- خداوند در بسیاری از آیات قرآن نظر ویژه ای نسبت به طبیعت مبذول داشته اند و فرموده اند که طبیعت را به تسخیر انسان در آورده اند. خداوند در قرآن می فرماید: «او خدایی است که همه آنچه را[از نعمتها] در زمین وجود دارد، برای شما آفرید؛ سپس به آسمان پرداخت؛ و آنها را به صورت هفت آسمان مرتّب نمود؛ و او به هر چیز آگاه است.
در عین حال از متون مختلف تعالیم اسلامی اینگونه بر می آید که طبیعت و عناصر آن برای انسان مسخر شده و در کنار این اشارات به لزوم حفاظت از آن نیز پرداخته شده است.
به بیان دیگر، در تماس با طبیعت و بهره گیری از منابع آن باید به گونه ای رفتار شود که اولاً؛ قدر و اندازه ملاک عمل قرار گیرد و ثانیا تغییرات اندازه ها به حدّی نباشد که سبب تخریبمحیط زیستو از بین رفتن گونه هایی شود.
به گزارشافکارنیوز،در یکی از قواعد اسلام قاعده «لاضرر» مطرح می شود که قلمرو بسیار وسیعی دارد، و تمامی زوایای زندگی بشر را در بر می گیرد. از جمله موارد ضرر، تخریب محیط زیست و آسیب رساندن به زندگی فردی و اجتماعی انسان است.
درباره «قاعده لاضرر» دانشمندان و صاحب نظران نامداری چون: مرحوم شیخ انصاری، آخوند خراسانی، آقا ضیاء عراقی و دیگران به تفصیل بحثکرده و رساله های مستقلّی در تبیین و توضیح این قاعده تدوین نموده اند.
شعاع قاعده لاضرر، سراسر زندگی انسان را در بر می گیرد چرا که اسلام ضرر و زیان و آسیب رساندن به دیگران را نمی پذیرد، و بدون تردید یکی از موارد ضرر و زیان، تخریب محیط زیست انسان و دیگر موجودات زنده است.
حدیثشریف لاضرر عمومیت دارد؛ چنان که نحوه استدلال به آن در موارد اختلاف، نشان دهنده این مطلب است. جای تردید نیست که تخریب محیط زیست، و آلوده کردن محیط زندگی، و بی توجهی به آثار و زیانهای ناشی از نابودی بی رویه این تخریب وآلودگیاز مصداق ضرر و زیان به آدمیان است. در این خصوص مراجع عظام اتفاق نظر دارند که مسببین آلودگی هوا ظلم کرده و باید ضرر را جبران نمایند.
دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی عاملیت آلودگی هوا را حق الناس دانسته و معتقد است ضرری که از سوی آلوده کننده ایجاد می شود باید جبران شود که بسیار سخت است چرا که وقتی دود وسیله آلاینده شما به ریه شهروندی رفته و وی را دچار سرطان می کند نمی توانید شخص را پیدا کرده و حلالیت بطلبید از این رو کسانی که آلودگی هوا را ایجاد می کنند باید ضرری را که به مردم می زنند جبران نمایند.
دفتر آیت الله العظمی نوری همدانی نیز نظر مشابهی دارد و معتقد است که تجاوز به حد و حدود مردم ظلم است و باید رعایت شود در عین حال که آلوده کردن طبیعت، غیر انسانی و غیر اخلاقی نیز هست و باید جبران شود.
آیت‌الله العظمی مظاهری نیز با اشاره به تاکید تعالیم دینی بر ضرورت حفظ محیط زیست، معتقد است: کوتاهی در حفظ محیط زیست، حق‌النّاس است از این‌رو باید همۀ ما به مسأله محیط زیست به عنوان یک موضوع شرعی نیز نگاه کنیم. آیت‌الله مظاهری جبران آلودگی آب آشامیدنی و نیز آلودگی هوا که برای سلامتی جسمی و روحی مردم مضر است وظیفه دولت و مردم می داند.
وضعیت آلودگی هوا به خصوص در کلانشهر ها به نحوی است که روزانه صدها نفر را راهی بیمارستان می کند و بسیاری از نوزادان و زنان باردار را در خطر قرار می دهد؛ با توجه به اشارات متعدد مراجع تقلید به حق الناس بودن آلوده کردن هوا و واجب بودن جبران آن به نظر می رسد اولین گام باید این باشد که چنانچه آلودگی از سوی هر شهروندی هوای شهر را تهدید می کند به سرعت مرتفع شود چرا که شاید تنها یک معاینه فنی و رفع نقص از یک خودرو یا موتور سیکلت باعث شود سالمند یا کودکی روانه بیمارستان نشود.
