به گزارشافکارنیوز،یک روز باز می‌گردند، به همان صحنه جرم. این بار اما با دست و پایی بسته. فارغ از همه آن قدرت‌نمایی‌ها و عربده‌کشی‌ها. دور از وحشت و اوباشگری. مردم محله که یک روز از سایه آنها هم فرار می‌کردند حالا با شجاعت مقابل‌شان ایستاده‌اند و همزمان صدای کشدار زنجیر پای مجرمان بر آرامش کوچه خط می‌اندازد. قدرت و غرورشان می‌شکند و این روایت گرداندن اراذل و اوباش در خیابان‌هاست.
هر ماجرایی ٢ رو دارد، گرداندن اشرار در کوچه و خیابان هم از آن دست ماجراهاست. حکمی که می‌تواند بازدارنده راه و پیشه‌شان باشد آیا می‌تواند تاثیرات این پدیده را در سطح جامعه کمرنگ کند؟ یا بالعکس می‌تواند از جنبه منفی آنهایی را که پتانسیل جرم دارند، جری‌تر کند؟!
٣ شرور خطرناک، دیروز با هم چرخیدند. همراه با هیاهوی نگاه هم‌محلی‌هایشان، سرشان را پایین انداخته بودند، غرورشان له‌شده‌بود. همه آمده بودند، همه بچه‌محل‌ها، همه آنهایی که روزی از شنیدن نام قربانعلی، امیر و طالب وحشت به جان‌شان می‌افتاد. دیروز، روز آنها نبود.
منطقه سیدی و شهرک طرق مشهد دیروز صحنه دورگردانی ٣اوباش بود. آنها که پیش‌تر امنیت، آرامش و آسایش محله شان را بر هم زده بودند. متهمان سابقه‌دار دیروز تی‌شرت و شلوار ۶جیب نپوشیده بودند و صورت‌هایشان شرمسار بود. نگاه‌شان در برابر سکانس‌های دوربین‌هایی که تصویرشان را ثبت می‌کرد حالا تنها چیزی که نداشت تکبر بود و غرور. به دستور دادستان عمومی و انقلاب مشهد حکم دورگردانی این اشرار در مناطق جرم صادر شده و حکم به مرحله اجرا درآمده بود.
سرهنگ حجت نیک‌مرام فرمانده نیروی انتظامی مشهد در حاشیه دورگردانی اراذل و اوباش در منطقه سیدی و شهرک طرق، گفت: «پلیس در راستای تأمین امنیت، آرامش و آسایش شهروندان طرح‌های برخورد با اراذل و اوباش را در دستور کار خود قرار داده است. متهمان سوابق متعددی از قبیل برهم زدن نظم عمومی، درگیری خیابانی، قتل، عربده‌کشی، ایجاد رعب و وحشت و حمل سلاح گرم را در پرونده کیفری خود به یدک می‌کشند که در عملیات‌های مجزا با همکاری پلیس امنیت عمومی استان دستگیر شده‌اند. ما قطعا با کسانی که بخواهند با اقدامات خود امنیت مردم را برهم بزنند برخورد خواهیم کرد. پلیس و دستگاه قضایی مصمم
هستند در دور جدید برخوردها با شدت هرچه بیشتر با مخلان امنیت عمومی برخورد کنند. مردم و خانواده مقتول از عملکرد مقتدرانه پلیس در برخورد با هنجارشکنان، رضایت دارند.»
سرهنگ‌هادی شیرمحمدی، رئیس پلیس امنیت عمومی خراسان‌رضوی نیز درباره سوابق متهمان گفت: «یکی از متهمان که از عاملان اصلی این اقدامات شرورانه بوده و سابقه شرارت، نزاع و درگیری مسلحانه، ضرب و شتم، زورگیری و حمل و نگهداری سلاح گرم را دارد پس از ماه‌ها تلاش شبانه‌روزی در مهر ماه ١٣٩٢ دستگیر شد. یکی دیگر از اراذل و اوباش در منطقه سیدی دارای چند سابقه شرارت، ایراد ضرب و جرح عمدی، آدم‌ربایی، درگیری مسلحانه و اخلال در نظم و امنیت عمومی است و متهم دیگر نیز چندین سابقه نزاع و درگیری‌های متعدد، قتل، اخلال در نظم و امنیت عمومی و ایجاد رعب و وحشت دارد که پس از یکسری
تحقیقات گسترده میدانی دستگیر شده است. پلیس در هر شرایطی اجازه عرض اندام و قدرت‌نمایی به اراذل و اوباش و مخلان آسایش مردم را نداده و با اقتدار در برابر آنان ایستادگی خواهد کرد.»
از گردش اراذل و اوباش تا آفتابه‌اندازی
گرداندن افراد بدکاره یا مجرم در شهر یا روستا، پیشینه تاریخی مختلفی دارد؛ به‌طوری که در گذشته مجرمان را وارونه سوار الاغ می‌کردند و در شهر می‌گرداندند تا برای مردم عبرت شود. حالا اما سال ١٣٩۴ است، با این حال دیر زمانی است که رسم چرخاندن اراذل و اوباش در شهر شیوه جدیدی به خود گرفت، به‌طوری که گاهی متهمان با انداختن آفتابه به گردن‌شان در محله‌ها چرخانده می‌شوند.
سال ٩٢ بود که گرداندن ٢ نفر از اراذل و اوباش مریوان با لباس زنانه توسط نیروی انتظامی این شهر واکنش تند نمایندگان مجلس و فعالان حوزه زنان را در پی داشت تا جایی که احمدی‌مقدم فرمانده ناجا نیز اعلام کرد، با این حرکات مخالف است و این رفتار را تایید نمی‌کند. احمدی‌مقدم معتقد بود که نیروی انتظامی مجری حکم دادگاه بوده است اما چنین رفتارهایی را نیز تایید نمی‌کند و از قضات می‌خواهد که در صدور احکام این‌چنینی دقت بیشتری داشته باشند.
احمدرضا رادان، رئیس پلیس وقت تهران بزرگ نیز، این اقدامات را در راستای شکستن «هیمنه پوشالی» اراذل و اوباش می‌دانست اما در همان زمان بسیاری از کارشناسان مخالف چنین اقداماتی از سوی پلیس بودند.
با این حال در قانون مجازات اسلامی، مجازاتی تحت عنوان گرداندن متهم در شهر وجود ندارد. اما ماده ۱۷ قانون مجازات اسلامی به قاضی اجازه داده است تا اقدامات بازدارنده درخصوص متهمان را انجام دهد.
مجازات‌های عمومی بازدارنده نیست
سعید خراط‌ها یک آسیب‌شناس اجتماعی در رابطه با گرداندن اشرار در سطح خیابان به خبرنگار شهروند میگوید: نیروی انتظامی برای ریشه‌کن کردن برخی از جرایم و ارتقای سطح امنیت و همچنین کاهش جرایم در جامعه تلاش‌های زیادی کرده است اما شیوه اجرای طرح‌های ضربتی بازتاب‌های متفاوتی را در جامعه داشته است. معمولا در جامعه آسیب‌دیده هنجارها و حتی ارزش‌ها دستخوش تغییر شده و آسیب‌های اجتماعی بیشترین تاثیر را بر زندگی افراد می‌گذارد. در یک جامعه آسیب‌دیده معمولا مردم الگوهای زیادی از زندگی تبهکاران می‌بینند و درواقع جرم را می‌آموزند. جامعه آسیب‌دیده بیشترین تاثیر را از
مجرمان و تبهکاران و حتی راه آنها را در پیش میگیرد.»
این آسیب‌شناس اجتماعی ادامه می‌دهد: «گرداندن اراذل و اوباش در سطح شهر از جنبه عمومی و خصوصی تاثیرات زیادی برجامعه می‌گذارد. این تاثیرات هم می‌تواند منفی باشد و هم مثبت. درواقع این مجازات‌ها برای این‌که به مجرم اعلام کند در صورت ارتکاب جرم آبرویش در خطر است، اثر خصوصی و شخصی دارد و از جنبه عمومی نیز موجب بازگشت امنیت به جامعه میشود. ضمن این‌که در جرایم خشن نظیر سرقت مسلحانه، تجاوز به عنف و شرارت، حکم را در ملأ عام و در محل ارتکاب جرم اجرا میکنند و مردم می‌توانند امیدوار به برگشتن آرامش به جامعه و برخورد مقامات قضایی با مجرم باشند. گرداندن اراذل و اوباش در
سطح شهر به‌عنوان مجازات‌های بازدارنده تعزیری است و در شرع عنوان مشخصی برای آن پیش‌بینی نشده و قطعا در کاهش جرایم بی‌تأثیر نخواهد بود اما کافی هم نیست و باید با کارشناسی و علت‌یابی و یافتن انگیزه‌های مجرمانه و موقعیت ارتکاب جرم از بروز و افزایش آن پیشگیری کرد. ولی درحال حاضر باید گفت که آیا در شرایط فعلی می‌توان از این نوع مجازات به‌عنوان یک‌مجازات بازدارنده استفاده کرد یا خیر که به نظر من این مجازات درحال حاضر راهکار مناسبی نیست. وقتی شروری در خیابان گردانده میشود، مردمی که به دیدن آنها می‌آیند از روی کردار و رفتار این تبهکاران الگوبرداری میکنند و
حتی این مجرمان را یک قهرمان می‌بینند. قهرمانی که به‌عنوان لات محل معرفی شده و در سطح شهر گردانده میشود. این‌که از گرداندن مجرمان در سطح شهر و محله‌ها به‌عنوان یک مجازات تکمیلی در کنار دیگر مجازات‌ها استفاده شود، روش مناسبی نیست و این یک‌مکانیسم خیلی ساده و ابتدایی است. برای مبارزه با جرم بزهکاری و جرایم ناشی از خشونت باید به نحو علمی‌تر و اصولی‌تری رفتار شود.»
او در ادامه صحبت‌هایش میگوید: «باید تحقیقات و بررسی‌های دقیقی درباره میزان اثرگذاری این مجازات‌ها در سال‌های اخیر و میزان کاهش جرایم انجام شود و جنبه جرم‌زدایی این روش‌ها اثبات شود که به نظرم امر بسیار بعیدی است. باید ریشه بسیاری از بزهکاری‌ها را در مسائلی دیگر نظیر مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و روانشناسی جست‌وجو کرد و صرفا تکیه کردن بر این‌که این‌گونه مجازات‌ها با این دید که موجب عبرت‌آموزی مجرم شود، نگاه ساده‌ای است و موجب غفلت از عوامل و زمینه‌های ارتکاب جرم میشود.»
این آسیب‌شناس معتقد است: «فردی که برای تماشای این نوع مجازات‌ها می‌آید هویت متزلزل خود را در آن فردی میبیند که گردانده میشود. اثرات دیدن صحنه این‌گونه مجازات‌ها در روان افراد باقی می‌ماند، حتی برخی ممکن است هر کجا چنین مجازاتی باشد، برای دیدن آن جمع شوند، اما نکته‌ای که مسئولان باید به آن توجه کنند این است که چه تعداد از کسانی که برای دیدن این صحنه‌ها جمع می‌شوند از کسانی هستند که باید ببینند و عبرت بگیرند. برای اینها که دعوتنامه فرستاده نشده است، اینها زنان، کودکان، نوجوانان و مردان عادی هستند که زخم‌های کهنه خود را در این صحنه‌ها باز می‌گشایند. به
اعتقاد من این‌گونه مجازات‌ها، آن تاثیری که مسئولان به دنبالش هستند را ندارد، نمونه آن را به راحتی می‌توان در ماجرای سوداگران مرگ دید. نمی‌توان خشونت را فقط از این طریق از میان برد. باید شرایط ارتکاب جرم بررسی سپس برای آن مجازات صادر شود.»
مجرم از جامعه رانده میشود
علی جمشیدی بازپرس سابق دادسرای جنایی تهران نیز معتقد است مجازات‌های مشابه اثربخشی قوی ندارد و در این‌باره به «شهروند» میگوید: «اگر بخواهیم موضوع را به صورت کلی بررسی کنیم، مجازات در کشور ما آن اثربخشی لازم را ندارد و بازدارنده نیست. به نظر من باید در ابتدا عوامل وقوع جرم بررسی شود و بعد از آن و بر طبق این بررسی مجازات‌های قاطع و محکمی صورت گیرد تا بتوان کمی از وقوع جرم جلوگیری کرد. ولی درحال حاضر دیگر مجازات‌ها اثربخشی قوی را ندارد. درواقع هدف مجازات همین است که آن‌قدر قوی باید تا مجرم دیگر سراغ جرم نرود.»
او میگوید: در رابطه با گرداندن مجرمان در خیابان نیز همین موضوع صدق میکند. درست است که این حرکت برای ایجاد امنیت در میان مردم منطقه صورت میگیرد و مردم با دیدن دستان دستبند به دست مجرم خطرناک منطقه احساس امنیت میکنند ولی نمیتواند بازدارنده باشد. وقتی مجرمی در خیابان گردانده میشود و در میان مردم جامعهاش آبرویش میرود، درواقع خود را از جامعه طرد شده میبیند و همین موضوع زمینهساز ارتکاب جرایم بیشتر در وی میشود. درواقع با این حرکت مجرم از جامعه رانده میشود و مرتکب جرم بیشتر میشود. او با ارتکاب جرم به مردم معرفی میشود و دیگر چیزی برای از دست دادن نمیبیند. برای
همین جرم را تکرار میکند و انگیزهاش بیشتر میشود. به نظر من اجرای مجازات باید قاطعتر و بازدارندهتر باشد تا مجرم پس از مجازات، دیگر به خودش اجازه ندهد جرم را تکرار کند.
شناسه خبر:
۴۲۳۱۸۷
خوب و بد «شرورگردانی» در شهر
منطقه سیدی و شهرک طرق مشهد دیروز صحنه دورگردانی ٣اوباش بود. آنها که پیش‌تر امنیت، آرامش و آسایش محله شان را بر هم زده بودند. متهمان سابقه‌دار دیروز تی‌شرت و شلوار ۶جیب نپوشیده بودند و صورت‌هایشان شرمسار بود.
۰
