لوسمی از جمله سرطان‌های شایع و در عین حال بدخیم است که سالانه افراد زیادی را در سرتاسر جهان به کام مرگ می‌کشد. سرطان خون بر اثر ورود سرطان به سلولهای خونی و سرطانی شدن آن بوجود می‌آید و به طور کلی بر اثر تکثیر سلولهای سرطانی در خون و مغز استخوان و نامنظم شدن تعداد گلوبول‌های سفید و پلاکت‌های خونی شکل می‌گیرد.
به بیانی دیگر، سلولهای بنیادی موجود در مغز استخوان شامل سلولهای قرمز، سفید یا پلاکت‌ها هستند. هنگام ابتلا به سرطان خون، تولید سلولهای خونی به هم می‌خورد و مغز استخوان فرد به طور کاملا غیرعادی شروع به تولید مقدار زیادی سلول خونی میکند.
این سلول‌هایی که این گونه تکثیر می‌شوند عادی و سالم نیستند و نمی‌توانند عملکردی درست داشته باشند. بر اثر تکثیر غیرعادی سلولهای خونی، تولید سلولهای سالم و طبیعی خون متوقف میشود یا کاهش می‌یابد. در نتیجه اکسیژن و مواد کافی به بافت‌ها و سلولهای بدن نمی‌رسد و منجر به لخته شدن خون یا افزایش پلاکت‌ها در مسیر خون‌رسانی میشود.
سرطان خون بیشتر در چه سنی به سراغ افراد می‌آید؟
نتایج برخی تحقیقات نشان داده است که با افزایش سن، خطر ابتلا به این بیماری تا حدی افزایش می‌یابد. به همین علت افراد میانسال و کهنسال بیشتر باید به علائم هشداردهنده این بیماری دقت کنند. علاوه بر این، سرطان خون را می‌توان از جمله بیماری‌های شایع میان کودکان در نظر گرفت که بیشتر پس از گذشت 3 یا 4 سال پس از تولد اتفاق میفتد.
سرطان خون مزمن در بزرگسالان شایع‌تر از کودکان است در حالی که کودکان بیشتر به سرطان خون حاد مبتلا می‌شوند. روند بیماری در انواع مزمن آن بسیار آهستهتر از انواع حاد آن است و سبب میشود که فرد تا مدتها پس از ابتلا به آن از وجود این بیماری در بدنش بیخبر باشد.
چند نوع سرطان خون داریم؟
سرطان خون مانند سرطان‌های دیگر بر اثر به هم خوردن و نامنظم شدن نظم سلولی بوجود می‌آید و می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشد. بر اثر جایگاه و نحوه انتشار این بیماری، برخی سه نوع لوسمی، لنفومی و میلوما را برای آن در نظر گرفته‌اند.
در لوسمی از درون مغز استخوان شروع میشود و سبب کاهش توانایی سلولهای سفید خون و توانایی سلولهای بنیادی مغز استخوان در ساختن سلولهای قرمز و پلاکت‌ها میشود در حالی که در نوع لنفومی، سیستم لنفاوی هدف قرار می‌گیرد و سبب کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن میشود و میلوما سلولهای پلاسما را هدف قرار می‌دهد مجددا سبب تضعیف سیستم امنی بدن میشود.
سرطان خون لنفوئیدی یا لنفوبلاستی بر سلولهای لنفاوی و سلولهای سازنده بافتهای لنفاوی تاثیر میگذارد. به همین علت سیستم ایمنی بدن را دچار مشکل میکند و در برخی قسمتهای بدن همچون غدد لنفاوی، طحال یا لوزه‌ها بیشتر یافت میشود.
سرطان خون میلوئیدی یا مغز استخوانی بر مغز استخوان تاثیر میگذارد. این در حالی است که برخی سلولهای مغز استخوان به گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و سلولهای پلاکت ساز تبدیل می‌شوند و همین عامل طیف گسترش این بیماری را وسیعتر میکند.
صرف نظر از انواع مختلف سرطان خون می‌توان دو نوع حاد و مزمن را برای آن در نظر گرفت. بنابراین 4 نوع کلی سرطان خون از جمله لوسمی مزمن میلوئیدی، لوسمی حاد میلوئیدی، لوسمی مزمن لنفوئیدی و لوسمی حاد لنفوئیدی وجود دارد. روند بیماری در انواع مزمن آن بسیار آهستهتر از انواع حاد آن است و سبب میشود که فرد تا مدتها پس از ابتلا به آن از وجود این بیماری در بدنش بیخبر باشد.
نشانه‌های سرطان خون چیست؟
از جمله علائم و نشانه‌های سرطان خون می‌توان به کم‌خونی، سستی، رنگ پریدگی، سرگیجه، خستگی، تغییر رنگ پوست، تیره شدن رنگ پوست، ملتهب شدن لثه، خونریزی در لثه، افزایش دمای بدن، تب، ملتهب شدن غده‌های لنفاوی، درد در ماهیچه‌ها، درد در اندام‌ها، بوجود آمدن لکه‌های خونی در ادرار و مدفوع و خونریزی اشاره کرد.
در برخی موارد بیماری سرطان خون می‌تواند همزمان با بیماری‌های دیگر اتفاق بیفتد و علائم آن‌ها با هم ترکیب شود. در بیشتر موارد بزرگ شدن طحال می‌تواند یکی از مهم‌ترین نشانه‌های این سرطان مرگبار باشد. تشخیص قطعی بیماری سرطان خون در بیشتر موارد از طریق آزمایش مغز استخوان مشخص میشود.
آیا درمانی برای لوکمیا وجود دارد؟
در چند دهه اخیر بیماری سرطان خون یا لوکمیا را با استفاده از داروهای ضد سرطان تا حدی مهار کرده‌اند و طول عمر بیماران مبتلا به آن را افزایش داده‌اند. این داروها علائم و نشانه‌های بیماری را کاهش می‌دهند و از بدتر و شدید شدن علائم آن جلوگیری میکند.
در بیشتر موارد سن، جنسیت، سلامت عمومی، مقاومت بدن و نوع سرطان خون در درمان آن نقش مهمی را ایفا میکند. یکی از عوامل مهم و تعیین کننده در انواع سرطان‌ها به خصوص سرطان خون برخوردار بودن از روحیه بالا و مثبت‌اندیشی است و می‌توان به جرات گفت که حفظ روحیه می‌تواند به مهار و درمان این بیماری‌های کمک‌هایی موثر برساند.
شیمی درمانی، پرتو درمانی، پیوند مغز استخوان، نگهداری از سلولهای بنیادی در زمان تولد در کنار استفاده از برخی داروهای ضد سرطان از جمله روش‌های درمان این بیماری هستند. خوشبختانه برخی از انواع سرطان خون مزمن با دارویی که اخیرا ساخته شده است قابل درمان است.
چگونه مچ سرتان خون را بگیریم؟
با وجود پیشرفت‌های فراوان در علم پزشکی، همچنان بسیاری از عوامل بوجودآورنده سرطان خون، این بیماری مرموز و کشنده پنهان است و امید است که پیشرفت‌های کنونی در علم پزشکی بتواند سنگ بنای پیشرفت‌هایی در درمان و مهار این بیماری باشد.
گفتنی است که عوامل محیطی و ژنتیکی می‌تواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد. گاهی اوقات عوامل ژنتیکی و بیماری‌های ژنتیکی همچون سندروم داون می‌تواند سبب ابتلا به سرطان خون شود. به همین علت توصیه میشود که والدین به خصوص مادران به آزمایش‌ها و غربالگری‌های مهم دوران بارداری برای تشخیص نارسایی‌های ژنتیکی بیشتر دقت کنند.
علاوه بر این، برخی مواد و پرتوهای شیمیایی همچون مواد رادیواکتیوی، ترکیبات اتمی، راکتورهای هسته‌ای و بنزین نیز می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد به همین علت باید از قرار گرفتن در معرض چنین عوامل محیطی جلوگیری کرد.
بیماری سرطان خون در معاینه‌های بالینی و آزمایش مغز استخوان و گاهی در آزمایش خون ساده تشخیص داده میشود و گاهی می‌توان قبل از علائم آن، مچ این بیماری را گرفت.
