معمولا پرسش‌هایی از این دست به منظور ایجاد شک و شبهه در حکم الهی نیست و پرسش کننده به رغم قبول داشتن نجاست سگ، به دنبال یافتن چرایی آن است. البته هستند کسانی که برای حیوانات حقوقی قرارداد کرده‌اند و برای دفاع از آن حقوق حاضرند احکام الهی را هم زیر سؤال ببرند. دستاویزهایی هم دارند؛ مثلا به وفای سگ اشاره می‌کنند و یا سایر خدماتی که سگ برای انسان دارد.
تعریف واژه «نجس»
در ابتدا خوب است بدانیم تعبیر «نجس» یک عبارت قرآنی است؛ نجس یعنی چیزی که متصف به نجاست (پلیدی و کثافت) است. تعریفی که راغب اصفهانی برای نجاست ارایه میدهد، این است: «نجاست: آلودگی و کثیفی است» که بر دو نوع است؛ نوع اول: آنچه برای حواس انسان قابل درک است. [مانند ادرار و خون و مدفوع و ...] و نوع دوم: آنچه از دیده ظاهری پنهان است و دیدن آن بصیرت میخواهد مانند مشرکان که خدا آن‌ها را به نجاست توصیف کرده: «إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ». (توبه/ 28)
نجس در اصطلاح فقهی
«نجس» در فقه اسلامی به چیزی گفته می‌شود که به علت شدت پلیدی، باید از آن دوری کرد و باید به نحو خاصی که خود دین مشخص می‌کند، از آن اجتناب کرد و دوری نکردن از آن عوارض تشریعی دارد.
البته نجس بودن سگ، دلیل نمیشود که از آن در موارد مورد نیاز استفاده نکنیم. امروزه سگ فواید زیادی برای بشر دارد؛ مانند سگ‌هایی که برای پیدا کردن انسانی که در زیر آوار زلزله دفن شده یا در زیر بهمن گرفتار شدهاند، استفاده می‌شود. همچنین سگ‌هایی که برای شناسایی مواد منفجره یا مواد مخدر به کار گرفته می‌شوند. نگهبانی سگ هم که امری شناخته شده است.
از نظر دین اسلام، استفاده از سگ در این امور جایز است، اما این استفاده، مجوزی برای «پاک دانستن» سگ نیست. نمونه این تأیید شرعی اجازه استفاده از سگِ آموزش دیده برای شکار یا سگ نگهبان و ردیاب یا سگ گله است که با وجود نجس بودن، اسلام استفاده از سگ را در این مورد تأیید می‌کند.
آیا سگ اصحاب کهف نجس نبود؟!
درباره سگ اصحاب کهف هم باید عرض کنیم که قرآن در مورد نجس و پاکی آن حرفی نزده است و فقط حضور آن به همراه اصحاب کهف را بیان می‌کند. به آیه 18 سوره کهف دقت کنید: «وَ کَلبُهُم باسِطٌ ذِراعَیهِ بِالوَصید؛ و سگشان بر آستانه غار، دو دست خود را دراز کرده بود.»
نهایت استفاده‌ای که از این آیه می شود، این است که اصحاب کهف، سگ نگهبانی همراه داشتند و دلیلی برای پاک بودن آن سگ وجود ندارد.
دلیل نجاست سگ
عده‌ای از علما، علت نجاست این حیوان را سبک خاص آفرینش سگ می‌دانند. روایاتی هم داریم که علت آفرینش سگ را دفاع از انسان‌ها معرفی می‌کند و بیان می‌کند، مشیت خدا بر این تعلق گرفت که سگ از تیره حیوانی که بزرگ‌ترین دشمن انسان است (مثل گرگ) خلق شود، اما محبت انسان را در دل سگ به اندازه‌ای قوی قرار داد که برای دفاع از انسان حتی جان خود را هم به خطر می‌اندازد. علت وفای سگ به انسان هم همین است. در جلد دوم کتاب «علل الشرایع» شیخ صدوق صفحه 467 روایتی از قول امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) نقل شده است که پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: هنگامی که خداوند آدم و حوا را به زمین فرو فرستاد، آن‌ها همانند دو جوجه لرزان به زمین آمدند.
پس ابلیس ملعون نزد درندگان که پیش از آدم روی زمین بودند رفت و به آن‌ها گفت: دو پرنده‌ای که هیچ بیننده‌ای بزرگ‌تر از آن را ندیده، روی زمین افتاده‌اند؛ پس بیایید و آن‌ها را بخورید! پس درندگان همراه او دویدند و ابلیس ایشان را بر می‌انگیخت و فریاد می‌زد و وعده می‌داد که راه کوتاه است... و به علت همین شتاب‌زدگی آب از دهانش میریخت. پس خداوند تعالی از بزاق شیطان دو سگ نر و ماده آفرید که اطراف آدم و حوا ایستادند... و به درندگان اجازه ندادند به آدم و حوا نزدیک شوند و از آن روز، سگ دشمن درندگان است و درندگان، دشمن سگ.
جمع بندی:
پس سگ موجودی است که به لحاظ خلقت از پلیدی خاصی برخوردار است و به همین دلیل از ارتباط نزدیک و زندگی کردن با آن منع شدهایم، اما مجاز هستیم در مواردی که سگ به انسان خدمتی منحصر به فرد می‌کند، از آن استفاده کنیم.
