درگیری و مبارزه حیوانات بر سر غذا،قلمرو و...از نمونه مواردی است که کم و بیش در طول حیات حیوانات رخ می دهد و این امر منحصر به منطقه یا محدوده خاص جغرافیایی نیست و ممکن است اهلی ترین حیوانات نیز در پاره ای از مواقع بر سر موضوعی خاص با یکدیگر درگیر شوند.
اما آیا براستی تمامی درگیری ها و مبارزاتی که میان حیوانات مختلف اعم از سگ،خروس و...رخ می دهد ناشی از عوامل طبیعی و غرایز درونی آنها است،مسلما خیر،رفتار پرخاش گرانه و خشونت آمیز حیوانات زمانی نارحت کننده و کراهت بار می شود که عوامل انسانی بصورت خود خواسته در تحریک حیوانات نقش تعیین کننده ای پیدا می کند.
رقم خوردن صحنه هایی که انسان از دریده و زخمی شدن حیوانات احساس لذت و هیجان می کند و بدتر اینکه بعضا این میدان خونریزی و نبرد حیوانی،به اسبابی برای معیشت افراد تبدیل می شود بسیار آزار دهنده و تامل برانگیز است.
آخرین نمونه چنین عمل غیر اخلاقی در یکی از مناطق زنجان مشاهده شد،این موضوع ،زمانی به خبری داغ بدل شد که عکس های میدان نبرد سگ ها در فضای مجازی و سایت های خبری به سرعت منتشر شد و واکنش کاربران فضای مجازی و افکار عمومی را در پی داشت.
تاثیر و عمق حزن انگیز این نبرد خونین تا حدی ناخوشایند و آزار دهنده بود که دادستان زنجان به قضیه ورود کرد و دستور برخورد با عوامل این مسابقه حیوانی را صادر نمود.
حجت الاسلام حسن مظفری،در نامه ای به سردار صالحی،فرماندهی انتظامی استان زنجان با اشاره به جریحه دار شدن عفت عمومی از تلف و ناقص شدن حیوانات،از آن به عنوان یک جرم یاد کرد و آن را بر خلاف شرع و اخلاق نامید.
وی همچنین با تاکید بر لزوم اِعمال اقدامات لازم برای جلوگیری از برگزاری چنین مسابقاتی دستور شناسایی و ارشاد عوامل برگزار کننده مسابقه را صادر کرد.
حجت الاسلام مظفری در خاتمه نامه خود به فرماندهی انتظامی استان زنجان می افزاید:چنانچه افراد و گروه های شناسایی شده،مجددا اقدام به برگزاری مسابقه و آزار هر گونه حیوانی به ویژه سگ،نمایند،اقدامات قانونی لازم و معمول با همکاری عوامل اداره محیط زیست در دستور کار قرار گیرد و حیوانات مربوطه جمع آوری و خاطیان جهت پیگیری قضایی به این مرجع معرفی گردند.
اگر چه اقدام دادستان استان زنجان در ورود به این قضیه،تحسین برانگیز و قابل تقدیر است اما برگزاری چنین میادین خونینی به زنجان منحصر نمی شود و متاسفانه گاها در برخی نقاط دیگر از کشورنیز چنین وقایع و حوادث تلخی رخ می دهد.
در چنین شرایطی و با توجه به اهمیت موضوع،بررسی علل و عوامل چنین مسابقاتی نکته ای ضروری و حائز اهمیت به نظر می رسد که در این گزارش به آن پرداخته خواهد شد.
** بیماری حیوان آزاری،از جنون خشونت تا هیجان ناسالم
حیوان آزاری را نمی توان به عده ای خاص در ایران نسبت داد و در بسیاری از نقاط این کره خاکی وقوع آن مسبوق به سابقه بوده وبا اوصاف موجود در آینده نیز وقوع چنین صحنه های خشونت باری یقینا دور از ذهن نخواهد بود.
در کشورهای توسعه یافته نیز مواردی از چنین خشونت ها و حیوان آزاری هایی مشاهده می شود که گاو بازی هایی که در کشور اسپانیا تحت عنوان فستیوال ((گاو و آتش)) رخ می دهد یکی از بارزترین مصادیق آن به شمار می رود.
حیوان آزاری به اشکال متعددی نمود پیدا می کند،از درگیرکردن حیوانات با یکدیگر تا ضرب و جرح فیزیکی،زندانی کردن و نگهداری حیوانات در مکان های نامناسب و...همگی در این قالب می گنجد با این تفاوت که در پاره ای از اوقات ضریب و سطح خشونت در این امر نامیمون(حیوان آزاری) بسیار بارز و مشهود است و در برخی موارد نیز کمرنگ و نامحسوس به نظر می رسد اما هر آنچه است اختلالات روحی،روانی و رفتاری انسان وجه اشتراک تمامی حیوان آزاری ها به شمار می رود که با شدت و ضعف هایی بروز پیدا می کند.
**وقتی انگیزه های مادی،اخلاق را مسلخ می‌کند
یکی دیگر از موارد قابل توجه در راه اندازی مبارزات خونین بین حیوانات از سوی انسان ها،به سود های کلانی باز می گردد که در قالب شرط بندی ها جا بجا می شود.
امیر سبزی،عضو هیات مدیره دیده بان حقوق حیوانات در گفتگویی با رسانه ها با ابراز تاسف از برگزاری چنین مبارزات و مسابقات خونینی میان حیوانات،عنوان می کند:متاسفانه (برخی) برگزار کنندگان چنین مسابقاتی،سودهای میلیاردی کسب می کنند و گاهی تراکنش های بسیار سنگین و بالایی از پیروزی یا شکست حیوانات در این مبارزات خونین میان عوامل برگزار کننده این مسابقات جابجا می شود.
** حیوان آزاران دچار درجاتی از بیماری های روانی هستند
منصوره سرپناه،فعال زیست محیطی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان عنوان کرد:اساسا لذت بردن از منظر خشونت امری عادی و طبیعی به شمار نمی رود و بطور یقین کسانی که با دیدن درگیری،خون و خونریزی احساس لذت می کنند دچار نارسایی های روحی و روانی هستند.
وی افزود:گاهی ممکن است فردی از سر کنجکاوی ناظر نوعی از خشونت شود اما تکرار چنین امری و به نظاره نشستن خشونت در قالب رفتاری عادی و طبیعی نمی گنجد.
کیومرث شرافتی،آسیب شناس اجتماعی نیز در خصوص علل و عوامل حیوان آزاری می گوید:اغلب قریب به اتفاق افرادی که به حیوان آزری مباردت می ورزند،انسان هایی هستند که عقده های روحی و روانی در آنها انباشته شده و به واقع با متوسل شدن به چنین روش هایی روح و روان خود را آرام می سازند.
وی افزود:حقارت،عنصر مشترک تمامی افرادی است که به حیوان آزری اقدام می کنند و از این طریق با ضعیف کشی،اقتدار خود را به زعم خویش بازسازی می کنند،اقتداری پوشالی که در نقطه مقابل اخلاق،انسانیت قرار دارد و حتی شرع و دین نیز آن را محکوم کرده است.
**نگاه اسلام به حیوان آزاری
دین مبین اسلام،آیین رحمت و مرحمت است که در چارچوب های اخلاقی این مکتب،هر گونه آزار و اذیت انسان و غیر انسان(جانوران و حیوانات)منع شده است.
تنها در شرایطی می توان نسبت به حذف فیزیکی یک حیوان اقدام کرد که وجود و حضور آن باعث تحمیل خسران و خسارت مادی و جانی به انسان شود و آن هم مشروط بر این است که راه دیگری به غیر از کشتن آن برای دفع خسارت وجود نداشتن باشد.
حضرت رسول اکرم(ص)در رابطه با آزار حیوانات می فرمایند:هر گونه آزار و اذیت حیوانات،امری شیطانی است،این به آن معنا است که هر کس حیوانی را آزار دهد همچون شیطان به مجازاتش می رسد.
** قانون چه می گوید؟
ظاهرا قانونی که بصورت مستقیم و با صراحت،آزار حیوانات اهلی را جرم انگاری کرده باشد وجود ندارد.
موضوعی که ناصر جعفری،سرپرست اداره کل محیط زیست استان زنجان در گفتگویی با رسانه ها به آن اذعان دارد و البته عنوان می کند با این وجود ما همچنان خود را مسئول مقابله با چنین مسابقات و حیوان آزاری هایی می دانیم.
وی با بیان لزوم برخورد شدید با چنین نمونه هایی از حیوان آزاری،از تلاش مجموعه تحت مدیریتی خویش و ماموران ذیربط فعال در این حوزه برای شناسایی عوامل این رخداد تلخ خبر می دهد.
**چه باید کرد؟
برخورد با حیوان ازاری از دو منظر سلبی و ایجابی محقق می شود،از زاویه سلبی تشدید مجازات ها از راهکارهای موثری است که ریسک پرداختن به چنین رفتارهای نامیمون و خشونت باری را بالا می برد و به عبارت دیگر در شرایطی که فردی به این موضوع پِی ببرد که مبادرت ورزیدن به چنین اعمالی،با تاوان و هزینه های سنگینی همراه خواهد شد،تا حدودی از اقدام به چنین رفتارهایی(حیوان آزاری)پرهیز و اجتناب خواهد کرد.
از سوی دیگر نباید از نقش اصلی و اساسی فرهنگ سازی،آموزش و اطلاع رسانی صحیح به سادگی گذشت که می تواند باعث پیشگیری از چنین اعمال غیر اخلاقی و غیر انسان شود.
فرهنگ سازی که باید فرد از دوران کودکی در معرض آن قرار گیرد تا در فرآیند شخصیت پذیری و جامعه پذیری ،منش و بینش وی را به مسیر صحیح هدایت کند.
امان ا... قرائی مقدم،جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی معتقد است یکی از برجسته ترین روش های پیشگیری از چنین رفتارهای غیر انسانی آموزش است و از نظر وی باید در کتب درسی دانش آموزان بویژه از مقاطع ابتدایی آموزش های لازم در این خصوص ارائه شود و جایگاه یک حیوان به عنوان یکی از مخلوقات پرورگار از سنین پایین در کودکان و نوجوانان تبیین شود.
امری که با یک برنامه ریزی هدفمند و با همگرایی مضاعف و فزاینده میان عناصر و گروه های فرهنگی و آموزشی جامعه و البته تربیت صحیح خانواده ها دست یافتنی بود.
در پایان ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که حادث شدن چنین وقایع و حوادثی(حیوان آزاری) در هر نقطه از کشور امکان پذیر است اما نباید آن را به عمومیت آن منطقه و شهر نسبت داد،زیرا بصورت طبیعی امکان حضور افراد و انسان هایی که با اختلالات و نارسایی های روحی،روانی،فکری و اخلاقی مواجهند ...در تمامی تجمعات انسانی وجود خواهد داشت.
