خرداد ۱۴۰۳ و همزمان با اعزام اولین کاروان زائران حج تمتع ، بسیاری این حج را گرانترین سفر حج در تاریخ ایران نامگذاری کردند و نمی‌دانستند که چند ماه بعد، وقتی نوبت به ثبت نام حاجیان ۱۴۰۴ می‌رسد، این حاجیان باید هزینه‌های بیشتر از قبل برای این سفر زیارتی پرداخت کنند.
هر چند سازمان حج و زیارت تا چند هفته پیش، به حاجیان دل نگران و منتظر اعلام کرده بود که زائران با پرداخت ۱۵۰ میلیون تومان به صورت علی الحساب، نزدیک به ۷۰ درصد هزینه نهایی حج را تسویه کرده‌اند اما یکباره با قیمت نهایی ۲۵۰ تا ۲۶۰ میلیونی مواجه شدند.
گلایه ودیعه گذاران ۱۷ سال پیش
برای درک گلایه از هزینه‌های حج و دل نگرانی حاجیان بهتر است که نیم نگاهی به اتفاقات شکل گرفته پیرامون هزینه حج، در ماه‌های منتهی به حج ۱۴۰۳ داشته باشیم.
چند ماه قبل از شروع اعزام زائران حج تمتع ۱۴۰۳، آنهایی که در سال ۱۳۸۶، یک میلیون تومان به عنوان هزینه ودیعه گذاری حج تقدیم سازمان حج و زیارت کرده بودند، متوجه شدند که این هزینه ودیعه گذاری در تمام این ۱۷ سال با تغییر چندانی مواجه نشده است، با یک حساب سرانگشتی رقم این ودیعه گذاری به ۵ میلیون تومان هم نمی‌رسد.
در واقع متقاضیان ثبت نام کننده در سال ۸۶ ، درست زمانی که هزینه حج تمتع کمتر از ۲ میلیون بود، یک میلیون تومان در بانک ملی و ملت سپرده‌گذاری کردند تا جای خود را در میان زائران تمتع ذخیره کنند اما بعد از ۱۷ سال و موقع پرداخت هزینه‌ها این ودیعه‌گذاری به کارشان نیامد.
حج باز هم گران شد
« متقاضیان واجد شرایط ثبت نام حج تمتع باید ۱۵۰ میلیون تومان به صورت علی الحساب بپردازند و این رقم حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد هزینه نهایی حج است، پیش‌بینی می‌شود که قیمت تمام شده حج برای زائران حدود ۲۱۰ تا ۲۵۰ میلیون تومان باشد.» این جملات غلامرضا رضایی، معاون امور حج و زیارت سازمان حج و زیارت، آب پاکی را بر دستان حاجیان چشم انتظار ریخت تا این علاقمندان به زیارت خانه خدا بدانند، به دلایل مختلف سفر حج نسبت به سفر قبلی باز هم گرانتر خواهد شد.
نیم نگاهی به هزینه حج عمره نشان می‌دهد که هزینه این سفر زیارتی از ۳۸ میلیون سال ۱۴۰۱ بعد از ۲ سال وقفه به دلیل کرونا به ۱۶۲ تا ۱۸۸ میلیون تومان در سال ۱۴۰۳ رسید. اکنون نیز رقم ۲۵۰ میلیون تومانی برای حج تمتع نشان می‌دهد که در بازه زمانی ۴ ساله، هزینه‌های حج تمتع ۶.۵ برابر بیشتر شد.
سفر طولانی‌تر و قیمت بیشتر
آنهایی که در سال جاری راهی خانه خدا شدند، به دلیل نبود هواپیمای مناسب برای بازگشت مسافران و ترافیک هوایی به طور میانگین بیش از ۳۰ روز در کشور عربستان ماندند. سمیه سیرجانی و همسرش که از ودیعه‌گذاران سال ۸۶ هستند، دو سال است که از سوی سازمان حج و زیارت به آنها اعلام شده که می توانند برای ثبت‌نام نهایی و شرکت در این مناسک اقدام کنند اما تغییر هزینه‌ها باعث شد تا این آرزو را امسال هم به تعویق بیندازند. او در این رابطه به همشهری می‌گوید:«من ۱۷ سال پیش فیش حج رو خریدم و آن موقع مستطیع بودم و هزینه نهایی را داشتم اما الان برای دو نفرمان باید نزدیک به ۴۵۰ میلیون دیگر هزینه کنیم که پول آن را نداریم. می‌گویند که شما هزینه نزدیک به ۴۰ روز سفر را می‌دهید و منصفانه است. حرف ما این است که تعداد پروازتان را بیشتر کنید و تعداد روزهای سفر را کم کنید. چه لزومی دارد ما ۴۰ روز در این سفر بمانیم که هزینه آن بیشتر شود؟»
عده‌ای از استطاعت خارج شدند
افزایش هزینه های حج تمتع در سال‌های اخیر موجب شد تا آیت الله ناصر مکارم شیرازی نیز به این موضوع واکنش نشان بدهد، این مرجع تقلید پیش از شروع موسم حج 1403 اعلام کرده بود:«حج سفر بسیار پربرکتی است اما متأسفانه سال به سال مشکل تر می‌شود، که لازم است با تدبیر، آن را برطرف کرد. وی یکی از مشکلات را طولانی شدن سفر حج عنوان و افزود: طولانی شدن سفر حج تا چهل روز و یا بیشتر باعث بروز مشکلاتی می‌شود که باید به آن توجه کرد. هزینه سفر حج بسیار سنگین شده و این مسأله باعث شده تا کسانی که سالیان درازی در نوبت بوده‌اند، اکنون به علت گرانی متأسفانه از استطاعت خارج شده و نتوانند به حج مشرف شوند.»
دلیل افزایش قیمت‌ها از نظر سازمان حج
موضوع افزایش قیمت‌ها که این روزها مورد انتقاد زائران قرار گرفته است، ریشه در عوامل مختلفی دارد؛ موضوعی که علیرضا بیات، رئیس سازمان حج و زیارت چندی پیش در توضیح مشخص‌شدن قیمت حج سال آینده به آن اشاره کرده بود. به‌گفته بیات«در خصوص زمان سفر بررسی‌ها در حال انجام است اما در خصوص کاهش هزینه‌ها باید گفت که۸۰ درصد هزینه‌های عملیات حج به صورت ارزی پرداخت می‌شود. بخش عمده‌ای از هزینه‌ها حدود ۵۰ درصد هزینه‌ها را شامل می‌شود برای مسکن و اسکان در مشاعر است و بخش دیگری از این هزینه‌ها موضوعات خدماتی است که در کشور میزبان ارائه می‌شود.»
