" کودکان کار و خیابان" یکی از معضلات اجتماعی تهران و دیگر کلان‌شهرهای کشور است که نیازمند اقدامات فوری و همه‌جانبه از سوی نهادهای مرتبط است. در سال‌های اخیر، سازمان بهزیستی و شهرداری تهران با همکاری دیگر نهادهای دولتی، فعالیت‌های گسترده‌ای را برای ساماندهی این کودکان در پایتخت آغاز کرده‌اند. این گزارش به مرور اقدامات اخیر، آمار و اطلاعات مربوط به ساماندهی کودکان کار و خیابانی در تهران و بررسی نظرات مسئولان می‌پردازد.
بر اساس اعلام مسئولان سازمان بهزیستی تهران، در سه سال گذشته، اقدامات حمایتی برای خانواده‌های کودکان کار و خیابانی در قالب بسته‌های حمایتی تعریف شده است. به گفته این مسئولان، تلاش‌های گسترده‌ای برای کمک به گروه‌های آسیب‌پذیر، از جمله کودکان کار و خیابانی، انجام شده که منجر به کاهش آمار این کودکان در تهران شده است.
در این زمینه، نمی‌توان از نقش دادستانی کل کشور در ساماندهی کودکان کار و خیابانی غافل شد؛ چراکه برای ساماندهی کودکان کار نیاز به همراهی و مساعدت دستگاه قضا است. غلامعباس ترکی، معاون حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم دادستانی کل کشور، از همکاری نزدیک دادستانی با سازمان بهزیستی برای ساماندهی کودکان کار و خیابانی خبر داده است. او تأکید کرد که همکاری بین نهادها، به‌ویژه با اورژانس اجتماعی، برای مقابله با معضلاتی مانند کودک‌آزاری، خودکشی و همسرآزاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و دادستانی وظیفه پیگیری حقوقی این موارد را بر عهده دارد.
طرح شناسایی و شناسنامه‌دار کردن کودکان کار یکی دیگر از اقدامات در راستای ساماندهی کودکان کار و خیابانی محسوب می‌شود. مریم شاکری، معاون امور اجتماعی بهزیستی شهر تهران، با اشاره به اجرای طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان، از شناسنامه‌دار شدن این کودکان سخن گفته است. بر اساس این طرح، اطلاعات کودکان کار، مانند اثر انگشت و اسکن عنبیه آن‌ها، ثبت می‌شود تا در صورت مشاهده مجدد آن‌ها در خیابان، اقدامات قانونی لازم صورت گیرد. شاکری بیان کرد که برای کودکان ایرانی، در صورت شناسایی در خیابان، ابتدا از خانواده تعهد گرفته می‌شود و برای اتباع غیرمجاز، این فرآیند با رد مرز همراه خواهد بود.
محمد نصیری؛ مدیرکل بهزیستی استان تهران، نیز به همکاری سازنده شهرداری تهران با سازمان بهزیستی اشاره کرد و گفت: شهرداری تهران با اقدامات حمایتی خود، بسیاری از کاستی‌های دستگاه‌های دیگر را جبران کرده است. نصیری به بهبود وضعیت کودکان کار در چهارراه‌های شهر و همچنین بهبود شرایط مناطق شوش و هرندی به عنوان دستاوردهای این همکاری اشاره کرد.
وی در مصاحبه‌ای در تاریخ 21 مهرماه از رد مرز بیش از هزار کودک اتباع به همراه خانواده‌هایشان در سال جاری خبر داد و اعلام کرد: عملکرد شهرداری تهران در ساماندهی آسیب‌های اجتماعی به‌گونه‌ای است که این نهاد به‌طور مکرر کم‌وکاستی دستگاه‌ها را پوشش می‌دهد. جنس شهرداری مطالبه‌گری نیست بلکه حمایت‌گری است و این امر را با حمایت از دستگاه‌ها انجام می‌دهد.
علیرضا زاکانی؛ شهردار تهران، در ارتباط با نقش شهرداری در ساماندهی کودکان خیابانی تأکید کرد که پس از ساماندهی معتادان متجاهر، شهرداری به موضوع کودکان خیابانی و زباله‌گرد ورود کرده است. به گفته زاکانی، شهرداری در حال ایجاد ظرفیت‌های جدید و اجرای برنامه‌های جامع برای شناسایی و ساماندهی این کودکان است.
حجت‌الاسلام مهدی ملکی؛ رئیس کارگروه کودک کار و خیابان وزارت کشور، نیز درباره مدل‌های جدید ساماندهی کودکان کار و خیابانی اعلام کرد که 4 مدل جدید برای ساماندهی این کودکان طراحی شده است. این مدل‌ها شامل طرح مرکز شوق زندگی قوه قضائیه، طرح اقدام و عمل بهزیستی، طرح مشارکت مردمی و طرح شهرداری برای ساماندهی کودکان کار و خیابان است.
اقدامات مشترک سازمان بهزیستی، دادستانی و شهرداری تهران در سال‌های اخیر منجر به کاهش قابل‌توجه تعداد کودکان کار و خیابان در تهران شده است. همکاری این نهادها و اجرای قوانین حمایتی، نویددهنده آینده‌ای روشن‌تر برای کودکان کار است. ادامه این تلاش‌ها می‌تواند به بهبود زندگی این کودکان و کاهش آسیب‌های اجتماعی ناشی از کار در خیابان کمک کند.
