به گفته پزشکان، کزاز از بیماری‌های عفونی است که به علت تولید پروتئین سمی فوق‌العاده قوی از نوعی باکتری به نام کلستریدوم تتانی ایجاد می‌شود این باکتری معمولا در محیط های بی‌جان، مدفوع حیوانات مانند اسب و گاو و همچنین در خاک و آب آلوده، آب‌و هوای گرم جود دارد و در فصل تابستان و در مردان شایع‌تر است.
کزاز به دنبال سوختگی‌ها، سرمازدگی‌ها، عفونت گوش، جراحی، زایمان، سقط و مصرف نابه‌جای داروها (معتادان) نیز ایجاد می‌شود.
این بیماری از طریق منافذ پوست و غدد لنفاوی وارد جریان خون شده و به اعصاب مرکزی فرد آسیب می‌رساند.
این بیماری بین انسان و حیوان مشترک است پس دامداران، سوارکاران و به‌خصوص پرورش‌دهنده‌گان، اسب و گاو باید دقت داشته باشند که میکروب این بیماری از طریق کف کفش آلوده به داخل خانه وارد نشود.
با پیشرفت کزاز، عضلات سایر قسمت‌های بدن نیز دچار انقباض می‌شوند و علاوه بر اختلالات عضلات صورت که باعث پیدایش قیافه خندان با ابروهای بالا آمده همراه تحریکات نور صدا تماس و سایر محرک باعث ایجاد تشنج در بیماری می‌شود.
اختلال و انقباض در عضلات کمر باعث خمیدگی به جلو می‌شود، این انقباض‌ها دردناک هستند گاهی اوقات انقباض در عضلات تنفسی باعث سخت شدن تنفس و در نهایت خفگی می‌شود.
تب مختصری در حدود 38 درجه نیز در افراد مبتلا ظاهر می‌شود در موارد شدیدتر بیماری نیز فلج پاها و فلج صورت دیده‌شده است.
کزاز از چند روز تا چند هفته طول می‌کشد و بالاخره تشنج عضلات تنفسی باعث مرگ بیمار می‌شود. معالجه با سرم ضد کزاز در صورتی موثر است که سم میکروب به سلول‌های عصبی نرسیده باشد. به‌علاوه عضلات قفسه سینه، شکم و پشت نیز ممکن است دچار گرفتگی شوند. گرفتگی شدید عضلات تنفسی منجر به تنفس مشکل برای بیماران می‌شود. علائم و نشانه‌های کزاز در هر زمانی (چند روز تا چند هفته) بعد از صدمه ظاهر می‌شوند. دوره کمون برای این بیماری بین 5 روز تا 15هفته و میانگین دوره نهفتگی 7 روز است.
اما کزاز در نوزادان همراه با سفت شدن ماهیچه‌های صورت و بدن است که این بیماری از روز سوم تا 28 روز پس از تولد نوزاد ظاهر می‌شود.
شروع بیماری با کاهش توانایی نوزاد در مکیدن و گریه‌های غیرطبیعی از روزهای سوم و چهارم تولد و گاهی اوقات همراه با تشنج است.
علائم این بیماری در افراد بالغ به‌سختی باز کردن دهان یا سفتی در ناحیه گردن و ماهیچه‌های شکم و سایر ماهیچه‌ها همراه با درد شدید است.
آنچه خود انسان با بی‌توجهی به برخی عوامل باعث این بیماری می‌شود؛ توجه نکردن به زخم‌ها و عفونی شدن آن‌ها به دلیل ضدعفونی نکردن محل است.
ضدعفونی کردن زخم‌ها یعنی شستن زخم و اطراف آن به‌وسیله صابون، به‌درستی پانسمان کردن یکی از روش‌های مهم پیشگیری است.
برای بهبود زخم پس از شست شو بهتر است از پمادهایی مانند نئوسپورین یا پلی سپورین بر روی زخم استفاده شود در افرادی هم که هنوز مبتلا نشده‌اند اما احتمال دارد که عامل بیماری به بدن آن‌ها راه پیدا کرده باشد می‌توان از آنتی‌بیوتیک‌های مناسب مانند پنی‌سیلین و سفالوسپورین استفاده کرد اما بهترین و مهم‌ترین روش پیشگیری در این بیماری استفاده از واکسن است.
مادران بارداری که از واکسن کزاز استفاده کرده باشند نوزاد خود را نسبت به این بیماری مصون کرده اند.
در ضمن باید توجه کرد که اگر کسی در اثر این بیماری دچار مشکل تنفسی شود باید در بخش مراقبت‌های ویژه با هوای گرم و مرطوب تحت نظر قرار گیرد و فیزیو تراپی قفسه سینه برای بهتر کردن تنفس و خارج کردن ترشحات سینه ضروری است. در صورت لزوم باز کردن راه تنفس با تنفس مصنوعی و مراقبت دقیق و دائمی بیمار تحت نظارت پزشک باید انجام شود.
