مقاوم به سرما، به میوه گوجه‌‌فرنگی، تحت شرایطی باعث مقاومت گوجه دستکاری شده (تراریخته) نسبت به سرما خواهد شد یا انتقال یک ژن مقاوم نسبت به سم یا انواع ژن‌هایی که خواص بیشمار دیگری را منتقل می‌کنند. شهریورماه سال گذشته بود که سیدرضا نورانی، رئیس انجمن ارگانیک ایران با انتشار نامه‌ای سرگشاده به وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره واردات و تولید محصولات تراریخته در کشور که سلامتی را بشدت تحت تاثیر قرار می‌دهد، هشدار داد و گفت: «امروز کشورهای توسعه‌یافته از تصمیمات غلطی که به بهانه سیر کردن مردم در به‌کارگیری سموم و کودهای شیمیایی داشتند، فاصله گرفته‌اند و به سمت و سوی سالم‌سازی جامعه حرکت می‌کنند. شوربختانه ما پس از تجربه غلط به‌کارگیری بی‌حد و اندازه از سموم و کودهای شیمیایی، دوباره یک تصمیم غلط دیگر را شروع کرده‌ایم و آن واردات و تولید محصولات تراریخته است!» این انتقاد زمانی صورت گرفت که پیش از آن:
1- رئیس پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی از لغو آیین‌نامه بازدارنده در تولید محصولات تراریخته خبر داده بود.
2- خانه کشاورز اعلام کرده بود که
۸۰ درصد محصولات کشاورزی و دامی کشور تراریخته است!
3- اخبار حاکی از واردات 5/5 میلیاردی محصولات تراریخته به کشور بود!
در این مدت، انتقادات زیادی از سوی مراکز علمی، تشکل‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد به واردات و تولید محصولات تراریخته در ایران مطرح شده و می‌شود؛ اما جالب اینجاست که ذی‌نفعان، واردکنندگان و تولیدکنندگان محصولات تراریخته، گوشی برای شنیدن این نقدها ندارند! در شرایطی که ذی‌نفعان واردات و تولید محصولات تراریخته، مدعی بی‌خطر بودن این گروه از مواد غذایی و خوراکی هستند اما متخصصان نظری غیر از آنها دارند. علی کرمی، استاد دانشگاه علوم پزشکی بقیه..الله(عج)، متخصص رشته بیوتکنولوژی پزشکی، و فوق‌تخصص مهندسی ژنتیک در گفت‌وگویی اظهار کرد: «کتابی به دستم رسیده که چند ماه پیش در آمریکا چاپ شده است، این کتاب بیش از 1150 مرجع علمی دارد. طبق آخرین مطالعات با افشای اسناد پشت‌پرده شرکت‌های تولید محصولات تراریخته دنیا، گفته که اینها برای فروش محصولات‌شان به‌راحتی به مردم دروغ می‌گویند. در این کتاب یک وکیل، 10 سال تحقیق کرده، و دروغ‌های پشت‌پرده این شرکت‌های سرمایه‌داری را فاش کرده است؛ در حال حاضر هم این فرد را تهدید به ترور کرده‌اند، چرا که با صنایع هزاران میلیارد دلاری در افتاده است».
بنا براظهار این متخصص، «تراریخته را با هدف این درست کردند که مصرف سم کم شود؛ تا غذای سالم به مردم بدهند؛ مطالعه 16 ساله توسعه تراریخته در آمریکا نشان می‌دهد استفاده از سم کم که نشده، هیچ؛ بیشتر هم شده است. از طرف دیگر آفت‌ها مقاوم شده‌اند؛ باز هم مجبور شده‌اند سم کشاورزی چند برابر استفاده کنند؛ پس تراریخته مصرف سم را کم نکرد».
مردم را از خطرات این محصولات آگاه کنید
سالانه میلیاردها دلار محصولات تراریخته وارد ایران می‌شود و واردکنندگان این محصولات، با استفاده از ناآگاهی مردم نسبت به خطرات این خوردنی‌ها، منافع اقتصادی خود را فربه‌تر می‌کنند.
این در حالی است که رها ثابت‌زاده، کارشناس تغذیه معتقد است که آگاه نکردن مردم از خطرات و عوارض محصولات تراریخته، به صورت آشکار، نقض حقوق شهروندی و آیین‌نامه اجرایی ایمنی زیستی است. به باور وی، تراریخته‌ها جزو محصولات پرخطر هستند و مصرف آنها در جسم و حتی روان، آثار منفی بر جای می‌گذارد و حتی ممکن است باعث تغییرات هورمونی و ژنتیکی شود و نسل آینده را با مشکلات جدی در حوزه سلامت و زیست مواجه کند». حدود 3 سال پیش، در یکی از مناطق کشت «پنبه تراریخته» در هندوستان که به طور معمول دارای ژن تولید سم BT است، گزارشی توسط دولت هند منتشر شد که براساس آن، ۱۸۰۰ گونه جانوری در این منطقه به طور غیرعادی نابود شده بود؛ پس از کالبدشکافی از این حیوانات مشاهده شد که دستگاه گوارش و معده این جانوران به‌طور کامل تخریب شده و در نهایت محققان، دلیل این مرگ‌ومیر را تغذیه حیوانات از محصولات تراریخته عنوان کردند.
الک آویخته برای تراریخته!
اما در این میان و در کشاکش تقابل مخالفان و ذی‌نفعان تراریخته و نیز در شرایطی که پای سلامت اقشار گوناگون مردم در میان است، موضع و نحوه برخورد دولت در این‌باره، جالب توجه، سوال‌برانگیز و نگران‌کننده است. دولت تدبیر و امید، ترجیح داده است در این‌باره سکوت کند و اعتراضات منتقدان به واردات و تولید تراریخته‌ها را جدی نگیرد، عده‌ای معتقدند که موضوع تراریخته‌ها جزو محرمانه‌های دولت به حساب می‌آید!
به گمان برخی‌ها عاملان اصلی وارد کردن این محصولات به کشور در این زمینه کار را طوری تمام کرده‌اند که مصداق این ضرب‌المثل می‌تواند باشد: «آردشان را بیخته، الکشان را آویخته‌اند»! جالب اینجاست که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، 16 سال پیش، طی نامه‌ای به محمدعلی ابطحی، رئیس وقت دفتر ریاست‌جمهوری، لقب «سلاح سرد» به محصولات تراریخته داد و هشدار داد: «این امکان وجود خواهد داشت که حتی به‌صورت سلاح مورد بهره‌برداری قرار گرفته یا با استفاده از ژن‌های خاصی حالات جسمی و روانی انسان‌ها را تغییر داده و محیط‌زیست را به نابودی بکشانند». اما اکنون، وزیر امور خارجه کشورمان، ترجیح داده است درباره تراریخته‌ها سکوت اختیار کند!
پرسش اینجاست که زیر کاسه واردات گسترده تراریخته‌ها به کشور و تولید این محصولات غذایی در داخل، چه نیم‌کاسه‌ای پنهان است؟!
