ناصر نجمی در کتاب «ایران قدیم و تهران قدیم» درباره خیابان سعدی می‌نویسد: «یکی از خیابان‌هایی که پس از احداث خیابان لاله‌زار به‌وجود آمد، خیابان لختی بود، علت این نامگذاری این بود که در بیشتر ساعات شبانه‌روز شاید به اندازه تعداد انگشتان، آدم از این خیابان عبور و مرور نمی‌کرد و نه تنها شب‌ها بلکه هنگام روز هم دزدان و شب‌روها مردم را لخت و جیب‌هایشان را خالی می‌کردند. به همین جهت خیابان را خیابان لختی می‌گفتند...»

سعید نفیسی هم از مورخانی است که نظری مشابه نجمی دارد و درباره این خیابان می‌نویسد: «در گذشته این خیابان بسیار خلوت بود و رفت و آمد در آن کم. در سراسر آن یک دکان هم قرار نداشت. البته با توجه به سایر اسناد باید گفت این راسته در اواخر سلطنت قاجاریه و اوایل پهلوی خیابانی خلوت و عاری از سکنه بود و رفت و آمد در آن محل کم بود، تا آنجا که در روز روشن در خیابان جیب‌برها آدم را لخت می‌کردند و به همین دلیل کسی جرئت نداشت پا به خیابان بگذارد.»

 

   جزو نخستین خیابان‌های پایتخت

برخی از تهرانشناسان معتقدند خیابان سعدی از نخستین خیابان‌های پایتخت بوده که در آن مظاهر غربی به دلیل نزدیکی آن به لاله‌زار، بیش از هر خیابان دیگری خودنمایی می‌کرد و به محل عبور و مرور بی‌حجاب‌ها و به اصطلاح جوان‌های خوش‌پوش فکل کراواتی اختصاص داشت، به همین دلیل تهرانی‌ها به آن خیابان «لختی‌ها» می‌گفتند.

نصرالله حدادی، پژوهشگر و تهرانشناس درباره اینکه چگونه خیابان سعدی از خلوتی و سوت و کور بودن درآمد می‌گوید: «جعفر شهری در کتاب خود آورده که با تاسیس کمپانی «سینگر» در این خیابان، نخستین ساختمان جدید در این راسته باعث حرکت و تشویق برای دیگران شد تا بناهای دیگری در این خیابان برپا شود. از دیگر ساختمان‌های شناخته شده خیابان سعدی، ساختمان خودروسنگین امریکایی «دوج» بود که با ورود این شرکت و ساخت ساختمان‌های خصوصی این خیابان نام تاریخی «لختی‌ها» را از دست داد و به سعدی، شاعر بلندآوازه شیراز معروف شد؛ شاعر ایرانی قرن هفتم که شعری از او بر سر در ساختمان اصلی سازمان ملل متحد حک شده است: «بنی‌آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش زیک گوهرند/ چو عضوی به دردآورد روزگار دگر عضوها را نماد قرار.»

 

  خانه پدر هدایت

خانه پدری صادق هدایت، داستان‌نویس ایرانی هم در خیابان سعدی تهران است. این خانه سال 1323 فروخته شد و سال 1353 بنیاد پهلوی آن را خریداری کرد. اکنون این خانه که در خیابان شهید تقوی، جنب بیمارستان امیراعلم تهران قرار دارد کتابخانه دانشجویان پزشکی است و بخشی از مرکز تحقیقات و توسعه بیمارستان را هم آنجا مستقر کرده‌اند. درباره بنای خانه هم باید گفت که از بسیاری خانه‌های تاریخی اوضاع بهتری دارد و با مرمت جزئی دوباره سرپا می‌شود.

خیابان سعدی در منطقه 12 تهران واقع شده است.