یک سال قبل ماجرا از عکسی شروع شد که مادر یک عروس اسکاتلندی، با موبایل خود از یک لباس گرفت و آن را برای دخترش ارسال کرد تا نظرش را بپرسد. عروس و داماد بر سر رنگ این لباس اختلاف نظر پیدا کردند، یکی از آنها لباس را به رنگ آبی با نوارهای مشکی (سیاه) دید و دیگری آن را سفید با نوارهای طلایی. آنها این عکس را به دوستان خود نشان دادند و ماجرا به شبکه‌های اجتماعی کشید. حالا در مورد تازه‌ای اختلاف رنگ درباره یک کاپشن ورزشی میان دو دوست شروع شده و کار را به فضای مجازی کشیده است. در شبکه‌های اجتماعی بحث داغی درباره رنگ این لباس در جریان است و حتی سایت‌های خبری برای تشخیص رنگ آن نظرسنجی برگزار کرده‌اند. به عنوان نمونه در نظرسنجی روزنامه استار چاپ انگلیس تاکنون 48 درصد کاربران رنگ این لباس را آبی و سفید دیده‌اند،24 درصد آن را سبز و طلایی توصیف کرده‌اند و 27 درصد می‌گویند این لباس سیاه و قهوه‌ای است!
اما کدام گروه درست می‌گویند؟ اقعیت این است که در طبیعت، پرتوهای نور با انرژی خود مشخص می‌شوند و «رنگ» مفهومی است که در ذهن ما تعریف می‌شود. پرتوهای نور که وارد چشم ما می‌شوند، سلول‌های مخروطی حساس به رنگ را متناسب با انرژی خود تحریک می‌کنند و ترکیب سیگنال‌های ارسالی از سلول‌های حساس به نورهای سبز، آبی و قرمز توسط نورون‌های مغز به نوعی «رنگ» تعبیر می‌شود؛ چیزی شبیه به همان کد رنگی RGB . بدیهی است رنگی که ما از پدیده‌های طبیعت می‌بینیم، با رنگی که دیگر موجودات روی زمین می‌بینند، یکسان نیست. برای مثال میگوی رنگین‌کمانی اندونزی 12 نوع سلول حساس به رنگ در چشمش دارد و دنیایی به مراتب رنگارنگ‌تر از دنیای ما می‌بیند.
البته توضیح فوق بدان معنی نیست که مغز تصاویر را به خوبی پردازش نمی‌کند. درواقع پردازش مغز از تصاویر چشم بسیار دقیق است و اگر چنین نبود، نمی‌توانستیم از میان موانع عبور کنیم یا مثلا توپی را دوستمان که با سرعت زیاد شوت کرده است، در میان زمین و هوا مهار کنیم.
تصویری که سال گذشته در شبکه‌های اجتماعی جنجالی شد
اما مغز برای این‌که بتواند رنگ‌ها را به‌خوبی تشخیص دهد، آنها را با نور محیط و زمینه مقایسه می‌کند. حتما متوجه شده‌اید که کاغذ سفید چه زیر نور خورشید (سفید-زرد) باشد، چه زیر نور مهتابی (سفید-آبی)، چه لامپ حبابی (زرد-نارنجی) و چه در شرایط نورپردازی دیگر (مثلا سرخی غروب) سفید به نظر می‌رسد. دلیلش این است که مغز رنگ تصویری را که دریافت می‌کند، با نور زمینه و محیط مقایسه می‌کند و طوری رنگ‌های تصویر را تغییر می‌دهد که کاغذ سفید، سفیدرنگ دیده شود.
در مورد رنگ این لباس هم اتفاق مشابهی افتاده است. از آن‌جا که تصویر اطلاعات مناسبی درمورد نورپردازی این لباس و محیط اطراف آن ارایه نمی‌دهد، مغز ما مجبور است پیش‌فرض‌هایی برای تحلیل عکس درنظر بگیرد. رخی افراد این اختلاف رنگ را به وایت‌بالانس نمایشگر نیز ارتباط داده‌اند اما ممکن است دو نفر روی یک نمایشگر هم این لباس را با رنگ‌های متفاوتی تشخیص دهند.
کسی که برای اولین بار این عکس را در شبکه‌های اجتماعی ارسال کرده در نهایت گفته است رنگ واقعی لباس آبی و سفید است.
