کاندیداها درباره گشت ارشاد چه می گویند؟
گروه اجتماعی:

هر کاندیدای انتخاباتی برای اینکه بتواند سکاندار دولت یازدهم باشد مجموعه ای از شعارهایی انتخاباتی را برای خود در نظر می گیرد.
یکی از موضوعات داغی که از انتخابات سال ۸۸ به جمع شعارهای کاندیداها اضافه شد. موضوع گشت ارشاد است؛ گشتی که در سال ۸۵ با هدف مبارزه با بدحجابی در کشور راه اندازی شد و در مدت کوتاهی مخالفان و موافقان زیادی را به خود جذب کرد.

به گزارشافکارنیوز، کاندیداها موضع روشنی را هنوز در قبال این موضوع اجتماعی نگرفته اند. صرف نظر از بعد سیاسی و انتخاباتی طرح شعار «جمع‌آوری گشت‌های ارشاد» از وظایف قوه مجریه تعریف خواهد شد.

شانه خالی کردن احمدی نژاد از زیر بار گشت ارشاد
احمدی‌نژاد گرچه در سال ۸۴ در مصاحبه تلویزیونی خود تاکید کرده بود که " مگر مشکل ما، مشکل چند تار موی جوانان ماست؟ " اما این طرح درست دردوران ریاست جمهوری او اجرا شد. احمدی نژاد بعدها از طرح امنیت اجتماعی و گشت‌های ارشاد گفت که در این طرح نقشی نداشته است و غلامحسین الهام سخنگوی دولت اعلام کرده بود: «دولت احمدی‌نژاد در اجرای طرح امنیت اجتماعی مسوولیتی ندارد.»

غلامحسین الهام که در آن زمان سخنگوی احمدی نژاد بود، در آذر ۸۶ با بیان اینکه " نباید با ادبیاتی که با متخلفان صحبت می‌کنند، مردم را مخاطب قرار دهند و اینگونه ادبیات باید اصلاح شود، متخلف با مردم تفاوت دارد " مخالفت دولت را با برخی از رفتارهای ماموران گشت ارشاد اعلام کرد. الهام در پاسخ به اینکه ممکن است مردم برخوردهایی را که بعضا صورت می‌گیرد از ناحیه دولت بدانند و فکر کنند دولت متصدی اینگونه برخوردهاست، گفت: " نیروی انتظامی در برخورد با ناهنجاری‌ها و تخلفات، به عنوان ضابط قضایی انجام وظیفه می‌کند و وقتی که ضابط قضایی می‌شود ارتباطی با دولت ندارد؛ چرا که ضابط قضایی زیر نظر قوه قضائیه کار می‌کند و از نظر برخورد، تعیین حدود کار و تشخیص مصادیق مجرمانه همه‌تابع قانون و نظارت قضایی است؛ از این رو شکل رفتاری که پلیس دارد و موضوع و محتوایی که به عنوان ضابط قضایی انجام می‌دهد، زیر نظر قوه قضائیه است. "

با این که دولت نهم تاکید کرده بود در راه اندازی این طرح نقشی ندارد اما احمدی‌نژاد در نهایت در بهمن ۸۷ بازنگری در طرح امنیت اجتماعی را ابلاغ کرد و در نامه‌ای به وزیر کشور تصریح کرد: «امیدوارم با همکاری کامل همه دستگاه‌های فرهنگی و ارشادی و انتظامی و با همراهی سازنده جوانان خوب و صمیمی این سرزمین و با استفاده از نظرات و ارشادات دانشمندان متخلق حوزه و دانشگاه و سازماندهی مناسب، این امر مهم را برنامه‌ریزی و اجرا کنید و از اقدامات سلیقه‌ای، مقطعی، غیر منطبق بر اخلاق کریمه اسلامی و بعضا خشن و تخریب کننده شخصیت شهروندان به طور اکید جلوگیری نمایید.»

از سویی دیگر نیز با افزایش نارضایتی از برخوردهای پلیس با شهروندان و انتقادهای تلویحی احمدی‌نژاد، نیروی انتظامی اعلام کرد که این طرح به دستور مستقیم رئیس دولت به اجرا گذاشته شده و در صورت نیاز حاضر است اسناد آن را منتشر کند.

دولت نهم در حالی انتقادها از نحوه اجرا را متوجه نیروی انتظامی به عنوان ضابط قوه قضائیه می دانست که مصطفی پورمحمدی وزیر وقت کشور در اوایل اردیبهشت ۸۶ همزمان با آغاز اجرای طرح امنیت اجتماعی گفته بود: " اجرای طرح تامین امنیت اجتماعی در کشور از مصوبات مجلس شورای اسلامی و خواست مردم است. اجرای هوشمندانه و با برنامه این طرح سبب افزایش امنیت اجتماعی و روانی در جامعه می‌شود "

در حالیکه رییس دولت نهم، سخنگو و وزیر وقت کشور احمدی نژاد مدعی بودند که در اجرای این طرح نقشی نداشته اند که اظهارات فرمانده نیروی انتظامی نشان داد که برای چگونگی اجرای این طرح جلساتی را با رییس دولت داشته اند. سردار احمدی مقدم گفته بود: " اگر لازم بود تغییر نگاهی داشته باشیم، دیگر رئیس‌جمهور به صورت مرتب طرح را تایید نمی‌کرد. "

ناجا: اگر می خواستیم دستگیر کنیم به جای وَن، اتوبوس می آوردیم!
در گیرو دار تکذیب های دولت مبنی بر نقش داشتن در اجرای گشت ارشاد، نیروی انتظامی اعلام کرد که صرفا وظیفه متذکر را بر عهده گرفته و حتی در برخوردها رعایت ‌شأن افراد را می‌کند و اینکه " اگر هدف گشت ارشاد دستگیری بود، به‌جای ون، اتوبوس می‌آورد ". فرمانده گشت انتظامی پلیس تهران بزرگ هم در اوایل اجرای طرح گفته بود: " ۹۵درصد از برخوردهای انجام شده، بر پایه ارشاد بوده و تنها ۵ درصد منجر به دستگیری و یا ارجاع به مرجع قضایی شده است. "

سردار مهدی محمدی فرد، تاکید کرده بود که وظیفه ناجا این است که درباره موضوعات مربوط به امنیت اجتماعی همچون مساله حجاب، خطوط قرمز را تذکر دهد اما پیگیری کارهای فرهنگی امنیت اجتماعی با نهادهای مسوول است. اما این گفته وی نشان می‌داد که ناجا هم علاقه‌مند به قبول همه تبعات این طرح نیست و چه بسا درصدد است اولویت‌های کاری خود را تغییر دهد: " نیروی انتظامی از این پس تمرکز خود را روی موضوعات خاصی نظیر امنیت رانندگی و برخورد با رانندگان متخلف خواهد داشت. "

مخالفت ها و موافقت ها با گشت ارشاد
در سال ۸۸ فرمانده ناجا در واکنش به اظهارات کاندیداهایی که وعده جمع آوری گشت ارشاد را می دادند گفته بود " نیروی انتظامی مجری قانون است، سیاستگذار نیست. " در انتخابات جاری نیز سردار احمدی مقدم در واکنش به اظهارات کاندیداهایی که وعده جمع آوری گشت ارشاد را داده اند می گوید: " ما از دستگاه‌هایی که بتوانند این مسئولیت را از لحاظ فرهنگی برعهده بگیرند و ما را از این نوع برخورد با مردم معاف کنند تشکر هم می‌کنیم اما کاندیداها باید بدانند که این مسئله مخالف‌ها و موافق‌هایی دارد. "

فرمانده نیروی انتظامی به کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری توصیه می‌کند زیاد به کارایی این وعده خوش‌بین ‌نباشند زیرا به زعم او " این مسئله اصلاً رأی‌آور و قابل اجماع نیست ".

چه دولت‌ها را موافق اجرای طرح امنیت اجتماعی و گشت ارشاد بدانیم چه مخالف، چه این شعار را انتخاباتی بدانیم یا برنامه‌ریزی شده، چه نیروی انتظامی را مجری قانون بدانیم نه واضع، چه ناجا را مسوول بدانیم یا مجلس و یا دستگاه قضایی را، سوالی که پیش می‌آید این است که چه کسی می‌تواند این گشت‌ها را جمع کند و آیا اساساً کاندیدایی که به طمع چند رای وعده جمع کردن گشت های ارشاد را می دهد چه راهکار دیگری برای حفظ امنیت اخلاقی جامعه پیشنهاد می کند؟

فرمانده ناجا در سال ۸۸ در حالی گفته بود: " اگر پلیس ببیند که اقدام زائد دارد و به جای خدمت به مردم، مزاحمت برای آن‌ها تولید می‌کند، حتما در طرح‌های خود تجدیدنظر کرده و آن را تعطیل خواهد کرد. "

اکنون با وجود کمرنگ شدن حضور گشت ها، نیروی انتظامی با قاطعیت از عدم تعطیلی آن خبر می دهند. اینکه پاستورنشینان میتوانند گشتهای ارشاد را جمع کنند یا نه موضوعی است که هنوز بر سر آن توافقی صورت نگرفته، چه آنکه نیروی انتظامی و مجلس در این زمینه مدعی اجرای مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی هستند و از سوی دیگر کاندیداهای ریاست جمهوری نیز به عنوات کسانی که قرار است ریاست قوه اجراییه کشور را بر عهده بگیرند بعضاً در مورد این گشت ها اظهار نظر میکنند، اظهار نظرهایی که ظاهراً ارتباط چندانی با حوزه اختبیاراتشان در آینده نخواهد داشت.