نگاهی به آمار کیفیت هوا طی روزهای پایانی آذر و دی‌ماه سال جاری نمایانگر این واقعیت است که تعداد روزهایی که پایتخت‌نشینان هوای سالم تنفس کرده‌اند از تعداد انگشتان دست فرا‌تر نمی‌رود اما در مقابل این حجم از آلودگی، مدیران تنها به تعطیلی مدارس یا اجرای دست و پا شکسته برخی طرح‌های ترافیکی بسنده کردند که البته علاوه بر اعلام قطره‌چکانی تصمیمات، ابهامات دیگری درباره ملاک‌های رای‌گیری برای تعطیلی مدارس هم به وجود آمده است. روز گذشته کمیته اضطرار آلودگی هوا برخلاف رسم معمول در ساعات اولیه روز تشکل جلسه داد و در شرایطی که هوا در شرایط سالم قرار داشت به تعطیلی مدارس طی امروز و فردا و کاهش ساعت کار کارمندان در روز سه‌شنبه رای داد! این در حالی است که تا پیش از این و در وضعیتی که بیش از 20روز تهران را در شرایط ناسالم و حتی هشدار به پیش برد تنها چند روز مدارس تعطیل شد و اقدام تامل‌برانگیز کمیته اضطرار برای تعطیلی مدارس آن هم بر مبنای پیش‌بینی افزایش آلاینده‌ها بر شائبه سیاسی بودن برخی تصمیمات این کمیته دامن زده است.
اعلام خبر تعطیلی مدارس در شرایط سالم جوی
شرایط کیفی هوای پایتخت مدت‌هاست روی خوش به مردم نشان نداده و طی روزهای آغازین هفته جاری هم در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفت. در حالی که پس از چند روز ناسالم به کمک باد و تغییرات جوی هوای پایتخت طی روز یکشنبه در شرایط سالم قرار گرفت، کمیته اضطرار آلودگی هوا تشکیل جلسه داد و درباره فعالیت مدارس و برخی اقدامات پیشگیرانه تصمیم‌گیری کرد. آنطور که معاون پایش و نظارت اداره کل محیط زیست استان تهران گفته است شاخص کیفیت هوا در روز گذشته روی عدد 98 و در شرایط سالم قرار گرفته اما مهدکودک‌ها، پیش‌دبستانی‌ها و مدارس ابتدایی سراسر شهر تهران، کهریزک و شهرستان ری در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه براساس اعلام نظر کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران تعطیل شده است. به گفته محمد رستگاری، معاون پایش و نظارت اداره کل محیط زیست استان تهران امروز طرح زوج و فرد از در منازل در کل مناطق بیست و دو گانه شهر تهران اجرا شده و ساعات کاری ادارات دولتی و خصوصی شهر تهران و ری جز مراکز درمانی، بانک‌ها و نیروهای نظامی و انتظامی در روز سه‌شنبه با 2 ساعت تأخیر آغاز می‌شود. نکته جالب اینجاست که طی یکی، دو روز گذشته شاخص کیفیت هوا به مرز هشدار هم نزدیک شد اما خبری از تشکیل کمیته اضطرار به گوش نرسید و با این توجیه که شرایط جوی براساس پیش‌بینی‌ها بهتر خواهد شد دانش‌آموزان روانه مدرسه شدند اما این بار در شرایط سالم برای تعطیلی مدارس اقدام می‌شود، موضوعی که بر ابهام درباره ملاک عمل کمیته اضطرار دامن زده است.
محیط زیست در انتظار باد
از دیگر موضوعاتی که درباره وضعیت آلودگی هوای پایتخت و سایر کلانشهرها وجود دارد سکوت مدیران سازمان حفاظت محیط زیست در برابر صف‌آرایی روزهای ناسالم در مقابل اعداد و ارقام روزهای پاک است. یکی از آمارهایی که مدیران این سازمان در برنامه‌های تبلیغاتی بر آن مانور می‌دهند تعداد روزهای پاک و افزایش شرایط سالم پایتخت است در حالی که این گزینه هم مانند بنزین وارداتی از آزمون وارونگی دمایی سربلند بیرون نیامد، چرا که با وجود اصرار مدیران بر بهبود شرایط، شواهد موجود واقعیت دیگری را نمایان می‌کند. تعطیلی مدارس و کشیده شدن دامنه آلودگی به تغییر ساعت کاری ادارات هم موید این نکته است که بر میزان آلاینده‌های جوی افزوده خواهد شد. این در حالی است که سازمان حفاظت محیط زیست با وجود گزارش‌های متعدد درباره کیفیت نازل بنزین وارداتی همچنان از این سیاست دفاع می‌کند و در برابر سنگینی نفس‌های پایتخت‌نشینان سکوت اختیار کرده و برای رفع این معضل تکیه بر باد دارد. اتکای این سازمان به عوامل طبیعی برای کاستن از آلودگی به حدی است که معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست دلیل تداوم 17روزه آلودگی در پایتخت را نوزیدن باد اعلام کرده است!
هوای تصمیم‌گیری‌ها پس است
در همین حال به نظر می‌رسد مقابله با آلودگی هوا در دولت نیز تنها به تعطیلی مدارس یا اجرای طرح زوج و فرد محدود شده که بیشتر به مسکن شباهت دارد تا درمان قطعی بیماری مزمن کلانشهرها. علاوه بر این بر سیاهه اقدامات انفعالی دولت در برابر معضل آلودگی هوا باید ابهام در نحوه تصمیم‌گیری‌ها را نیز افزود. تعطیلی مدارس که نمی‌توان آن را چاره مشکل به حساب آورد در شیوه ابلاغ و اجرا با شائبه‌های فراوان همراه است. پیش از این شائبه سیاسی بودن تصمیمات کمیته اضطرار در زمانی قوت گرفت که دانش‌آموزان شهر ری در حالی که مدارس سایر مناطق تهران تعطیل بودند به منظور شرکت در مراسم خاصی راهی مدرسه شدند اما اقدام تازه کمیته اضطرار و تعطیلی مدارس در روز سالم پایتخت بر این موضوع دامن زده است. در شرایطی که دولت به بهانه ایجاد اخلال در روند آموزشی مدارس برای تعطیلی مراکز آموزشی از خود مقاومت نشان می‌داد یکباره نه‌تنها برای تعطیلی دو روزه مدارس تصمیم گرفته بلکه به تاخیر و کاهش ساعات کاری ادارات هم راضی شده است. همچنین این نکته را باید در نظر داشت که تعطیلی را نمی‌توان به عنوان راهکار مقابله با آلودگی هوا از سوی دولت پذیرفت اما در سوی دیگر ماجرا فصل زمستان و تکرار پدیده وارونگی دمایی قرار دارد که بازگشت روزهای آلوده را اجتناب‌ناپذیر کرده بر این اساس و با توجه به شیوه تک‌گزینه‌ای دولت در مقابله با آلودگی هوا باید در انتظار تعطیلی‌های بیشتر باشیم.
عملکرد نامطلوب کمیته اضطرار آلودگی هوا
رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس با تاکید بر ضرورت تشکیل کمیته‌ای ویژه برای رفع معضل آلودگی هوای شهر تهران عملکرد فعلی این کمیته را ضعیف ارزیابی کرد. امیر خجسته، رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس با تاکید بر ضرورت تشکیل کمیته‌ای ویژه برای رفع معضل آلودگی هوای شهر تهران، افزود: واقعیت آن است این معضل نیازمند توجه ویژه همه مدیران است، این درحالی است که امروز کشور آنقدر به سمت مسائل انتخاباتی گرایش پیدا کرده که مهم‌ترین معضل زیست‌محیطی یعنی آلودگی هوا به فراموشی سپرده شده است. خجسته با انتقاد از عملکرد فعلی کمیته اضطرار آلودگی هوای شهر تهران، افزود: این کمیته خاصیت لازم را برای بهبود وضعیت هوا نداشته و خروجی مناسبی برای برون رفت از این معضل ندارد. نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس نهم، تصریح کرد: متخصصان و کارشناسان بویژه رئیس سازمان محیط زیست باید ورود جدی به این عرصه داشته باشند و اقدام عملیاتی انجام شود، متاسفانه به جهت نبود راهکار مناسب برای آلودگی هوا، هر سال کشور با این بحران روبه‌رو می‌شود، اگر سازمان محیط زیست نمی‌تواند راهکار سازنده‌ای در این زمینه ارائه دهد عقب بایستد تا نهادها و سازمان‌های دیگر وارد عمل شوند.
