به گزارشافکارنیوز، مهر که از راه رسید، شور و شعف و همهمه دانش‌آموزان برای رفتن به مدارس، خیابان‌های شهر را مهمان شور، هیجان و ترافیک صبحگاهی کرد.
بازار نواختن زنگ آغاز سال تحصیلی در روز اول مهر نیز حسابی داغ بود و مسئولان مختلف هر کدام مدرسه‌ای را انتخاب کرده بودند تا با حضور در آن زنگ آغاز سال تحصیلی را به صدا درآورند.
** مهر هم دغدغه نان را برای کودکان کار کمرنگ نکرد
اما در کنار آغاز سال تحصیلی ۱۲.۵ میلیون دانش‌آموز این سرزمین و شور و هیجان آنها برای حضور در مدارس که بارها از سوی صدا و سیما و رسانه‌های مختلف منعکس شد، کودکانی هستند که غریبانه در خیابان‌های پایتخت بساط کار و کاسبی خود را پهن کرده‌اند و حتی آمدن مهر نیز باعثنشد تا دغدغه نان و معیشت آنها اندکی کمرنگ شود. اول مهر برای این کودکان با کیف و کفش نو، کتاب و دفتر جدید و شوق رفتن به پایه تحصیلی بالاتر همراه نیست.
** انسداد مبادی بیسوادی و پارادوکس کودکان کار
در اجلاس روسای آموزش و پرورش سراسر کشور در مرداد ماه امسال بود که علی اصغر فانی وزیر آموزش و پرورش از انسداد مبادی بیسوادی و تلاش برای جذب کودکان ۶ تا ۱۱ ساله به مدارس خبر داد اما مهر امسال از راه رسید و باز هم این کودکان کار بودند که به جای حضور در پشت نیمکت های مدارس، صبح اول مهر را در گوشه خیابان به فروختن فال، وزن کردن مردم یا التماس به رهگذران برای کمک مشغول بودند.
گویی این سال‌ها بحثکودکان کار دیگر ماجرای عجیبی برای مسئولان متولی نیست و بازماندن از تحصیل و حضور آنها در خیابان‌های شهر را پذیرفته‌ایم. بحثتحصیل کودکان کار صرفا به بیان چند جمله آن هم در آستانه سال تحصیلی محدود شده است و در میدان عمل هیچ اقدام جهادی برای حل مشکل این کودکان و بازگرداندن آنها به پشت نیمکت‌های مدارس صورت نمی‌گیرد.
** آغاز سال تحصیلی کودکان کار در خانه‌های علم اما بی رونق
در کنار بی‌تفاوتی نهادهای متولی نسبت به مقوله کودکان کار، تشکل‌های مردم‌نهاد از جمله جمعیت خیریه امام علی(ع) به بحثآموزش این کودکان وارد شده‌اند و با راه‌اندازی خانه‌های علم کودکان کار را از طریق دانشجویان داوطلب تحت آموزش قرار می‌دهند.
سال تحصیلی جدید کودکان کار امسال همچون سال‌های دیگر بی‌رونق در خانه‌های علم آغاز شد و هیچ مسئولی برایش نواختن زنگ آغاز سال تحصیلی کودکان کار اهمیتی نداشت.
** جذب کودکان کار به مدارس و پارادوکس عدم همکاری نهادهای متولی
اگر چه آموزش و پرورش از تلاش برای جذب کودکان واجب التعلیم ۶ تا ۱۱ سال به مدارس و افزایش پوشش تحصیلی دوره ابتدایی به ۱۰۰ درصد خبر می‌دهد اما در شرایط فعلی این هدف گذاری بیشتر به یک آرزو یا افسانه شباهت دارد. آرزویی که تحقق آن چندان هم آسان نیست. چرا که هنوز باور ملی در زمینه جذب کودکان کار به مدارس ایجاد نشده است.
برای جذب کودکان کار به مدارس که عمده دلایل بازماندن آنها از تحصیل به شرایط خانوادگی و فقر حاکم بر خانواده مربوط است، نیازمند ورود نهادهایی همچون قوه قضائیه، نیروی انتظامی و ثبت و احوال در کنار آموزش و پرورش به مقوله کودکان کار هستیم.
** جذب تمام کودکان واجب التعلیم به مدارس و پارادوکس عدم ثبت‌نام از کودکان فاقد شناسنامه
در شرایطی که آموزش و پرورش از تلاش برای جذب تمام کودکان واجب التعلیم به مدارس خبر می‌دهد اما هنوز هم کودکان بدون شناسنامه در مدارس ثبت نام نمی‌شوند. در چنین شرایط این نیاز احساس می‌شود تا سازمان ثبت و احوال در بحثکودکان فاقد هویت ورود پیدا کند و با رفع موانع قانونی و تسهیل امور نسبت به صدور برگه هویتی، ویژه این دانش‌آموزان برای ورود به مدارس اقدام کند.
** جذب تمام کودکان واجب التعلیم به مدارس و پارادوکس قوانین
از سوی دیگر بسیاری از کودکان کار در خانواده‌هایی زندگی می‌کنند که فرهنگ خانواده به گونه‌ای است که کودک را مجبور به کار و کسب درآمد می‌کنند در چنین شرایطی نیاز به قوانینی داریم تا با خانواده‌هایی که مانع ادامه تحصیل فرزندان خود می‌شوند، برخورد جدی شود.
** آموزش و پرورش و طرح ویژه حمایت از تحصیل کودکان بازمانده از تحصیل
علی اصغر فانی وزیر آموزش و پرورش در این خصوص می‌گوید: آمادگی کامل داریم و مصمم هستیم تا هیچ دانش‌آموزی به دلیل عدم وجود مدرسه از تحصیل باز نماند. برای استفاده از ظرفیت قوه قضاییه و سایرنهادها برای جذب کودکان کار دو اقدام مهم را مدنظر داریم و براین اساس طرحی را در رابطه با سوادآموزی تهیه کرده که در نوبت طرح در هیئت وزیران است که امیدواریم با تصویب آن بسیاری از مشکلات در این حوزه حل شود.
فانی ادامه می‌دهد: در برنامه ششم توسعه که سال آینده تدوین و تصویب می‌شود در تلاش هستیم تا تحصیلات تا پایان دوره اول متوسطه را اجباری کنیم. البته این موضوع زمانی که بنده معاون آموزش و پرورش بودم در برنامه چهارم توسعه لحاظ شد اما پیگیری نشد بنابراین اجباری کردن تحصیلات تا پایه نهم متوسطه در قالب برنامه ششم توسعه مدنظر است و در این زمینه رایزنی‌ها با دولت و مجلس آغاز شده است.
جمعیت امام علی(ع) از تشکل‌های مردم نهاد با همت جمعی از دانشجویان کشور و راه‌اندازی خانه‌های علم در مناطق مختلف اقدام به جذب کودکان کار و آموزش آنها می‌کنند.
** آموزش کودکان کار توسط آموزش و پرورش اما با یک شرط
کی منش مسئول ارتباطات رسانه‌ای جمعیت دانشجویی امام علی(ع) درخصوص آغاز سال تحصیلی کودکان کار به خبرنگار تسنیم می‌گوید: این جمعیت با ۲۰ مرکز در کشور تلاش می‌کند تا کودکان کار را تحت پوشش قرار دهد این در شرایطی است که برآورد می‌شود در کل کشور حدود ۴ تا ۵ میلیون کودک بازمانده از تحصیل داشته باشیم.
وی می‌افزاید: آموزش و پرورش امسال از طریق مذاکره با سازمان‌های مردم نهاد در تلاش است تا تعدادی از کودکان کار را تحت پوشش قرار دهد اما یکی از شروط آنها این است که جمعیت امام علی(ع) دیگر از پرداخت به آسیبهای اجتماعی و نقد روشهای آموزشی در آموزش و پرورش پرهیز کند.
** ممانعت از ثبت‌نام کودکان بدون شناسنامه در مدارس، قانونی برای ۱۰۰ سال گذشته
کی منش بیان می‌کند: دانشجویان عضو انجمن امام علی(ع) به قوه قضائیه، بهزیستی و ثبت و احوال برای حل مشکل کودکان بازمانده از تحصیل مراجعه می‌کنند اما همچنان شاهد هستیم که بازهم کودکان بدون شناسنامه در مدارس ثبت‌نام نمی‌شوند. ممانعت از ثبت‌نام کودکان بدون شناسنامه در مدارس برای ۱۰۰ سال گذشته مناسب است، این قانون هم‌اکنون پوسیده شده و باید در دنیای کنونی مدارسی را که از کودکان فاقد شناسنامه ثبت نام نمی‌کنند، بازخواست کرد.
وی با اشاره به اینکه کودکانی که در خانه‌های علم جمعیت امام علی(ع) تحت آموزش قرار می‌گیرند، دارای آسیبهای متفاوتی هستند، می‌گوید: معلمان آموزش و پرورش کمتر می‌توانند با این دانش‌آموزان کار کنند چون عمده این دانش‌آموزان از میان خانواده‌های آسیب دیده هستند و گاه شروع به فحش دادن به معلم می‌کنند حتی بسیاری از آنها زمانی که در مدرسه بودند به خاطر این اقدام تنبیه شده‌اند اما اعضای جمعیت امام علی(ع) با این موضوع کنار آمده‌اند.
** استثمار کودکان کار توسط خانواده‌هایشان
کی منش بیان می‌کند: کودکان کار تحت پوشش که عموما در محلات خاک سفید، دروازه غار و فرحزاد ساکن هستند در حال استثمار هستند. ۷۰ تا ۸۰ درصد این کودکان در خانواده‌هایی زندگی می‌کنند که پدر و مادر ۱۱ فرزند دارند و آنها را برای کارکردن به خیابان‌ها می‌فرستند و نگاه پدر به این صورت است که فرزند حتی سه تا ۴ ساله باید برود و خودش نان خودش را در بیاورد و اگر باندی هم وجود دارد پدر خانواده رئیس باند است.
وی ادامه می‌دهد: هم‌اکنون در بحثکودکان کار دچار خودسانسوری هستیم در حالی که این موضوع در حال تبدیل به یک بحران است و باید با پیگیری رسانه‌ای این موضوع را به یک مطالبه عمومی در جامعه تبدیل کنیم تا شاید مسئولان فکری برای آن کنند.
** پاداش ۱۰۰ هزار تومانی برای ایجاد انگیزه در کودکان کار به منظور ادامه تحصیل
آیت جعفری معاون سوادآموزشی شهر تهران نیز درخصوص برنامه‌های آموزش و پرورش برای جذب کودکان کار به مدارس به تسنیم می‌گوید: یکی از برنامه‌های ما برای مبارزه با بیسوادی، آموزش کودکان کار در گروه سنی ۱۰ تا ۲۰ سال است که به منظور ایجاد انگیزه و رغبت در کودکان کار برای ادامه تحصیل پاداشی را نیز در نظر گرفتیم به گونه‌ای که در صورت شرکت در کلاس‌ها و قبولی در امتحانات پایانی به هر یک از این کودکان مبلغ ۱۰۰ هزار تومان به عنوان تشویق پرداخت می‌شود.
** ۱۰ درصد از جمعیت بی‌سوادان شهر تهران کودکان کار هستند
وی با اشاره به اینکه حدود۱۰ درصد از جمعیت بی‌سوادان شهر تهران را کودکان کار تشکیل می‌دهند، بیان می‌کند: تعداد جمعیت بی‌سوادان شهر تهران بر اساس سرشماری سال ۹۰, یکصد و شانزده هزار نفر است که البته تمام آنها شناخته نشده‌اند. برای پالایش و شناسایی کودکان کار اقداماتی را انجام داده‌ایم. برخی از این کودکان تحت حمایت بهزیستی هستند و به دلیل معلولیت ذهنی آموزش ناپذیر هستند البته کودکانی را که معلولیت جسمی دارند با هماهنگی بهزیستی تحت آموزش قرار می‌دهیم. گروه دیگری از کودکان کار در بخش تولید مشغول به کارند که طی هماهنگی با صنوف مختلف تلاش می‌کنیم تا کودکان
کار را که در این صنوف مشغول به کار هستند تحت آموزش قرار دهیم.
** شناسایی و جذب کودکان کار به مدارس با هماهنگی تشکل‌های مردم نهاد
جعفری ادامه می‌دهد: خانه‌های ایرانی تشکل‌های مردم نهادی هستند که خدمات حمایتی، مددکاری و آموزشی را به کودکان کار ارائه می‌دهند. با این تشکل‌های مردم نهاد جلساتی را برگزار کرده‌ایم و از ۲ خانه ایرانی در منطقه شوش و دروازه غار نیز بازدید داشته‌ایم و براین اساس قرار شد تا مشخصات و کدملی این دانش‌آموزان در اختیار ما قرار گیرد تا بتوانیم آنها را به مدارس بازگردانیم.
** آموزش کودکان کار در شیفت مخالف مدارس متناسب با فرصت زمانی آنها
وی عنوان می‌کند: برخی از این کودکان کار دارای خانواده معتاد و بدسرپرست یا بی سرپرست هستند به همین دلیل در فضای آموزشی مدارس حضور ندارند بنابراین در صدد تشکیل کارگروهی با هماهنگی مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران هستیم تا سازوکاری را ایجاد کنیم که این کودکان به محیط مدارس بازگردند و در شیفت مخالف مدارس یک یا چند کلاس درس را به آموزش این کودکان البته متناسب با زمانی که فرصت دارند، اختصاص دهیم.
تا زمانی که در بحث کودکان کار بر اساس روشهای فعلی گام برداریم هیچ گاه نمیتوانیم مبادی بیسوادی را مسدود کرده و بیسواد جدید تولید نکنیم. زمانی میتوان از عدم تولید بیسواد جدید صحبت کرد که عزم ملی و احساس مسئولیت را در نهادهای متولی مشاهده کنیم.
