پوکی استخوان یا استئوپروز حالتی است که در آن استخوان شکننده شده و احتمال شکستگی با ضربات کوچک افزایش می‌یابد. پوکی‌استخوان از گرفتاری‌های شایع، در جوامع بشری است که بعد از سن ۳۵ سالگی روند آن در انسان آغاز می‌شود. حدود نیمی از زنان مسن‌تر از ۴۵ سال و ۹۰درصد زنان مسن‌تر از ۷۵ سال به بیماری پوکی‌استخوان مبتلا می‌شوند. مردان مسن نیز به پوکی‌استخوان دچار می‌شوند که البته میزان ابتلای آنان کم‌تر از زنان است. به طور تقریبی از هر ۳ زن یک نفر و از هر دوازده مرد یکی به پوکی‌استخوان دچار می‌شوند. این امر در سال، منجر به ده‌ها هزار شکستگی ناتوان‌کننده، در مبتلایان می‌شود که متأسفانه تعداد اندکی از مبتلایان به پوکی‌استخوان مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند .این شکستگی‌ها به طور عمده در این نواحی رخ می‌دهد: گردن، استخوان ران، مهره‌های ستون فقرات و استخوان‌های مچ دست، حتی گاهی شکستگی‌های خودبه‌خود مهره‌ها ، گردن و استخوان ران هم دیده می‌شود.
احمد اسماعیل‌زاده، با اشاره به پویش ملی پیشگیری از پوکی‌استخوان، بر حفظ تراکم استخوان‌ها در طول زندگی تأکید کرد و افزود: برای کمک به قوی نگه‌داشتن استخوان‌ها و کاهش سرعت‌کاهش تراکم استخوان، باید ورزش منظم انجام دهید. فعالیت بدنی و ورزش به قوی و سالم ماندن استخوان‌ها در طول زندگی کمک می‌کند.وی بر حفظ وزن استاندارد تأکید و عنوان کرد: کمبود وزن و لاغری مفرط، ممکن است خطر پوکی‌استخوان را افزایش دهد. برای مثال، پوکی‌استخوان در افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی شایع‌تر است.کلسیم و ویتامین D، دو الزام اساسی برای داشتن استخوان سالماسماعیل‌زاده با بیان اینکه یک رژیم غذایی سالم با کلسیم و ویتامین D کافی در طول زندگی برای سلامت استخوان مهم است، بر پرهیز از استعمال دخانیات و دوری از مصرف الکل تاکید کرد و در ادامه گفت: روزانه ۲ تا ۴ سهم از گروه شیر و مواد لبنی که تأمین کننده بخش عمده کلسیم موردنیاز روزانه است، مصرف کنید.وی ادامه داد: هر سهم از این گروه برابر با یک لیوان شیر یا ماست و یا 45 تا 60 گرم پنیر کم‌نمک و یا سه‌چهارم لیوان کشک با غلطت متوسط است.مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت گفت: سایر منابع غذایی کلسیم مانند حبوبات، مغزهایی مانند بادام و کنجد و سبزی‌های برگی، مانند انواع کلم را نیز در برنامه غذایی خود بگنجانید.
وی با بیان اینکه ماهی کیلکا و ساردین نیز از منابع خوب کلسیم محسوب می‌شوند، تصریح کرد: مصرف مواد غذایی حاوی منیزیم که در استحکام استخوان‌ها نقش مهمی دارند، مانند بادام‌زمینی فندق، گردو، نخود، عدس، گوشت بدون چربی، سبزی‌های سبز و انواع ماهی را فراموش نکنید. اسماعیل‌زاده تصریح کرد: از مصرف زیاد فسفر (موجود در غذاهای فرایند شده حاوی مواد نگهدارنده، مانند سوسیس و کالباس و نوشیدنی‌های کولا دار ) پرهیز کنید؛ به‌خصوص نوشابه‌های گازدار به دلیل میزان فسفات بالا جذب کلسیم غذا را مختل کرده و زمینه را برای پوکی‌استخوان فراهم می‌کند.وی گفت: برای جذب کلسیم باید ویتامین D (حدود 400 واحد بین‌المللی در روز) را از نور مستقیم خورشید و منابع غذایی آن (زرده تخم‌مرغ، جگر، ماهی) به دست آورید. مدت‌زمان استفاده از نور خورشید حدود 10 دقیقه در روز و حداقل دو تا سه بار در هفته است و کافی است که صورت و دست‌ها و بازوها در معرض نور مستقیم آفتاب قرار گیرد، در غیر این صورت روزانه یک مکمل ویتامین D هزارواحدی یا ماهانه یک مکمل 50 هزارواحدی ویتامین دی مصرف کنید.
نمک زیاد منجر به دفع کلسیم می‌شودمدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با تأکید بر اینکه نمک زیاد، کلسیم را از استخوان‌ها جدا می‌کند و باعث دفع آن از طریق ادرار می‌شود، یادآور شد: دفع کلسیم، باعث نازک شدن و پوکی‌استخوان می‌شود. برای کاهش خطر پوکی‌استخوان، مصرف نمک باید کاهش یابد.وی تأکید کرد: بنابراین برای سلامت استخوان‌های خود، حتماً روزانه مصرف شیر یا ماست یا کشک را فراموش نکنید.
